Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w pierwszej instancji, oddalił skargi dwóch fundacji na decyzję Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z 16 czerwca 2020 r. w sprawie zezwolenia na umyślne zabicie dziko żyjących osobników żubra. GDOŚ zezwolił Nadleśnictwu Krynki na umyślne zabicie przy użyciu broni myśliwskiej do 12 dziko występujących osobników żubra oraz na oferowanie do sprzedaży, zbywanie i przetrzymywanie okazów żubra na terenie całego kraju.
Eliminacja żubrów potrzebą środowiska
Zezwolenie wydane zostało pod warunkiem, że zabijane będą tylko osobniki poważnie chore lub drastycznie cierpiące w wyniku przebytej choroby lub zranienia, będące w słabej kondycji w wieku powyżej 14 lat, agresywne w sposób zagrażający życiu bądź zdrowiu ludzi lub innych zwierząt. Odstrzał objętych tym zezwoleniem osobników miał zostać wykonany przez osoby posiadające stosowne uprawnienia i doświadczenie, wskazane spośród pracowników tej jednostki. Konieczność eliminacji zwierząt wynikała z potrzeby ochrony zdrowia żubra oraz stanowiła realizację zaleceń Komisji ds. przeglądu i oceny stada żubrów w Puszczy i wytycznych Strategii ochrony żubra Bison bonasus dla Puszczy. W toku postępowania administracyjnego pismem z 2 grudnia 2019 r. Komisja Państwowej Rady Ochrony Przyrody pozytywnie zaopiniowała wniosek nadleśnictwa.
Protesty organizacji ekologicznych
Skargę na tę decyzję wniosły organizacje społeczne. Oddalając skargi sąd I instancji wskazał, że nie zaistniała żadna racjonalna i realna alternatywa dla eliminacji osobników żubra wykazujących poważną chorobę. Zdaniem sądu pozostawienie takich osobników mogło spowodować zarażenie całego stada, a ich izolacja wiązałaby się nie tylko z niewspółmiernymi kosztami, ale przede wszystkim również z ewentualnym, często niewspółmiernym, cierpieniem tych zwierząt. Poza tym organ prawidłowo wskazał na zapełnienie krajowych ośrodków hodowli.
Czytaj też: Szybsze odszkodowania za szkody wyrządzone przez żubra >>
W ocenie sądu I instancji, brak było również podstaw do uznania, że istnieje humanitarna alternatywa dla odstrzału osobników poważnie rannych lub drastycznie ciepiących w wyniku przebytej choroby czy kontuzji. Z kolei odstrzał osobników agresywnych zagrażających życiu, bądź zdrowiu ludzi lub innych zwierząt, ma być dokonywany na podstawie konkretnych zgłoszeń oraz notatek sporządzonych przez pracowników nadleśnictwa.
Fundacje wniosły skargę kasacyjną. Wnioskowały o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i uchylenie w całości decyzji Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z 16 czerwca 2020 r., alternatywnie, uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi l Instancji.
Sprawdź w LEX: Jak zgodnie z prawem zniechęcić gołębie do siadania na gzymsach i elewacji? >
NSA oddala skargę fundacji
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, dopuszczając, na podstawie powołanych przepisów, odstępstwo od zasady zakazu zabijania zwierząt objętych ochrona ścisłą, ustawodawca pozostawił możliwość zastosowania tego odstępstwa uznaniu właściwego organu administracji publicznej. Zawarty w art. 56 ust. 1 zwrot normatywny "może" prowadzi do wniosku, że organ działa w granicach uznania administracyjnego, co istotnie wpływa na zakres i sposób kontroli dokonywanej w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Uznanie administracyjne oznacza bowiem przyznanie organowi administracji publicznej przepisem prawa materialnego pewnego luzu decyzyjnego polegającego na możliwości wyboru sposobu rozstrzygnięcia danej sprawy administracyjnej.
Jak wskazał organ w odpowiedzi na skargę, wydanie zezwolenia nie będzie mieć szkodliwego wpływu dla zachowania populacji chronionych gatunków zwierząt, ponieważ dotyczy martwych okazów.
Wstrzymanie "przegęszczenia" populacji
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego decyzja, stanowiła realizację zaleceń Komisji ds. przeglądu i oceny stada żubrów i wytycznych Strategii ochrony żubra Bison bonasus dla puszczy. W toku postępowania administracyjnego pismem z 2 grudnia 2019 r. Komisja Państwowej Rady Ochrony Przyrody pozytywnie zaopiniowała wniosek nadleśnictwa.
Zobacz nagranie szkolenia: Elektronizacja postępowań środowiskowych i podpisy elektroniczne >
W oparciu o stan podawany w Księdze Rodowodowej Żubrów, ustalono, że na koniec 2019 r. żyło 2269 żubrów, o 449 osobników więcej niż w roku poprzednim, w tym na wolności 2048 osobników. Stado bytujące na terenie Puszczy liczy 112 osobników.
Eliminacja maksymalnie 12 żubrów nie wpłynie zatem negatywnie na populację gatunku, a wyeliminowanie osobników chorych i rannych poprawi kondycję zdrowotną całej populacji. Tym samym odstrzał ten nie ma negatywnego wpływu na cele ochrony obszaru Natura 2000. Żubr jest jednym z przedmiotów ochrony, ale działania te pozwalają na zapobiegnięcie "przegęszczeniu" populacji żyjącej w puszczy.
Powodem braku wskazania konkretnych osobników żubra nie był w tej sprawie brak możliwości ich ustalenia, ale inna metoda wskazywania liczebności niezbędnych osobników do eliminacji. W ocenie skarżącej fundacji, świadczy to o wydaniu zezwolenia o charakterze "blankietowym", ponieważ w chwili składania wniosku żadne zwierzę nie było chore czy agresywne.
Według NSA, skarżąca pomija, że zezwolenie zostało wydane pod ściśle określonymi warunkami: zabijane będą tylko osobniki poważnie chore lub drastycznie cierpiące w wyniku przebytej choroby lub zranienia, będące w słabej kondycji w wieku powyżej 14 lat, agresywne w sposób zagrażający życiu bądź zdrowiu ludzi lub innych zwierząt.
Sprawdź w LEX: Kto winien występować o decyzję na odstępstwo od zakazu niszczenia tam zbudowanych przez bobry? >
Pozostawienie zwierząt chorych do naturalnej śmierci zwiększyłoby ryzyko zarażenia zdrowych osobników, a w przypadku urazów naraziłoby te zwierzęta na niepotrzebne cierpienie. Z kolei osobniki agresywne, wykazujące tendencje do zbliżania się do siedzib ludzkich nie mogłyby zostać przesiedlone. Analogiczne stanowisko zaprezentował Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8 marca 2023 r., sygn. akt III OSK 7041/21. Sąd, orzekający w sprawie żubrów, w pełni je podzielił.
Wyrok NSA z 23 maja 2023 r., sygn. akt III OSK 7733/21
Czytaj w LEX: Jak postępować z dzikimi zwierzętami na terenach miast i wsi? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
