Zdaniem autorów tego wniosku, ustawodawca powinien zapewnić jednostkom samorządu terytorialnego – w szczególności zaś gminom i miastom – bezpłatny dostęp do Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych aby mogły one sprawdzić, czy osoby ubiegające się o lokal z mieszkaniowych zasobów gminy oraz osoby już mieszkające w takim zasobie posiadają inne nieruchomości w Polsce. - Ponoże to w ustalaniu czy osoby te, w oparciu o posiadany majątek, mogłyby same zabezpieczyć swoje potrzeby mieszkaniowe. Każdy lokal wchodzący w skład mieszkaniowego zasobu gminy to mienie publiczne o znacznej wartości, którym dysponowanie powinno podlegać szczególnej ochronie. Ponadto jest to towar deficytowy, co oznacza, że lokalu gminnego nie powinny móc wynająć osoby, które mogą zabezpieczyć swoje potrzeby mieszkaniowe we własnym zakresie – tłumaczy Tomasz Fijołek, dyrektor Biura Unii Metropolii Polskich.

Księgi wieczyste są jawne

Dostęp do ksiąg wieczystych jest jawny, jednocześnie ustawodawca rozróżnił jawność materialną i formalną ksiąg wieczystych. Jawność materialna polega na tym, że księga wieczysta ujawnia stan prawny nieruchomości, dla której jest prowadzona. Natomiast jawność formalna to nic innego jak możliwość zapoznania się przez każdego z treścią dowolnej księgi wieczystej.

Z treścią danej księgi wieczystej można zapoznać się niezależnie od tego, czy danej osobie przysługuje jakiekolwiek prawo, czy uprawnienie dotyczące mienia objętego tą księgą wieczystą. Jedynym warunkiem wystarczającym do zapoznania się z treścią księgi wieczystej jest znajomość jej numeru oraz dostęp do internetu. Jak wynika bowiem z treści art. 364 ust. 6 ustawy o księgach wieczystych i hipotece „Każdy, kto zna numer księgi wieczystej, może bezpłatnie przeglądać księgę wieczystą za pośrednictwem systemu teleinformatycznego”. Dostęp do Internetu jest wymagany, ponieważ zgodnie z treścią art. 251 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych „Księgi wieczyste są zakładane i prowadzone w systemie teleinformatycznym.” Co istotne, takie przeglądanie ksiąg wieczystych (za pośrednictwem internetu) nie wymaga uwierzytelnienia, jest nieodpłatne i nieograniczone czasowo i terytorialnie.

Prowadzeniem ogólnokrajowej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych (BDKW), która jest zbiorem wszystkich ksiąg wieczystych prowadzonych w systemie teleinformatycznym, zajmuje się Ministerstwo Sprawiedliwości. Natomiast udzielaniem informacji z BDKW zajmuje się Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych (CIKW), która wydaje - na wniosek - odpisy ksiąg wieczystych, wyciągi z ksiąg wieczystych oraz zaświadczenia o zamknięciu ksiąg wieczystych. Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych pobiera opłaty od wniosków o wydanie odpisu księgi wieczystej, wyciągu z księgi wieczystej, zaświadczenia o zamknięciu księgi wieczystej oraz od wniosku o wyszukanie ksiąg wieczystych (art. 365 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Wysokość opłat określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 29 listopada 2013 r. w sprawie wysokości opłat od wniosków o wydanie przez Centralną Informację Ksiąg Wieczystych odpisów ksiąg wieczystych, wyciągów z ksiąg wieczystych i zaświadczeń o zamknięciu ksiąg wieczystych oraz od wniosku o wyszukanie ksiąg wieczystych w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych.

Jakie opłaty za wydanie ksiąg wieczystych

Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych pobiera następujące opłaty od wniosku o wydanie w postaci papierowej:

  • odpisu zwykłego księgi wieczystej - 30 zł pomnożone przez liczbę żądanych odpisów zwykłych,
  • odpisu zupełnego księgi wieczystej - 60 zł pomnożone przez liczbę żądanych odpisów zupełnych,
  • wyciągu z księgi wieczystej:
  • 15 zł - za wyciąg z jednego działu księgi wieczystej,
  • 20 zł - za wyciąg z dwóch działów księgi wieczystej, ·
  • 25 zł - za wyciąg z trzech działów księgi wieczystej, ·
  • 30 zł - za wyciąg z czterech działów księgi wieczystej, - pomnożone przez liczbę żądanych wyciągów,
  • zaświadczenia o zamknięciu księgi wieczystej - 10 zł pomnożone przez liczbę żądanych zaświadczeń.


Zatory w księgach wieczystych blokują kredyty i inwestycje>>
 

Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych pobiera następujące opłaty od wniosku złożonego za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w celu samodzielnego wydrukowania:

  • odpisu zwykłego księgi wieczystej - 20 zł,
  • odpisu zupełnego księgi wieczystej - 50 zł,
  • wyciągu z księgi wieczystej: ·
    • 5 zł - za wyciąg z jednego działu księgi wieczystej, 
    • 10 zł - za wyciąg z dwóch działów księgi wieczystej, 
    • 15 zł - za wyciąg z trzech działów księgi wieczystej, 
    • 20 zł - za wyciąg z czterech działów księgi wieczystej,
  • zaświadczenia o zamknięciu księgi wieczystej - 5 zł,

Natomiast od wniosku o wyszukanie ksiąg wieczystych w centralnej Bazie Danych Ksiąg Wieczystych opłata wynosi 20 zł.

Ponadto, jak wynika z treści art. 364 ust. 8 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, za zgodą Ministra Sprawiedliwości wybranym podmiotom (wymienionym enumeratywnie w tym przepisie podmiotom i za zgodą Ministra Sprawiedliwości może zostać przyznane uprawnienie polegające na wielokrotnym, nieograniczonym w czasie wyszukiwaniu ksiąg wieczystych w centralnej BDKW.

Co istotne, od podmiotów enumeratywnie wymienionych w art. 364 ust. 8 ustawy o księgach wieczystych i hipotece nie pobiera się opłat od wniosków o wydanie odpisu księgi wieczystej, wyciągu z księgi wieczystej, zaświadczenia o zamknięciu księgi wieczystej oraz wniosku o wyszukanie ksiąg wieczystych.

 

Dostęp dla JST tylko za opłatą

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece nie przewidują, aby miasta, gminy, czy jednostki samorządu terytorialnego szczebla powiatowego oraz wojewódzkiego mogły uzyskać bezpłatny dostęp do ksiąg wieczystych.

Temat ten – z inicjatywy Unii Metropolii Polskich – został poruszony na ostatnim posiedzeniu Zespołu ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 12 sierpnia 2021 r.

Obecny na posiedzeniu przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości wskazał, że resort kierunkowo jest otwarty na zmianę. Wymaga ona jednak dobrego przygotowania od strony prawnej, aby dostęp gmin do danych z CBKW mieścił się w granicach niezbędności i realizacji przez jednostki samorządu terytorialnego zadań ustawowych. - Tylko w ten sposób będzie można zagwarantować gminom i miastom rzeczywisty, a nie tylko iluzoryczny dostęp do informacji zawartych w księgach wieczystych - mówił przedstawiciel Ministerstwa Sprawiedliwości.

Ostatecznie zespół postanowił, że strona samorządowa KWRiST niezwłocznie wystąpi do Ministerstwa Sprawiedliwości z wnioskiem o przygotowanie stosownego rozwiązania legislacyjnego, które zostanie następne przedyskutowane na specjalnym spotkaniu roboczym.