Przepisy związane z zasadami i trybem zgłaszania kandydatów, przeprowadzania oraz warunków ważności wyborów m.in. do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej uregulowane zostały kompleksowo w roku 2011 w Kodeksie wyborczym. Przepisy wprowadzające wskazaną ustawę uchylały ponad 50 innych aktów prawnych, w oparciu o które do 2011 r. uregulowane zostały z osobna każde wybory. W tzw. okresie wyborczym wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że oprócz Państwowej Komisji Wyborczej i innych organów stricte wyborczych jak np. obwodowe komisje wyborcze, znamienną rolę odgrywa Sąd Najwyższy.
Jaka jest rola Sądu Najwyższego?
Sąd Najwyższy do 2 kwietnia 2018 r. w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, a od 3 kwietnia 2018 r. w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zajmuje się m.in. rozpoznawaniem protestów wyborczych, o których już pisaliśmy. Czytaj też: Będzie siedem dni na protesty, jak również stwierdzaniem ważności wyborów. Zgodnie z art. 244 § 1 Kodeksu wyborczego, Sąd Najwyższy, na podstawie sprawozdania z wyborów przedstawionego przez Państwową Komisję Wyborczą oraz opinii wydanych w wyniku rozpoznania protestów, rozstrzyga o ważności wyborów oraz o ważności wyboru posła, przeciwko któremu wniesiono protest. Co ważne, rozstrzygnięcie, o którym mowa w § 1, Sąd Najwyższy podejmuje, w formie uchwały, nie później niż w 90 dniu po dniu wyborów, na posiedzeniu z udziałem Prokuratora Generalnego i Przewodniczącego Państwowej Komisji Wyborczej. Wskazaną uchwałę Sąd Najwyższy doręcza najważniejszym osobom w Państwie – Prezydentowi oraz Marszałkowi Sejmu i Państwowej Komisji Wyborczej. Uchwała musi zostać również ogłoszona w Dzienniku Ustaw.
Czytaj też: Przewodniczący PKW: Decyzja SN o ważności wyborów jest ostateczna
Właściwość składu orzekającego – zmiana nowelizacyjna z sierpnia 2019 r.
Co ciekawe, przy okazji minionych wyborów z 13 października 2019 r., pierwszy raz zastosowanie będzie miał art. 244 § 1a Kodeksu wyborczego, który zakłada, że w sprawie stwierdzenia ważności wyborów Sąd Najwyższy orzeka w składzie całej właściwej izby. Nowelizacja weszła w życie 10 sierpnia 2019 r., dlatego ważność wyborów do Parlamentu Europejskiego (uchwały SN z 2 sierpnia 2019 r.) stwierdzona została jeszcze w oparciu o stary przepis – stanowiący, że Sąd Najwyższy orzeka w składzie trzyosobowym. Ustawodawca w uzasadnieniu ustawy nowelizującej uznał, że podejmowana w składzie całej Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych uchwała, ma charakter doniosły – podkreślający wagę wyborów. Należy przyznać tutaj rację ustawodawcy. Działalność uchwałodawcza Sądu Najwyższego ma z reguły doniosły charakter i co do zasady w ważnych, z punktu widzenia systemu prawa, sprawach odbywa się w składach minimum siedmioosobowych (np. w uchwała rozstrzygająca zagadnienie prawne).
Przyjąć zatem należy, że ratio legis przyświecające prawodawcy było słuszne. Posiedzenie w obecności dwudziestu sędziów – wszystkich Sędziów Sądu Najwyższego orzekających w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych będzie z pewnością bardziej reprezentatywne, aniżeli w obecności trzech.
Aleksander Hyżorek - prawnik w Wiza Paplaczyk Adwokacka Spółka Partnerska.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
