Problem ten powinien być rozstrzygnięty już w 2019 r., gdy Rzecznik Praw Pacjenta zwrócił uwagę na niekonsekwentne uchwały Sądu Najwyższego. W Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych zapadła 22 października br. uchwała 7 sędziów, która jest sprzeczna z uchwałami "siódemki" Izby Cywilnej Sądu Najwyższego.
Czytaj: Błąd medyczny lub zaniechanie - można złożyć skargę do Rzecznika Praw Pacjenta>>
Według Izby Cywilnej, zajmującej się podobną sprawą, sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu (sygnatura akt III CZP 60/17).
Więcej w LEX: Prawo do zadośćuczynienia dla osób najbliższych w świetle uchwały Sądu Najwyższego z 27.03.2018 r., III CZP 60/17 >>
Więcej w LEX: Więź emocjonalna między osobami najbliższymi jako dobro osobiste. Glosa do uchwały SN III CZP 60/17 >
Dlatego Rzecznik Praw Pacjenta wniósł o podjęcie wspólnej uchwały obu Izb, gdyż ta kwestia wymaga jednoznacznego rozstrzygnięcia.
W środę 15 marca br. Izba postanowiła skierować pytanie do Trybunału Konstytucyjnego „Czy art. 2 ustawy z czerwca 2021 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny jest zgodny z art. 21 ust. 1, art. 64 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 w związku z art. 47 oraz z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. A zwłaszcza z zasadą nie retroaktywności prawa, pewności prawa oraz zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa?”.
Ponadto zgłoszono udział Sądu Najwyższego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym wszczętym tym pytaniem prawnym, a jako swego przedstawiciela wyznaczono sędziego Sądu Najwyższego Ewę Stefańską.
WZORY dokumentów w LEX:
- Pozew w sprawie o zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnych >
- Pismo z wnioskami dowodowymi w sprawie o zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnych >
- Odpowiedź na pozew w sprawie o zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnych >
Zaniedbanie szpitala
Problem analizowany przez sędziów Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych wyłonił się na tle sprawy rodziny Beaty i Bartosza P., dotyczącej mężczyzny, który dostał udaru i szpital nie udzielił mu pomocy. Człowiek był młody, dwa lata po ślubie, miał 2-letniego syna. Na skutek zaniechania lekarskiego i błędu medycznego powód stał się niezdolny do samodzielnego życia. Ze światem zewnętrznym komunikował się tylko poprzez mrugnięcie powiekami i gałkami ocznymi. Ruszał tylko dwoma palcami ręki.
Sejm 24 czerwca 2021 r. zdecydował o wprowadzeniu do Kodeksu cywilnego przepisu jednoznacznie stanowiącego, że najbliższej rodzinie osoby trwale poszkodowanej może przysługiwać zadośćuczynienie za naruszenie więzi rodzinnej. Z inicjatywą takiej zmiany wiosną br. wystąpił prezydent Andrzej Duda. Nowelizacja została przyjęta jednogłośnie.
Senat wprowadził do ustawy poprawkę, zgodnie z którą przepis mówiłby o "nieodwracalnym uszkodzeniu ciała" i "zerwaniu więzi rodzinnej", a nie o "niemożności nawiązania lub kontynuowania" tej więzi. Jej celem miało być bardziej jednoznaczne brzmienie przepisu. Poprawki te zostały odrzucone przez Sejm.
Problem ten spotkał się z rozbieżnym orzecznictwem Sądu Najwyższego. Rozwiązania wymagała kwestia zadośćuczynienia wynikająca z ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, którego konsekwencją jest niemożność nawiązania lub kontynuowania typowej więzi rodzinnej.
Sprawdź w LEX: I ACa 874/18, Zerwanie więzi rodzinnych jako przesłanka do zadośćuczynienia - Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach >>
Miało być wspólne posiedzenie
Pierwsza prezes SN zdecydowała, że problem mają rozwiązać dwie izby na wspólnym posiedzeniu. Jednak do tego nie doszło.
Zadośćuczynienia za krzywdę w przypadku deliktu można żądać nie tylko od sprawcy odpowiedzialnego na zasadzie winy, ale także od ubezpieczyciela. Bezsprzecznym jest, że więzi rodzinne o trwałym charakterze między osobami bliskimi stanowią dobra osobiste w rozumieniu art. 23 K.c. a za naruszenie może należeć się zadośćuczynienie zgodnie z art. 24 par. 1 K.c. Sąd stwierdził, że przy naruszeniu więzi rodzinnych do bezpośrednio poszkodowanych zalicza się nie tylko ofiara wypadku, ale też jej dzieci.
Skład połączonych Izb Sądu Najwyższego ma odpowiedzieć na pytanie: „Czy w sytuacji, gdy wskutek czynu niedozwolonego doszło do ciężkiego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, którego konsekwencją jest niemożność nawiązania lub kontynuowana"
Pierwotnie rozprawa dwóch izb miała się odbyć 25 marca, ale z powodu kolizji z terminem posiedzenia pełnego składu Sądu Najwyższego została przesunięta na 25 maja br.
Sędzią sprawozdawcą był Marcin Łochowski
Sygnatura akt III CZP 2/22, uchwała 7 sędziów SN z 15 marca 2023 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.