Senat: Centralny Rejestr Umów bez limitu wartości i wcześniej

Senat zgłosił do uchwalonej przez Sejm 21 listopada 2025 nowelizacji ustawy z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – kodeks karny oraz niektórych innych ustaw trzy poprawki dotyczące Centralnego Rejestru Umów JSFP. Najważniejsza wykreślająca limit wartości umowy. Oznacza to, że udostępnieniu w rejestrze będą podlegały informacje o umowach zawieranych przez jednostki sektora finansów publicznych bez względu na ich wartość.

Druga przyjęta przez Senat poprawka przewiduje, że wejście w życie niektórych przepisów ustawy zostanie przyspieszone o 3 miesiące, do 1 kwietnia 2026 r. tak, aby w praktyce sprawdzić działanie systemu, zanim w 1 lipca 2026 r. rejestr rozpocznie działalność. Senatorowie zaproponowali też, aby do rejestru był wpisywany przedmiot umowy, a nie ogólny przedmiot umowy, jak było zapisane w przepisach przyjętych przez Sejm.

Rząd proponował 10 tys. zł, Sejm przegłosował 500 zł

Pierwotnie rejestr miał wystartować już ponad 3 lata temu – 1 lipca 2022 r. Taki termin nałożyła na Ministerstwo Finansów ustawa z 14 października 2021 r. o zmianie ustawy – kodeks karny oraz niektórych innych ustaw, która wprowadziła zmiany w ustawie o finansach publicznych (ufp). Ten termin był przesuwany. Jednym z powodów są nieprecyzyjne przepisy - wątpliwości dotyczą tego jak rejestr ma funkcjonować i jakie umowy obejmować. Pisaliśmy o tym w tekstach:

Przyjęta przez Sejm, w piątek 21 listopada, ustawa ma rozwiać te wątpliwości.

Punktem spornym zarówno na etapie konsultacji projektu, jak i obecnie w Sejmie, jest wysokość progu wartości umowy, która ma być ujawniana w rejestrze. Z jednej strony JSFP postulowały podniesienie tego progu nawet do 50 tys. zł w celu ograniczenia kosztów realizacji obowiązku. Z drugiej strony, przedstawiciele strony społecznej oczekiwali publikowania informacji o każdej umowie, niezależnie od jej wartości – nawet o wartości 1 grosza. Ministerstwo Finansów przyjęło, że będzie to pułap 10 tys. zł brutto. Uzasadniło, że taka wysokość progu wynika z przeprowadzonych analiz, w tym rozwiązań funkcjonujących w innych państwach, oraz konieczności zachowania spójności z innymi przepisami, które nakładają na jsfp obowiązki dokumentowania wydatków w bardziej sformalizowany sposób. Podkreśla, że nie ma przeszkód, aby zobowiązane podmioty publikował w rejestrze dane o umowach poniżej tej kwoty.

W piątek Sejm przyjął poprawki złożone przez kluby Razem i Polska 2025, aby do rejestru trafiły informacje o umowach o wartości 500 zł.

Niewykluczone, że i ta wartość się zmieni. Przed głosowaniem przedstawiciel klubu Polska 2050 zapowiedział, że koalicja rządowa porozumiała się, by na etapie prac w Senacie zaproponować poprawkę, która wprowadzi obowiązek publikacji wszystkich umów, niezależnie od ich wartości.

Nowy termin wejścia w życie rejestru

Sejm przegłosował też nowy termin wejścia w życie CRU JSFP. Zgodnie z przegłosowaną poprawką obowiązek wejdzie w życie od 1 lipca 2026 r. i wdrożenie rejestru nie będzie miało charakteru etapowego.

Rząd proponował, aby nowy obowiązek wszedł w życie dopiero 1 stycznia 2027 r. i był rozłożony w czasie dla różnych podmiotów.

Od 1 stycznia 2027 r. - administracja publiczna
Od 1 lipca 2027 r. – jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki, związki metropolitalne, samorządowe zakłady budżetowe, samorządowe zakłady budżetowe, samorządowe instytucje kultury, samorządowe SPZOZ oraz samorządowe osoby prawne.
Od 1 stycznia 2028 r. - pozostałe jednostki sektora finansów publicznych.

Resort finansów uzasadniał, że etapowe wprowadzanie obowiązku w JSFP pozwoli z jednej strony wdrożyć zaprojektowane rozwiązanie od strony systemu teleinformatycznego, w tym wprowadzić w nim ewentualne zmiany, na bazie doświadczeń z pierwszej grupy JSFP. Z drugiej strony - pozwoli mniejszym, często mniej rozwiniętym informatycznie JSFP, dostosować się organizacyjnie do realizacji obowiązku zmodyfikowanego w ramach tej nowelizacji.

Jakie informacje do publikacji?

Przyjęta nowelizacji przepisów określa, że w rejestrze udostępniane były informacje o umowach zawartych przez JSFP lub na jej rzecz, jeżeli umowa spełnia łącznie 3 warunki:

1. stanowi zamówienie w rozumieniu art. 7 pkt 32 ustawy z 11 września 2019 r. − Prawo zamówień publicznych

2. wartość umowy jest większa lub równa 500 zł, przy czym wartość ta:

stanowi całkowitą wartość umowy bez podatku VAT
uwzględnia wartość opcji oraz wznowień
została ustalona z uwzględnieniem okresu 48 miesięcy wykonywania umów – w przypadku gdy umowa została zawarta na czas nieoznaczony;

3. została zawarta w formie pisemnej, elektronicznej, szczególnej lub dokumentowej.

Punktem spornym była wartość progu umowy, jaki ma obowiązek trafić do rejestru. Z jednej strony JSFP wnosiły o

Ministerstwo Finansów w kontekście form zawierania umów wyjaśnia jednocześnie, że: obowiązek udostępniania informacji o umowach w Centralnym Rejestrze Umów JSFP nie dotyczy, co do zasady, zawierania umów w formie ustnej. Zgodnie jednak z art. 34a ust. 9 proponowanej zmiany przepisów, kierownicy JSFP mają jednak możliwość udostępniania informacji o takich umowach, jeżeli podejmą taką decyzję. Także faktury, rachunki czy paragony nie są umowami w rozumieniu przepisów prawa, a tym bardziej nie spełniają definicji form przewidzianych dla zawierania tych umów.

Większy zakres wyłączeń podmiotowych

W noweli zwiększono zakres wyłączeń podmiotowych z obowiązku publikacji. Do wprowadzonego już wyłączenia obowiązku dotyczącego placówek zagranicznych w rozumieniu art. 7 pkt 7 ustawy z dnia 21 stycznia 2021 r. o służbie zagranicznej dodał kolejne dotyczące:

służb specjalnych, tj. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Służba Wywiadu Wojskowego lub Centralne Biuro Antykorupcyjne;
jednostek organizacyjnych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub na ich rzecz.

Resort uzasadnił, że udostępnianie informacji o umowach zawieranych przez służby specjalne czy jednostki organizacyjne podległe MON (albo na ich rzecz) stwarza poważne zagrożenie dla interesu bezpieczeństwa państwa.

Autorzy zmian podkreślają, że z faktu, iż wyłączeniem podmiotowym nie zostały objęte inne służby, np. Policja, Służba Ochrony Państwa, Straż Graniczna czy inne JSFP, nie wynika, że służby te będą podlegały obowiązkom udostępniania informacji o wszystkich umowach, jakie zawierają. Nie będą musiały publikować np. umów w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa lub związanych z zabezpieczeniem granicy państwowej, zapewnienia bezpieczeństwa paliwowego i gazowego czy infrastruktury krytycznej. Z obowiązku publikacji informacji o umowach będą też zwolnione umowy finansowane z funduszu operacyjnego czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych przez jednostki uprawnione na podstawie odrębnych ustaw. Ocenę wypełniania którejkolwiek przesłanki w tym przepisie będą zobowiązani dokonywać kierownicy JSFP.

Ze stosowania przepisów o CRU JSFP wyłączono też niektóre umowy zawierane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny oraz o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zamieszczanych na stronie internetowej Narodowego Funduszu Zdrowia na podstawie art. 135 ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Zakres przedmiotowy bardziej precyzyjny

W art. 34a ust. 1 u.f.p. w sposób bardziej precyzyjny określono zakres przedmiotowy obowiązków nakładanych na kierowników jsfp. Udostępnieniu będą podlegać informacje o umowach zawieranych zarówno bezpośrednio przez kierowników jsfp, ale również informacje o umowach zawieranych na rzecz JSFP przez przedstawicieli innych podmiotów, w tym przedstawicieli innych jsfp.

Kwestia ta budzi wątpliwości na gruncie aktualnego brzmienia przepisów. Podmioty zgłaszały, że z uchwalonych przepisów nie wynika jednoznacznie, czy obowiązkowi będą podlegały umowy zawierane na rzecz JSFP przez inne podmioty.

W uchwalone przez Sejm ustawie dokonano modyfikacji zakresu informacji, które będą udostępniane w rejestrze, w tym m.in:

zrezygnowano z wymogu wskazywania miejsca zawarcia umowy (wiele umów zawieranych jest w formie elektronicznej);
zastąpiono datę zakończenia umowy obowiązkiem wskazywania okresu, na jaki mowa został zawarta;
zrezygnowano z udostępniania w rejestrze informacji o przedstawicielach strony;
dookreślono zostało, że udostępnieniu podlega wskazanie ogólnego przedmiotu umowy;
zastąpiono informację o wartości przedmiotu umowy informacją o wartości umowy;

Zobacz też w LEX: Centralny Rejestr Umów – stan obecny i planowane zmiany >

Już bez sankcji karnej

Ustawa doprecyzowuje zakres odpowiedzialności administratorów danych wprowadzanych do systemu teleinformatycznego, w ramach którego będą publikowane informacje o umowach. Jednocześnie zrezygnowano z przepisów o odpowiedzialności karnej kierowników jsfp, dotyczącej nierealizowania lub nieprawidłowego realizowania wprowadzanego obowiązku.

Projekt doprecyzował też, kto odpowiada za wprowadzenie danych, w jakim czasie powinny one znaleźć się w rejestrze (rozszerzono z 14 na 30 dni od zawarcia umowy) i jaki jest okres retencji danych (5 lat).

Ustawa wprowadza też zmiany art. 10 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej. Informacje o umowach udostępnianych w Centralnym Rejestrze Umów JSFP będą stanowić informację publiczną. Dostęp do tych informacji nie będzie zależny od występowania z wnioskiem.

Teraz projekt nowelizacji wróci do Sejmu.

Nowość