Magazyny ochrony ludności przepisy a wątpliwości samorządów

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie sposobu utrzymywania zasobów ochrony ludności przez obowiązane organy ochrony ludności daje wytyczne w tym zakresie dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz starostów i wojewodów. Nowe zasady mają przyczynić się do zapewnienia możliwości wykorzystania niezbędnych środków w sytuacji zagrożenia.
Zgodnie z dokumentem, organy ochrony ludności będą musiały zapewnić mieszkańcom stały dostęp do wody, w szczególności poprzez tworzenie i utrzymanie ujęć wody oraz urządzeń do jej transportowania. Przepisy wskazują, że infrastruktura zapewniającą dostęp do wody powinna być utrzymywana w sposób umożliwiający nieprzerwane korzystanie z niej w sytuacji zagrożenia.

Paliwo wymieniane co 6 miesięcy, woda do picia w butelkach

Zgodnie z rozporządzeniem, zasoby ochrony ludności (zasób OL)muszą być gromadzone i przechowywane według określonych zasad:

Paliwo: wymieniane co 6 miesięcy, z podziałem na paliwa letnie i zimowe; możliwe przechowywanie w zbiornikach elastycznych.
Woda: magazynowana w butelkach, zbiornikach elastycznych oraz cysternach; rozróżnienie między wodą pitną a bytową.
Środki sanitarne i higieniczne: przechowywane na zabezpieczonych paletach, bez określonego terminu przydatności.
Zapasowe źródła energii: baterie i akumulatory przechowywane w oddzielnych strefach pożarowych.
Produkty lecznicze, wyroby medyczne i żywność: przechowywane zgodnie z wymaganiami producentów, najlepiej w zaplombowanych skrzyniach.
Środki dezynfekcyjne: przechowywane w oddzielnych pomieszczeniach.

Zobacz też w LEX: Samorząd a wyzwania ochrony ludności i obrony cywilnej >

Można zlecić część zadań

Rozporządzenie reguluje też tryb zawierania umów pozwalających zapewnić niezbędne zasoby ochrony ludności. Zgodnie z dokumentem, umowy powinny określać:

rodzaj zapewnianego zasobu OL
sposób jego przekazania
maksymalny czas dostarczenia lub rozpoczęcia usługi od chwili złożenia zapotrzebowania.

Regulacje, które będą obowiązywać od 16 września 2025 r. dopuszczają, że magazynowanie zasobów przeznaczonych na potrzeby ochrony ludności może być realizowane nie tylko przez organy ochrony ludności, ale również przez inne podmioty, w tym te, które same należą do systemu ochrony ludności. Ma to się odbywać na podstawie umów.

Rozporządzenie wskazuje też w jaki sposób wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta czy wojewoda ma ustalić ilość i rodzaj utrzymywanych zasobów OL. Będzie to robił na podstawie:

1. Analizy lokalnych zagrożeń, uwzględniającej m.in.:

gęstość zaludnienia, warunki atmosferyczne, przyrodnicze i turystyczne,
zagrożenia powodziowe,
stan infrastruktury i ochronę zabytków,
zagrożenia z sąsiednich obszarów (górnictwo, lotnictwo, poligony),
historię zdarzeń,
ryzyko wystąpienia zagrożeń naturalnych (epidemie, epizootie, epifitozy, susze, upały, silne wiatry, pożary wielkopowierzchniowe), technologicznych (katastrofy budowlane, skażenia chemiczne i promieniotwórcze), systemowych (zakłócenia usług telekomunikacyjnych, energetycznych, paliwowych) i militarnych (działania terrorystyczne, działania hybrydowe, konflikty zbrojne, wojny, masowa migracja).

2. Dokumentów planistycznych, takich jak:

Krajowy Plan Zarządzania Kryzysowego,
wojewódzkie, powiatowe i gminne plany zarządzania kryzysowego.

Czytaj też w LEX: Wyzwania samorządowe w zakresie tworzenia i utrzymania zasobów ochrony ludności >

Samorządy z wątpliwościami

Zdaniem samorządów dokument ma „wysoki poziom ogólności”. Wskazują, że pozwalają na szereg działań, nie wymuszając konkretnego, jednolitego sposobu gromadzenia i utrzymywania zasobów ochrony ludności. Dotyczy to możliwości tworzenia nowej infrastruktury, wykorzystania baz magazynowych oraz współpracy z podmiotami na podstawie określonych umów.

Związek Powiatów Polskich wskazuje np. że obowiązkową treścią umów powinno być też wskazanie ceny, po jakiej organ ochrony ludności zakupi towar, co zabezpieczy go przed zawyżaniem cen, w sytuacji kiedy będzie zmuszony zakupić określone towary.

Zdaniem ZPP samorządy powinny mieć również możliwości oprócz samego magazynowania paliwa, które jest dość kosztowane, zawierania umów z przedsiębiorcami zajmującymi się obrotem na rynku paliwowym.

- Oprócz paliwa, należałoby zadbać również o rotację produktów spożywczych czy leczniczych. Powstaje również pytanie, co należy zrobić z paliwem, które nie zostało użyte przed upływem 6 miesięcy, przeterminowanymi lekami oraz żywnością – wskazuje Patrycja Grebla-Tarasek, radca prawny ze ZPP.

Samorządowcy wskazują też na bardzo szeroki zakres analizy, który musi przeprowadzić organ ochrony ludności, podczas gdy znaczna część tej analizy winna zostać przeprowadzona w ramach uwzględniania rodzajów zagrożeń w poszczególnych obszarach kraju. Obawiają się, że dla większości samorządów, które nie zatrudniają specjalistów w dziedzinie zarządzania kryzysowego, takie analizy mogą być niemożliwe do samodzielnego przeprowadzenia.

Czytaj też w LEX: Zadania JST w ramach ochrony ludności i obrony cywilnej w 2025 r. - zestawienie kontrolne >

Na ten aspekt zwracał również uwagę Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Podkreślał też, że zapewnienie dostępu do zasobów ochrony ludności musi odbywać się poprzez tworzenie, rozwój oraz modernizację infrastruktury, która ten dostęp umożliwia. Taka infrastruktura powinna zostać zakwalifikowana jako infrastruktura krytyczna.

Związek wskazywał, że rozporządzenie – wydane na podstawie delegacji ustawowej – w żaden sposób nie uwzględnia siatki zagrożeń ani jej podziału ze względu na rodzaje zagrożeń występujących w poszczególnych obszarach kraju. Gminne plany zarządzania kryzysowego powinny stanowić uzupełnienie i uszczegółowienie nowo tworzonego Krajowego Planu Zarządzania Kryzysowego oraz wojewódzkich planów zarządzania kryzysowego.

Zdaniem Związku, bez pełnej inwentaryzacji obecnych stanów magazynowych niemożliwe jest rzetelne określenie rzeczywistego zapotrzebowania. Wiele JST posiada zerowe stany magazynowe. Dopiero opracowane i zatwierdzone plany ciągłości działania – oparte na przyjętej metodzie oceny zagrożeń, o której mowa w § 5 pkt 1 lit. g (obejmujących m.in. epidemię, epizootię, epifitozę, suszę, upał, silny wiatr, pożar wielkopowierzchniowy, katastrofę budowlaną, skażenie chemiczne na lądzie i morzu, skażenie promieniotwórcze, zakłócenia w funkcjonowaniu usług telekomunikacyjnych, systemów energetycznych i paliwowych, działania o charakterze terrorystycznym i hybrydowym, konflikt zbrojny, wojnę oraz masową migrację), a także na ocenie ryzyka ich wystąpienia – pozwolą uzyskać rzeczywisty obraz potrzeb oraz sposobu utrzymania zasobów w poszczególnych JST.

Związek zwrócił również uwagę, że rozporządzenie nie określa trybu ani zasad współdziałania z Rządową Agencją Rezerw Strategicznych.

Czytaj też w LEX:

Mapa procesów i zadań ochrony ludności i obrony cywilnej >

Realizacja zadań ochrony ludności i obrony cywilnej w samorządzie gminnym - część I >

Realizacja zadań ochrony ludności i obrony cywilnej w samorządzie gminnym - część II >

Nowość