W lutym 2017 r. Piotr S. złożył wniosek o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego do Przewodniczącego Komisji Egzaminacyjnej.
Do wniosku dołączył m.in. zaświadczenie z 2 lutego 2017 r. Krajowej Izby Doradców Podatkowych o zakresie obowiązków, do których należy:
- obsługa prawna organów KIDP, a także
- reprezentowanie KIDP przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi i Naczelnym Sądem Administracyjnym w toczących się postępowaniach,
- opiniowanie umów, projektów uchwał, postanowień i innych dokumentów przygotowywanych przez organy KIDP,
- sporządzanie opinii i analiz prawnych oraz reprezentowanie KIDP przed sądami powszechnymi w sprawach z powództwa przeciwko izbie oraz w postępowaniach egzekucyjnych, a nadto
- prowadzenie obsługi prawnej Biura KIDP.
Izba Doradców to nie praca w publicznym urzędzie?
Minister sprawiedliwości zwrócił uwagę, że Przewodniczący Komisji Egzaminacyjnej pozostawił bez rozpoznania wniosek o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego. W uzasadnieniu postanowienia Przewodniczący podniósł, że wnioskodawca nie wykazał wypełnienia warunku zatrudnienia, ponieważ KIDP nie jest urzędem organów władzy publicznej.
Czytaj: Niedostateczny z egzaminu prawniczego to nie koniec świata, można się odwołać
Organ wskazał następnie, że po rozpatrzeniu zażalenia złożonego do ministra sprawiedliwości, uchylił on zaskarżone postanowienie w całości i stwierdził, że wnioskodawca spełnia wymogi przewidziane w art. 25 ust. 2 pkt 4 u.r.p., uprawniające do przystąpienia do egzaminu radcowskiego. Minister sprawiedliwości nie podzielił oceny prawnej dokonanej przez organ I instancji i uznał, że KIDP należy do urzędów organów władzy publicznej jako organ samorządu zawodowego, sprawujący pieczę nad należytym wykonywaniem zawodu doradcy podatkowego w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony, wykonujący z mocy ustawy kompetencje o charakterze władczym w odniesieniu do członków tego samorządu.
Odmowa wpisu na listę radców
Mimo to w czerwcu 2018 r. Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych odmówiła wnioskodawcy wpisu na listę radców prawnych, podnosząc, że nie spełnia on warunku ustawowego.
Skarżący zarzucił decyzji naruszenie:
- art. 25 ust. 2 pkt. 4 ustawy o racach prawnych poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że Biuro Krajowej Rady Doradców Podatkowych stanowi urząd organu władzy publicznej, w sytuacji w której powołana jednostka organizacyjna stanowi urząd obsługujący organ samorządu zawodowego doradców podatkowych, a zatem nie może zostać uznana za urząd organu władzy publicznej,
- błędną wykładnię i przyjęcie, że organy samorządu zawodowego radców prawnych w toku postępowania administracyjnego w sprawie wpisu na listę radców prawnych są związane oceną właściwego przewodniczącego komisji egzaminacyjnej lub ministra sprawiedliwości i nie mają prawa samodzielnej ponownej oceny.
Skarżący podkreślił, że pojęcie organu władzy publicznej nie zostało zdefiniowane w Konstytucji, choć posługuje się ona tym pojęciem. Pojęcie organu władzy publicznej nie zostało również zdefiniowane w ustawie o radcach. Zdaniem skarżącego organ samorządu zawodowego jest czym innym niż organ władzy publicznej.
Organ władzy publicznej
Sąd I instancji stwierdził, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja nie narusza przepisów prawa w sposób uzasadniający jej uchylenie.
Kluczową kwestią sporną w tej sprawie, było ustalenie, czy organem władzy publicznej jest Krajowa Rada Doradców Podatkowych (KRDP), będąca organem KIDP.
Sąd całkowicie zgadza się ze stanowiskiem ministra sprawiedliwości w tej kwestii, wyrażonym w zaskarżonej decyzji. Dlatego w ocenie sądu, przez organy władzy publicznej, o których mowa w art. 25 ust. 2 pkt 4 u.r.p., należy rozumieć organy dysponujące z mocy ustawy kompetencjami władczymi, umożliwiającym władcze kształtowanie sytuacji jednostki w zakresie posiadanych kompetencji.
Organ słusznie wskazał, że w związku z tym, że ustawa o radcach prawnych nie zawiera definicji pojęcia organy władzy publicznej, jego znaczenie należy rozpatrywać w ujęciu konstytucyjnym. Chodzi zatem o takie organy, do których odnoszą się normy konstytucyjne adresowane do organów władzy publicznej, w tym przede wszystkim art. 7 Konstytucji.
Przekazanie kompetencji przez państwo
Samorząd zawodowy doradców podatkowych został utworzony na podstawie ustawy z 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym. Samorząd doradców podatkowych jest niezależny w wykonywaniu swoich zadań i podlega tylko ustawom. Ustawodawca przekazał zatem samorządowi zawodowemu doradców podatkowych zadanie państwa – dbałość o należyte wykonywanie zawodu doradcy podatkowego, udzielając mu również władcze kompetencje takie jak m.in. podejmowanie przez KRDP decyzji w sprawach wpisu na listę doradców podatkowych i skreślania z niej. W zakresie natomiast przekazanych samorządowi zawodowemu doradców podatkowych zadań państwa, organy tego samorządy występują jako organy władzy publicznej, o których mowa m.in. w art. 7 Konstytucji oraz ustawy o radcach prawnych.
Sąd zgodził się w związku z tym z ministrem sprawiedliwości, że wnioskodawca wnosząc o dopuszczenie do egzaminu radcowskiego i przedstawiając zaświadczenie o zatrudnieniu przez KIDP na stanowisku starszego specjalisty prawnego na czas określony, przez okres sześciu lat oraz zaświadczenie o zakresie obowiązków - spełnił przesłankę z art. 25 ust. 2 pkt 4 ustawy o radcach prawnych.
W rezultacie, WSA stwierdził, że organy samorządu radcowskiego były uprawnione do badania spełnienia przez wnioskodawcę przesłanki z art. 25 ust. 2 pkt 4 ustawy o radcach prawnych, błędnie jednak oceniły, że wnioskodawca tej przesłanki nie spełnił. Minister sprawiedliwości prawidłowo zatem uchylił uchwałę KRDP z października 2018 r. oraz utrzymaną nią w mocy uchwałę ROIRP.
Ten wyrok nie spodobał się Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych.
Skarga KRRP oddalona
Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych domagało się w skardze do NSA uchylenia uchwały w sprawie odmowy wpisu na listę radców prawnych i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił jednak skargę kasacyjną Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 5 lipca 2019 r
Wyrok NSA z 22 czerwca 2023 r., sygn. akt II GSK 427/20
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
