W sytuacji gdy radny kandyduje do Sejmu lub Senatu i uzyskuje mandat, zgodnie z kodeksem wyborczym, jego mandat wygasa z mocy prawa. W związku z tym nie ma konieczności składania przez radnego jakiegokolwiek oświadczenia w tej sprawie (np. zrzeczenia się mandatu radnego), gdyż byłyby ono bezprzedmiotowe.
Mandat wygasa z mocy prawa i… nie można go odzyskać
Jak nam wyjaśnia Anna Rytel-Warzocha z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, ponieważ mandat wygasa z mocy prawa z momentem wyboru do Sejmu lub Senatu, radny nawet gdyby po wyborach (następnego dnia) zdecydował się jednak w dalszym stopniu piastować mandat radnego w danej jednostce samorządowej, to nie ma takiej możliwości. W polskim prawie nie przewidziano bowiem procedury „odzyskiwania” mandatu, który wygasł.
Wygaśnięcie mandatu radnego z dniem wyboru na posła i senatora stwierdza właściwy komisarz wyborczy w drodze postanowienia w terminie 14 dni od dnia wyborów. Postanowienie to ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym oraz podaje do publicznej wiadomości w Biuletynie Informacji Publicznej.
Jak obsadza się wakat w radzie?
Zwolnione miejsce w radzie danej jednostki samorządowej musi zostać obsadzone, a procedura w tym zakresie zależy od rodzaju jednostki. W przypadku sejmików wojewódzkich, rad powiatu i rad gmin, które mają powyżej 20 tys. mieszkańców na zwolnione miejsce wchodzi kolejna osoba, która kandydowała w ostatnich wyborach samorządowych do danej jednostki z tej samej listy kandydatów, z której startowała osoba, której mandat wygasł.
- Nowym radnym zostanie ten kandydat, który był „pierwszy pod kreską”, a więc uzyskał największą liczbę głosów spośród kandydatów, którzy mandatu radnego nie uzyskali – mówi Anna Rytel-Warzocha. Jeżeli taka osoba z różnych przyczyn nie chce lub nie może objąć mandatu radnego, mandat uzyskuje osoba z kolejną najwyższą liczbą głosów. Jak dodaje, jeśli jednak na danej liście kandydatów nie ma już nikogo (wszyscy z listy dostali się do rady, kandydaci w międzyczasie zmarli itp. - sytuacja właściwie czysto teoretyczna) miejsce w radzie pozostaje nieobsadzone do końca kadencji. O wstąpieniu na miejsce radnego, któremu mandat wygasł, kolejnej osoby postanawia komisarz wyborczy.
W małych gminach konieczne wybory
W gminach mniejszych, które mają poniżej 20 tys. mieszkańców, w których wybory do rady gminy odbywają się w oparciu o system wyborczy większościowy, trzeba natomiast przeprowadzić wybory uzupełniające w celu obsadzenia zwolnionych mandatów.
Wybory uzupełniające zarządza wojewoda, wskazując liczbę wybieranych radnych. Wybory te przeprowadza się na zasadach ogólnych przewidzianych w kodeksie wyborczym w terminie 3 miesięcy od daty stwierdzenia wygaśnięcia mandatu. - Pomimo, że nowo wybrani radni dołączyli do składu rady później niż pozostali, ich kadencja upływa z końcem kadencji rady, do której dołączyli zaznacza Anna Rytel-Warzocha.
Procedura po wygaśnięciu mandatów
Z dniem wyborów, czyli 13 października o godzinie 21 wygasły m.in. mandaty radnych województwa kujawsko-pomorskiego Ryszarda Bobera oraz Dariusza Kurzawy. Ten ostatni był też wicemarszałkiem województwa, traci więc również z mocy prawa członkostwo w zarządzie województwa.
Andrzej Mazur, dyrektor Kancelarii Sejmiku Urzędu Marszałkowskiego Województwa Kujawsko-Pomorskiego, tłumaczy, że zgodnie z art. 31 ust. 3 ustawy o samorządzie województwa nie można łączyć członkostwa w zarządzie województwa z mandatem posła i senatora. Jak dodaje, Krajowe Biuro Wyborcze ma 7 dni na przygotowanie dokumentów stwierdzających wygaśniecie mandatów radnych i po skutecznym dostarczeniu tych postanowień zainteresowanym oraz po upływie 7 dni przewidzianych przepisami na ewentualne odwołanie, zostanie uruchomiona procedura obsadzenia wakatów w sejmiku.
- Krajowe Biuro Wyborcze najpierw ustali, które z osób startujących w wyborach do sejmiku w 2018 roku z list komitetu PSL w okręgach, z których startowali radni osiągnęły drugi co do wielkości wynik, po czym poinformuje te osoby o możliwości objęcia mandatu - tłumaczy. Jeśli te osoby wyrażą zgodę na objęcie mandatów, to nastąpi wręczenie przez Komisarza Wyborczego zaświadczeń o wyborze, po czym na sesji sejmiku nastąpi złożenie przez nowych radnych ślubowania - wyjaśnia dyrektor Mazur.
Czytaj też: Prezydent wybrany do parlamentu - bezkrólewie w miastach>>
Organy wykonawcze powiatów i województw
Starostowie, marszałkowie, wicemarszałkowie oraz przewodniczący sejmików nie są wybierani bezpośrednio przez wyborców, ale przez odpowiednie rady powiatu (w przypadku starosty) lub sejmiki wojewódzkie (w przypadku marszałka, wicemarszałków). W związku z tym odpowiedni organ (rada powiatu, sejmik wojewódzki) będzie musiał podjąć uchwałę w sprawie wyboru nowych osób na te stanowiska.
W przypadku przewodniczącego sejmiku wojewódzkiego, tak jak w przypadku przewodniczącego rady gminy, rady powiatu sytuacja jest inna, są oni również radnymi, więc wraz z utratą mandatu wygasa ich funkcja. Trzeba będzie uzupełnić skład danej rady o nowego radnego, a z drugiej rada będzie musiała dokonać wyboru nowego przewodniczącego.
Którzy radni będą w parlamencie?
W województwie kujawsko-pomorskim do Senatu dostał się przewodniczący sejmiku Ryszard Bober, a wicemarszałek Dariusz Kurzawa został posłem. Wśród sześciorga radnych małopolskiego sejmiku mandaty poselskie uzyskali przewodniczący sejmiku Rafał Bochenek i członek zarządu województwa Anna Pieczarka.
W Warmińsko-mazurskiem dwóch radnych zdobyło mandaty posłów – wakat będzie w radzie miasta Olsztyna i w sejmiku województwa. Duże zmiany będą w sejmiku województwa podlaskiego, gdzie dwoje wiceprzewodniczących dostało się do Sejmu (Aleksandra Szczudło) i do Senatu (Marek Komorowski). Jeden z radnych - Stefan Krajewski - zdobył mandat poselski.
W województwie łódzkim do Sejmu dostało się trzech radnych sejmiku województwa łódzkiego i jeden miast Łodzi. Do Sejmu i Senatu pójdzie dwóch radnych z zachodniopomorskiego sejmiku, a także obecny wicemarszałek województwa.
Dwoje radnych sejmiku mazowieckiego uzyskało mandaty do Sejmu - Radosław Fogiel i Agnieszka Górska. W Podkarpackiem czworo samorządowców uzyskało mandaty poselskie - radna sejmiku i członek zarządu Maria Kurowska oraz wiceprzewodnicząca sejmiku Teresa Pamuła.
Wiceminister przedsiębiorczości i technologii Marcin Ociepa, który został wybrany do Sejmu, traci mandat radnego sejmiku województwa opolskiego.
Proste rozwiązanie w przypadku zastępców prezydenta
Dwóch wiceprezydentów Łodzi Tomasz Trela i Krzysztof Piątkowski zostali posłami. Wiceprezydent Radomia Konrad Frysztak również dostał się do Sejmu. Jak podkreśla Anna Rytel-Warzocha, sytuacja jest prosta – prezydent może w każdej chwili powołać inną osobę, jako swojego zastępcę.
Nie wiadomo jeszcze, kto zastąpi zastępców prezydent Łodzi Hanny Zdanowskiej, która kandydatów ma przedstawić w przyszłym tygodniu.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
