Wiceminister jako przykład dobrych praktyk wskazuje projekt "zielonych pokoi" realizowany od marca br. w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia. Inicjatywa ta polega na organizacji dyżurów stałych mediatorów, w celu przeprowadzania w godzinach urzędowania sądów bezpłatnych spotkań informacyjnych, które odbywają się w wyodrębnionych pomieszczeniach sądu.
- Ministerstwo Sprawiedliwości dostrzegając w ww. działaniach szansę na poprawę funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, w celu rozpowszechnienia dobrych praktyk, poddaje pod rozwagę możliwość skorzystania z koncepcji w podległych państwu sądach - czytamy w piśmie, do którego dotarło Prawo.pl.
Czytaj w LEX: Reforma KPC - przepisy, które wchodzą w życie 21 sierpnia 2019 r. >
W Łodzi działa - szansa na rozpowszechnienie mediacji
Na podstawie porozumienia zawartego 11 marca 2019 r. pomiędzy prezesem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Sródmieścia i Łódzkim Porozumieniem Mediatorów (ŁPM), mediatorzy zrzeszeni w ośrodkach mediacyjnych w ramach ŁPM zobowiązali się do zorganizowania dyżurów, w trakcie których prowadzą bezpłatnie spotkania informacyjne dla stron postępowań sądowych w sądzie rejonowym. Odbywają się one w dniach urzędowania sądu, w godzinach od 9.00 do 14.30. Prezes sądu zobowiązał się równocześnie do nieodpłatnego udostępniania wydzielonego, zamykanego, umeblowanego pomieszczenia na terenie sądu, dostosowanego do prowadzenia spotkań informacyjnych. Wskazano, że chodzi m.in. o zagwarantowanie komfortu swobodnej rozmowy i pozwalającego na zachowanie poufności.
Czytaj: MS i samorządy za kolejnymi zachętami do mediacji>>
Pokój jest też wyposażony w sprzęt komputerowy, z możliwością podłączenia internetu mobilnego. Przygotowane mają być też materiały pomocnicze, mające na celu rozpowszechnianie wiedzy o mediacji, w tym listy mediatorów, wnioski o skierowanie stron do mediacji oraz informacje o kosztach mediacji.
- Po upływie 4 miesięcy od utworzenia „zielonych pokoi”, na obszarze apelacji łódzkiej, wzrosło zainteresowanie alternatywnymi metodami rozwiązywania sporów, w szczególności w sprawach gospodarczych. Należy także podkreślić znaczne zaangażowanie mediatorów w pełnienie nieodpłatnych dyżurów, z uwagi na możliwość autopromocji oraz zwiększenie dostępu do mediacji. Dzięki możliwości odbywania spotkań informacyjnych na terenie sądu, niezwłocznie po decyzji przewodniczącego w danej sprawie gospodarczej o wezwaniu stron do udziału w spotkaniu informacyjnym, coraz większa liczba podmiotów pozostających w sporze decyduje się na mediację - pisze wiceminister Piebiak.
Czytaj w LEX: Wspieranie polubownych metod rozwiązywania sporów >
I dodaje, że konsekwencją jest wzrost liczby spraw zakończonych ugodą zawartą przed mediatorem. Resort liczy, że w dalszej perspektywie takie działania powinny zmniejszyć liczbę spraw gospodarczych rozstrzyganych w drodze wyroku, zwiększyć liczbę umów o mediację w obrocie gospodarczo-prawnym i w konsekwencji liczbę rozstrzygniętych sporów gospodarczych w drodze ugody zawartej przed mediatorem na podstawie takich umów, oraz zmniejszyć wpływ spraw gospodarczych.
Czytaj w LEX: Nowa procedura gospodarcza - reforma KPC >
- Ponadto pozytywne skutki w postaci popularyzacji idei mediacji, zmniejszenia liczby spraw sądowych rozstrzyganych w drodze orzeczeń sądowych oraz zwiększenia liczby rozstrzygniętych sporów w drodze ugód zawartych przed mediatorem, powinny zostać osiągnięte również w innych kategoriach spraw — np. w sprawach o rozwód i separację, w sprawach o określenie sposobu wykonywania władzy rodzicielskiej i innych sprawach cywilnych, w których zawarcie ugody jest dopuszczalne. Natomiast efektem docelowym powinno być zmniejszenie wpływu spraw cywilnych ogółem i zwiększenie liczby sporów rozstrzygniętych w drodze ugód zawartych przed mediatorem - czytamy w piśmie.
Czytaj w LEX: Nowe obowiązki pełnomocników procesowych - reforma KPC >
MS przypomina: sąd może skierować do mediacji na każdym etapie
Wiceminister przypomina równocześnie, że zgodnie z obowiązującymi przepisami sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania, a przewodniczący może wezwać strony do udziału w spotkaniu informacyjnym dotyczącym polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji. Spotkanie informacyjne może prowadzić sędzia, referendarz sądowy, urzędnik sądowy, asystent sędziego lub stały mediator.
Zobacz nagranie szkolenia w LEX: Przeciwdziałanie nadużyciu prawa procesowego w związku z reformą KPC >
- Praktyka pokazuje, że spotkania informacyjne są skuteczne, jeżeli są prowadzone przez stałych mediatorów, którzy potrafią w sposób efektywny zachęcić strony do pozasądowego rozstrzygnięcia sporu. Spory są rozwiązywane częściej na drodze mediacji, jeżeli jest ona poprzedzona spotkaniem informacyjnym, na którym przedstawiane są zalety alternatywnych metod rozwiązywania sporów - dodaje.
Resort zwraca się wiec do prezesów sądów okręgowych o:
- Przeprowadzenie analizy możliwości wyodrębnienia „zielonych pokoi” w budynkach sądu okręgowego oraz budynkach podległych sądów rejonowych w obszarze właściwości okręgu sądowego,
- Zobowiązanie Sędziów Koordynatorów ds. Mediacji do poinformowania wojewódzkich Centrów Arbitrażu i Mediacji oraz pozostałych lokalnych organizacji zrzeszających mediatorów w obszarze właściwości okręgu sądowego o idei „zielonych pokoi”,
- Przeprowadzenie przez Sędziów Koordynatorów ds. Mediacji — w porozumieniu z wojewódzkimi Centrami Arbitrażu i Mediacji oraz innymi lokalnymi organizacjami zrzeszającymi mediatorów analizy możliwości kadrowych, pozwalających na organizację spotkań informacyjnych, w godzinach pracy sądów przez cały tydzień lub w wybrane dni tygodnia,
- Przedstawienie informacji o możliwości zaangażowania sędziów w stanie spoczynku (zamieszkałych w obszarze właściwości okręgu sądowego) jako mediatorów,
- Zawarcie porozumienia z lokalnymi organizacjami zrzeszającymi mediatorów.
Przygotowanie do zmian w przepisach?
W piśmie sprecyzowano, że zachodzi o art. 183(8) kpc - m.in. par. 2 zgodnie z którym przewodniczący może wezwać strony do udziału w spotkaniu informacyjnym dotyczącym polubownych metod rozwiązywania sporów, w szczególności mediacji.
Czytaj: Mediacje w Polsce zbyt rzadko wykorzystywane>>
W Sejmie trwają też prace nad pakietem zmian w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Jednym z głównych założeń jest wprowadzenie rodzinnego postępowania informacyjnego. Projektowane przepisy nie będą miały zastosowania do małżonków, którzy nie mają wspólnych małoletnich dzieci. Podobnie będzie gdy małżonek, przed wniesieniem pozwu o rozwód lub o separację zostanie prawomocnie skazany za umyślne przestępstwo popełnione na szkodę drugiego małżonka lub dziecka albo usłyszał zarzut popełnienia takiego czynu. W takiej sytuacji postępowanie może się odbyć na wniosek pokrzywdzonego małżonka.
Postępowanie to - zgodnie z projektowanymi przepisami ma trwać miesiąc. Sąd może jednak, za zgodą stron i na wniosek mediatora przedłużyć mediację rodzinną ale na okres nie dłuższy niż kolejne 6 miesięcy. W praktyce, najpierw odbędzie się posiedzenie niejawne sądu podczas którego stron zostaną wezwane do obowiązkowego udziału w posiedzeniu informacyjnym, przeprowadzanym niezwłocznie z udziałem mediatora. Dostaną też pouczenie o indywidualnych i społecznych skutkach rozpadu małżeństwa, w tym w szczególności dla nich i ich wspólnych małoletnich dzieci.
Czytaj w LEX: Alternatywne metody rozwiązywania sporów >
Sam udział w mediacji rodzinnej nie będzie obowiązkowy, jednak strony, w toku posiedzenia informacyjnego mają obowiązek potwierdzić mediatorowi osobiste zapoznanie się z pouczeniem o indywidualnych i społecznych skutkach rozpadu małżeństwa.
Jedną z propozycji jest też m.in. wykreślenie możliwości zwrotu połowy opłaty za rozwód, w sytuacji gdy sąd orzeknie, że doszło do niego na zgodny wniosek stron i bez orzekania o winie. MS szacuje, że to przyniesie nawet 20 mln zł oszczędności a te pieniądze mają być przeznaczone na mediacje rodzinne.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
