Zgodnie  intencją autorów - Ministerstwo Sprawiedliwości - celem ustawy jest poprawa warunków bezpieczeństwa jednostek penitencjarnych
i warunków wykonywania obowiązków przez funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, ochrona społeczeństwa przed sprawcami najcięższych przestępstw, usprawnienie procedur wykonywania kar i tymczasowego aresztowania, a także poprawa skuteczności wykonania kary pozbawienia wolności, poszerzenie możliwości odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego oraz zwiększenie oddziaływania prewencji ogólnej i indywidualnej w przypadku niektórych typów przestępstw, bez podwyższenia zagrożenia karą.

Czytaj także: Będą duże zmiany w wykonywaniu kary więzienia - ustawa ostatecznie uchwalona>>
 

 

Większy nadzór nad skazanymi

Zmiany stanowić mają „kompleksowe podejście do rozwiązania najbardziej żywotnych problemów” funkcjonariuszy w ich codziennej służbie. Nowe rozwiązania mają wzmocnić ochronę społeczeństwa przed „transferem umiejętności” do krajowych i międzynarodowych grup przestępczych, zapobiegać rekrutacji do tych grup oraz radykalizacji osadzonych, tj. skazanych lub tymczasowo aresztowanych. Ustawa ma też wyeliminować sprzeczności wynikłe z wielokrotnych nowelizacji ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy.

 

Prawo karne. Prawo karne skarbowe. Prawo karne wykonawcze. Kazusy z rozwiązaniami ebook

Krzysztof Kurowski, Igor Zgoliński

Sprawdź  

Ustawa z 5 sierpnia 2022 r.:

  • przewiduje między innymi możliwość pozostawiania bez rozpoznania wniosków, skarg i próśb osadzonych, uznanych za oczywiście bezzasadne;
  • wprowadza minimalny standard w zakresie korzystania przez skazanych pozbawionych wolności z samoinkasujących aparatów telefonicznych;
  • przyznaje prokuratorowi prawo udziału w posiedzeniu w przedmiocie wstrzymania wykonania orzeczenia, którego skutkiem byłoby zwolnienie skazanego z Zakładu Karnego albo Aresztu Śledczego;
  • doprecyzowuje przepisy dotyczące zawiadamiania pokrzywdzonych (ich przedstawicieli albo opiekunów) i świadków o opuszczeniu Zakładu Karnego przez sprawcę;
  • zmierza do poprawy skuteczności osadzania w ZK w związku z utrzymującą się od lat dużą liczbą skazanych, którzy nie stawiają się do odbycia kary i w tym zakresie przewiduje m.in. wydawanie listów gończych  i ich rozpowszechnianie przede wszystkim w Internecie;
  • wprowadza zmiany  w zakresie zdalnych posiedzeń sądu penitencjarnego z udziałem skazanego;
  • modyfikuje zasady i tryb udzielania zezwoleń na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego;
  • wprowadza możliwość zaliczania na poczet kary za nieuiszczoną grzywnę – w przypadku skazanych odbywających karę pozbawienia wolności – możliwość zaliczenia na poczet takiej kary prac porządkowych i pomocniczych wykonywanych na rzecz jednostek organizacyjnych SW oraz innych podmiotów, m.in. samorządu terytorialnego albo spółek prawa handlowego z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa lub gminy, powiatu lub województwa;
  • ułatwia przekształcanie zakładów karnych w areszty śledcze i odwrotnie;
  • przewiduje ujednolicenie kompetencji komisji penitencjarnej w dziedzinie ustalania indywidualnych programów oddziaływania oraz indywidualnych programów terapeutycznych;
  • wprowadza nowe kryterium klasyfikacji skazanych, tzn. ich stosunek do popełnionego przestępstwa;
  • doprecyzowuje warunki zwiększonej izolacji i zabezpieczenia wobec skazanych i tymczasowo aresztowanych objętych szczególną ochroną eliminuje konieczność sporządzania projektów indywidualnych programów oddziaływania przed wyrażeniem przez skazanych zgody na współudział w ich opracowaniu i wykonaniu;
  • umożliwia osadzonym udział w usuwaniu skutków sytuacji kryzysowych i klęsk żywiołowych, bez konieczności kierowania ich do pracy i tym samym spełniania wymogów formalnych i administracyjnych związanych z wykonywaniem pracy;
  • wprowadza zasadę, że osadzony ponosi koszty swojej korespondencji, w tym korespondencji urzędowej z możliwością zastosowania odstępstwa w tym zakresie w szczególnie uzasadnionym wypadku;
  • doprecyzowuje przepisy dotyczące cel mieszkalnych (ich wyposażenia i panujących w nich warunków);
  • uzupełnia regulację dotyczącą przedmiotów, których skazany nie może posiadać poza depozytem;
  • wprowadza zryczałtowaną miesięczną opłatę za dodatkowy sprzęt elektryczny lub elektroniczny (np. radio, TV, komputer, czajnik elektryczny) posiadany w celi za zgodą dyrektora ZK;
  • dostosowuje przepisy dotyczące lokowania przez skazanych środków pieniężnych (pozostałych po wywiązaniu się ze zobowiązań), eliminując archaiczną instytucję książeczki oszczędnościowej; w zakresie kar dyscyplinarnych
  • uzupełnia ich katalog o pozbawienie skazanego możliwości korzystania z widzeń i samoinkasującego aparatu telefonicznego przez okres do 28 dni (kara umieszczenia w celi izolacyjnej na okres do 28 dni ma być wymierzana obligatoryjnie nie tylko za czynną napaść na funkcjonariusza, ale również za każde naruszenie jego nietykalności cielesnej);
  • modyfikuje generalną zasadę, że w postępowaniu wykonawczym właściwy jest sąd, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji (właściwy będzie sąd, w którego okręgu skazany ma miejsce stałego pobytu);
  • wprowadza pojęcie „substancji psychoaktywnej”, obejmując nim alkohol, środki odurzające, substancje psychotropowe, ich prekursory, środki zastępcze lub nowe substancje psychoaktywne.

Czytaj: ​Za list do RPO skazany zapłaci sam, o telefon też będzie trudniej>>

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2023 r. Część zmian, w tym związanych z prawem do odbywania rozmów telefonicznych przez skazanych i tymczasowo aresztowanych, ma obowiązywać po upływie 14-dniowej vacatio legis.