Skargę na brak dostępności instytucji publicznej pod względem architektonicznym i informacyjno-komunikacyjnym można złożyć do PFRON od 6 września 2021 r. Możliwość taką daje ustawa z 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.
– Od tego momentu do końca sierpnia do PFRON wpłynęło w sumie 69 skarg – mówi Łukasz Iwancio, naczelnik Wydziału ds. Postępowań Skargowych PFRON.
- w 2021 r. było ich 14,
- w 2022 r.– 27
- do końca sierpnia 2023 r. - 28.
– Dynamika wzrostu skarg jest, ale nie za wielka, jednak z miesiąca na miesiąc jest ich więcej – komentuje Łukasz Iwancio. Pomimo, że PFRON promował mechanizm skargowy – wydano m.in. dwie broszury w języku łatwym do czytania i zrozumienia (ETR) oraz w języku prostym, jak skorzystać z prawa do dostępności – to wciąż nie wszyscy wiedzą o możliwości złożenia skargi. Problemem jest też często niezrozumienie przepisów i zasad dotyczących złożenia skargi.
Czytaj też w LEX: Postępowanie skargowe w przypadku braku dostępności architektonicznej lub informacyjno-komunikacyjnej >
– Nawet my, będąc blisko tematów związanych z niepełnosprawnością, późno dowiedzieliśmy się o możliwości złożenia skargi – mówi Katarzyna Padło z portalu Rampa-pokonajmy bariery. Niewiele zatem zmieniło się w stosunku do pierwszego roku działania mechanizmu skargowego, o czym pisaliśmy na Prawo.pl. Przeczytaj więcej: Skargę na brak dostępności można złożyć, ale najpierw ma być wniosek o jej zapewnienie
Najczęściej skargi dotyczą braku dostępności architektonicznej
Dwie trzecie skarg, które wpłynęły dotąd do PFRON dotyczy braku dostępności architektonicznej np. brak wind i podjazdów, pozostałe skargi odnoszą się do problemów komunikacyjnych. – Najczęściej dotyczą braku tłumacza polskiego języka migowego lub systemu językowo-migowego – zaznacza Łukasz Iwancio. Niemal 90 proc. skarg nie jest rozstrzyganych ze względu na braki formalne. Przykładem takiego braku może być np. brak wskazania w skardze interesu faktycznego, czyli określenia potrzeby skorzystania z usług instytucji publicznej. Brakiem formalnym będzie też brak złożonego wniosku o zapewnienie dostępności, który składa się najpierw, przed skargą. I dopiero, jeśli podmiot nie zapewni dostępności, można złożyć skargę. – Jeśli zaś chodzi o rozstrzygnięcia skarg, to obecnie mamy jedną odmowę zapewnienia dostępności i sześć nakazów jej wprowadzenia – zaznacza naczelnik PFRON. Jak dodaje, najczęściej skarżone są szkoły, uczelnie, urzędy i spółdzielnie mieszkaniowe.
Czytaj też w LEX: Zadania jst związane z zapewnianiem dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami >>>
Nadzór konserwatora zabytków nie zwalnia z zapewnienia dostępności
W całym województwie podkarpackim dotąd wpłynęły trzy skargi. – Dotychczas nikt nie złożył skargi ani wniosku o zapewnienie dostępności w naszym urzędzie – mówi Katarzyna Nalepa, koordynator ds. dostępności w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie. Budynek urzędu jest pod nadzorem konserwatora zabytków, ale wprowadził już wiele udogodnień dla osób z niepełnosprawnościami, jak chociażby żółte oznaczenia krawędzi schodów, parking z miejscami dla osób z niepełnosprawnością, winda czy dwie pętle indukcyjne.
Czytaj też w LEX: Wyznaczenie koordynatora do spraw dostępności w urzędzie JST >
– Mogę swobodnie poruszać się po budynku urzędu, a wiadomo, że wózek elektryczny wymaga więcej miejsca, ale nie doświadczyłem tutaj trudności – mówi Krystian Nowak z portalu Rampa. Łukasz Iwancio zwraca uwagę, że jeśli budynek jest pod nadzorem konserwatora zabytków bywa to dużym wyzwaniem dla podmiotów publicznych, jeśli chodzi o zapewnienie dostępności.
– Jednak mamy już szereg przykładów dobrych rozwiązań w takiej sytuacji – zaznacza. Przyznaje, że niekiedy instytucja odpowiada osobie zgłaszającej wniosek o zapewnienie dostępności, argumentując, że budynek jest pod nadzorem konserwatora. Taka odpowiedź nie jest wystarczająca.
- Ważne jest to, czy instytucja publiczna próbowała podjąć jakiekolwiek działania, aby zapewnić dostępność. To, że budynek ma nadzór konserwatora zabytków, nie jest przeszkodą samą w sobie – podkreśla Iwancio.
Polecamy nagranie szkolenia w LEX: Postępowanie skargowe na podstawie ustaw dostępnościowych >
Tworzenie dostępności to inwestycja
Mariusz Jedynak, wiceprezes ZUS, informuje, że dotąd do ZUS-u wpłynęło 17 skarg na brak dostępności (na 14 mln klientów). Podkreśla, że Zakład wprowadził już wiele udogodnień dla osób ze szczególnymi potrzebami m.in. e-wizyty, dwie aplikacje mobilne, zakup drukarki brajla do drukowania oznaczeń pomieszczeń w placówce czy pętle indukcyjne we wszystkich jednostkach. – Wprowadziliśmy także standardy wewnętrzne ZUS, które opierają się na projektowaniu uniwersalnym. Przeszkoliliśmy dotąd 1300 pracowników Zakładu w zakresie dostępności. Zlikwidowaliśmy dotychczas 2,5 tys. barier – mówi Mariusz Jedynak. Dodaje, że tworzenie dostępności jest szansą i inwestycją, bo problem z brakiem dostępności, może dotyczyć na różnych etapach każdego z nas.
Zobacz wzór dokumentu: Skarga na niezapewnienie dostępności >
Jak złożyć skargę na brak dostępności
Każdy, nie tyko osoba ze szczególnymi potrzebami, może poinformować instytucję publiczną o braku dostępności. Natomiast wniosek o zapewnienie dostępności lub skargę na brak dostępności może złożyć osoba ze szczególnym potrzebami lub jej opiekun. Warto pamiętać, że osoby ze szczególnymi potrzebami to nie tylko osoby z niepełnosprawnościami. Może być nią każda osoba w określonej sytuacji np. ze złamaną nogą, dźwigająca w podróży ciężki bagaż, kobieta w ciąży.
Aby móc złożyć skargę na brak dostępności, najpierw należy złożyć wniosek o zapewnienie dostępności. Złożenie samej skargi spowoduje braki formalne i to, że nie zostanie ona rozpatrzona. Zarówno wniosek, jak i skargę składamy w instytucji publicznej, która nie zapewnia dostępności. Ma ona 14 dni na usunięcie bariery, a jeśli nie jest to możliwe w tym czasie, musi poinformować o przyczynie opóźnienia wnioskującego. Wyznacza wtedy nowy termin zapewnienia dostępności, ale nie dłuższy niż dwa miesiące od dnia złożenia wniosku. Dopiero gdy instytucja nie wywiąże się z tych zobowiązań, można złożyć skargę na brak dostępności.
Czytaj też w LEX: Zapewnianie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami w urzędach gmin w województwie podlaskim – aspekty finansowe i prawne >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
