Rzecznik uważa, że dziennikarz zachował w swoim działaniu standardy rzetelności dziennikarskiej i zwraca uwagę na to, że karanie dziennikarzy ogranicza dostęp obywateli do informacji o życiu publicznym
Czytaj też: Gaberle Andrzej, Kwalifikowana postać przestępstwa zniesławienia a Prawo prasowe >>>
Pytania o łączenie stanowisk i kara za zniesławienie
Dziennikarz z lokalnej redakcji w lutym 2017 r. wysłał do biura prasowego spółki energetycznej działającej w jego regionie wiadomość e-mail, w której prosił o stanowisko w sprawie łączenia przez jednego z pracowników spółki funkcji członka jej rady nadzorczej z funkcją burmistrza gminy, która ze spółką współpracuje. Zawarł w niej również krążące w dyskusji publicznej opinie oraz niepotwierdzone i – jak ustalono w toku późniejszego postępowania – nieprawdziwe informacje na temat działalności tej osoby, która miałyby nosić znamiona niegospodarności i szkodzić finansowo gminie.
W reakcji na tą wiadomość dziennikarz został oskarżony o zniesławienie (art. 212 kodeksu karnego). Sąd I instancji uznał go winnym części zarzucanych mu czynów i nałożył na niego karę grzywny. Sąd II instancji zmienił wyrok: warunkowo umorzył postępowanie na roczny okres próby oraz zobowiązał oskarżonego do przeproszenia pokrzywdzonego i pokrycia kosztów procesu.
Rzecznik Praw Obywatelskich złożył kasację do Sądu Najwyższego na korzyść oskarżonego, wnosząc o uchylenie wyroku i uniewinnienie. Rzecznik nie zgodził się z sądem co do oceny, że czyny oskarżonego wypełniły znamiona przestępstwa z art. 212 k.k z uwagi na to, że działał w ramach swobody wypowiedzi gwarantowanej mu przez art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.
Politycy muszą mieć grubszą skórę
Zdaniem RPO patrząc na sprawę przez pryzmat art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie można uznać, by oskarżony przekroczył granice dopuszczalnej swobody wypowiedzi, a sąd II instancji nie dokonał odpowiedniego wyważenia, czy ingerencja w prawo oskarżonego do wolności wyrażania opinii była konieczna w społeczeństwie demokratycznym – co w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka jest niezbędne dla ograniczania swobody wypowiedzi. RPO przytoczył szereg standardów wyznaczonych przez bogaty dorobek orzeczniczy ETPC w tym zakresie.
Czytaj także: RPO: Pluralizm mediów w Polsce wymaga lepszej ochrony>>
Rzecznik zwrócił uwagę, że granice dopuszczalnej krytyki są wobec polityków większe niż w odniesieniu do osób prywatnych, ponieważ ich działalność wymaga społecznej kontroli dokonywanej w głównej mierze przez dziennikarzy. W przeciwnym razie zbyt nadgorliwa ochrona dobrego imienia polityków, ograniczająca możliwość publicznej dyskusji na choćby kontrowersyjne tematy związane z ich działalnością, ograniczałaby prawo obywateli do informacji i jawności życia publicznego. Dlatego zgodnie z art. 10 ust. 2 EKPC istnieje niewielka możliwość nakładania ograniczeń na wypowiedzi polityczne lub debaty dotyczące kwestii będących przedmiotem interesu publicznego.
- Od dziennikarzy występujących w charakterze „strażnika publicznego” badającego działalność polityków wymaga się, by w swojej działalności zachowywali rzetelność dziennikarską – m.in. wykonywali swoją pracę w interesie publicznym i przekazywali odbiorcom mediów potwierdzone informacje. Rzecznik wskazuje w kasacji, że oskarżony dziennikarz zarówno zadając pytania, jak i przedstawiając zarzuty rozpowszechniane na terenie gminy, miał na celu uzyskanie informacji dotyczących konsekwencji łączenia funkcji burmistrza ze stanowiskiem w radzie nadzorczej spółki energetycznej współpracującej z gminą. Dążył więc do wyjaśnienia kwestii o istotnym znaczeniu dla lokalnej społeczności, w związku z czym trudno zarzucić mu nierzetelne działanie w złej wierze, mające na celu jedynie pomówienie skarżącego - czytamy w uzasadnieniu kasacji.
Rzecznik zauważa również, że oskarżony miał dopuścić się zniesławienia w wiadomości skierowanej do biura prasowego spółki. Celem tej wiadomości była weryfikacja informacji i opinii krążących na temat skarżącego w opinii publicznej. Próba potwierdzenia tych informacji przez dziennikarza w ocenie RPO tym bardziej świadczy o jego dążeniu do zachowania dziennikarskiej rzetelności i zapobieżenia rozpowszechnienia pomawiających twierdzeń w artykule prasowym.
Zdaniem RPO mimo, iż nałożona przez sąd II instancji kara jest względnie łagodna, to w niniejszej sprawie powinna być uznana w całości za nieproporcjonalną, a oskarżony powinien zostać uniewinniony. Orzecznictwo ETPC wskazuje na pilną potrzebę unikania karania dziennikarzy za działalność związaną z ich zawodem, ponieważ oczywisty efekt mrożący strachu przed odpowiedzialnością karną uniemożliwia korzystanie z dziennikarskiej wolności wypowiedzi. Szkodzi to społeczeństwu, które jest pozbawione cennego źródła informacji na temat kontrowersyjnych zjawisk w życiu publicznym.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.