Wyborcy przebywający za granicą lub na polskim statku morskim składają protesty odpowiednio właściwemu terytorialnie konsulowi lub kapitanowi statku. Wyborca obowiązany jest dołączyć do protestu zawiadomienie o ustanowieniu swojego pełnomocnika zamieszkałego w kraju lub pełnomocnika do doręczeń zamieszkałego w kraju, pod rygorem pozostawienia protestu bez biegu.
Każdy musi dochować ciszy wyborczej, z referendalną to nie takie proste>>
Co można zaskarżyć?
Protest wyborczy można wnieść z powodu dopuszczenia się przestępstwa, mającego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wyborów lub naruszenia przepisów kodeksu wyborczego, dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów i mającego wpływ na wynik wyborów - art. 82 par. 1 kodeksu wyborczego (KW). Protest przeciwko ważności wyborów z powodu dopuszczenia się przestępstwa przeciwko wyborom lub naruszenia przez właściwy organ wyborczy przepisów kodeksu dotyczących głosowania, ustalenia wyników głosowania lub wyników wyborów może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania.
Protest przeciwko ważności wyborów w okręgu wyborczym lub przeciwko wyborowi posła lub senatora może wnieść wyborca, którego nazwisko w dniu wyborów było umieszczone w spisie wyborców w jednym z obwodów głosowania na obszarze danego okręgu wyborczego. Protest może wnieść także przewodniczący właściwej komisji wyborczej, a także pełnomocnik wyborczy.
Co musi zawierać protest wyborczy?
Zgodnie z przepisem art. 321 par. 3 Kodeksu wyborczego protest przeciwko wyborowi Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej powinien zawierać jasno sformułowane zarzuty, które stanowią podstawę zakwestionowania ważności wyborów. Osoba wnosząca protest zobowiązana jest również do przedstawienia dowodów, na których opiera swoje zarzuty, bądź wskazania takich dowodów, jeśli ich załączenie nie jest możliwe w momencie składania protestu. Brak wskazania zarzutów lub uzasadnienia ich dowodami skutkuje niespełnieniem wymogów formalnych, co ma bezpośredni wpływ na dalszy bieg postępowania.
Niekompletne pismo zostanie pominięte
Zgodnie z art. 322 KW, Sąd Najwyższy pozostawia protest bez dalszego biegu, jeżeli został on wniesiony przez osobę nieuprawnioną albo jeżeli nie spełnia warunków formalnych określonych w art. 321 KW, w tym wspomnianego obowiązku zawarcia zarzutów i dowodów. Taki sam skutek ma wniesienie protestu w sprawie, która zgodnie z przepisami kodeksu mogła zostać zaskarżona przed dniem głosowania, na przykład w drodze skargi na rejestrację kandydata lub na listę podpisów poparcia.
Terminu nie można przywrócić
Istotnym ograniczeniem proceduralnym jest również brak możliwości przywrócenia terminu do wniesienia protestu – oznacza to, że protest złożony po terminie 14 dni od ogłoszenia wyników przez Państwową Komisję Wyborczą nie będzie rozpatrywany, niezależnie od przyczyn opóźnienia. Jeżeli w treści protestu pojawi się zarzut popełnienia przestępstwa przeciwko wyborom, Sąd Najwyższy jest zobowiązany niezwłocznie powiadomić o tym Prokuratora Generalnego.
Kto rozpatruje protest wyborczy?
Rozpoznanie protestu następuje zgodnie z art. 323 KW w postępowaniu nieprocesowym, w składzie trzech sędziów Sądu Najwyższego. Zgodnie z art. 26 ustawy z 8.12.2017 r. o Sądzie Najwyższym, Dz.U. z 2018 r. poz. 5 ze zm., rozpoznawanie protestów wyborczych należy do właściwości Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.
Postępowanie kończy się wydaniem opinii w formie postanowienia, w której sąd dokonuje oceny, czy zarzuty przedstawione w proteście są zasadne. W przypadku stwierdzenia zasadności zarzutów, sąd ocenia również, czy stwierdzone przestępstwo wyborcze lub naruszenie przepisów Kodeksu wyborczego mogło mieć wpływ na wynik wyborów. W postępowaniu tym uczestniczą trzy podmioty: osoba, która wniosła protest, przewodniczący właściwej komisji wyborczej (lub jego zastępca), a także Prokurator Generalny, który może przedstawić stanowisko w sprawie lub zająć się wątkiem karnym, jeśli zachodzą ku temu podstawy.
Wiele nieprawidłowości, ale bez wpływu na wybory
Podczas wyborów prezydenckich w 2020 roku protesty wyborcze dotyczyły wielu różnorodnych nieprawidłowości, zarówno w kraju, jak i za granicą. Jednym z najczęściej podnoszonych zarzutów było wydawanie kart do głosowania bez wymaganej pieczęci obwodowej komisji wyborczej, co zgodnie z Kodeksem wyborczym czyniło głos nieważnym. Przypadki takie odnotowano m.in. w Zakopanem, ale również w USA, Niemczech czy Holandii. Karty bez pieczęci nie były uwzględniane przy liczeniu głosów, co mogło znacząco wpłynąć na wynik głosowania – zwłaszcza w sytuacji, gdy różnica między kandydatami była niewielka.
Wielu protestujących wskazywało też na nieprawidłowości w organizacji wyborów za granicą, szczególnie w Stanach Zjednoczonych. Przykładowo, w Seattle Polacy zgłaszali, że rejestracja wyborców została uruchomiona z dużym opóźnieniem – dopiero sześć dni po ogłoszeniu terminu wyborów. To ograniczyło czas na zapisanie się do głosowania i otrzymanie pakietu wyborczego. Część wyborców nie zdążyła odebrać przesyłki na czas, niektórzy otrzymali pakiety dopiero w dniu głosowania, co uniemożliwiło oddanie głosu. Zgłaszano również przypadki niewysłania pakietów do osób, których paszporty utraciły ważność. Kwestionowano także działanie komisji wyborczych - Fundacja Odpowiedzialna Polityka, która prowadziła monitoring, zwracała uwagę na sytuacje, w których członkowie komisji – wbrew procedurom – nie weryfikowali danych z oświadczeń o osobistym oddaniu głosu w korespondencyjnym pakiecie wyborczym. Sąd uznał jednak, że nie miało to wpływu na wynik wyborów.
Czytaj też w LEX:
Wygaśnięcie mandatu radnego wskutek wyboru na wójta, posła lub senatora >
Wygaśnięcie mandatu wójta wskutek wyboru na posła lub senatora >
Cena promocyjna: 55.2 zł
|Cena regularna: 69 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 48.3 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
