- Do Rzecznika Praw Obywatelskich nie wpływają już skargi na ograniczenie informacji na wokandach, ani dotyczące wyłączenia jawności rozpraw. Raczej mamy problemy z naruszeniem prawa do prywatności - informuje dr Katarzyna Łakoma z Biura RPO. - Po wprowadzeniu w życie RODO sądy bardziej dbają o ochronę danych osobowych, odbywają się liczne szkolenia dla kierowników sekretariatów na ten temat - dodaje.
Czytaj: MS: na wokandach sądowych tylko podstawowe informacje>>
Obecnie katalog danych umieszczanych na wokandzie reguluje rozporządzenie ministra sprawiedliwości w sprawie organizacji Regulamin urzędowania sądów powszechnych z 2019 r.
Ograniczenia w rozporządzeniu
Według rozporządzenia wokanda publikowana na stronie internetowej sądu nie zawiera danych osobowych stron, uczestników postępowania, ich przedstawicieli oraz pełnomocników, biegłych i świadków.
W par. 93 rozporządzenia podano, że wokanda zawiera:
- imiona i nazwiska orzeczników oraz ławników,
- sygnatury akt spraw wyznaczonych do rozpoznania w danym dniu,
- oznaczenie godzin, na które sprawy wyznaczono,
- imiona i nazwiska, nazwy lub firmy stron lub uczestników postępowania nieprocesowego.
W razie wezwania na posiedzenie lub rozprawę świadków, biegłych i tłumaczy na wokandzie wskazuje się ich imiona i nazwiska wraz z oznaczeniem godziny, na którą są wezwani. W sprawach opiekuńczych osób małoletnich, rozpoznawanych przy drzwiach zamkniętych, nie podaje się na wokandzie danych małoletniego.
Czytaj: Polski sąd - wokanda czytelna, problemem ... toaleta>>
Jednak z uwagi na ochronę moralności, bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego oraz ze względu na ochronę życia prywatnego lub inny ważny interes prywatny, a szczególnie dobro małoletniego pokrzywdzonego przestępstwem, należy odstąpić od podania na wokandzie imion i nazwisk stron lub uczestników postępowania nieprocesowego lub wezwanych osób. W takiej sytuacji podaje się wyłącznie ich inicjały lub nie zamieszcza się żadnych danych identyfikujących te osoby.
Rzecznik Praw Obywatelskich wskazywał w swoich wystąpieniach na dwa aspekty sporządzania wokand, które prowadzą do naruszenia konstytucyjnego prawa do prywatności obywateli.
Czytaj w LEX: Ochrona danych osobowych przetwarzanych w związku z zapobieganiem i zwalczaniem przestępczości - zagadnienia szczegółowe >
Poprzednio obowiązujące zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z 2003 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów oraz innych działów administracji sądowej przewidywało obowiązek sporządzania wokand w każdej sprawie, w której odbywała się rozprawa, niezależnie od utajnienia jej przebiegu. W tym umieszczania na niej danych osobowych świadków –osób poszkodowanych przestępstwem. Taka praktyka, w ocenie Rzecznika, powodowała ryzyko upublicznienia danych osobowych np. ofiar przestępstw seksualnych czy danych świadków i stron w sprawach, których charakter wymaga szczególnej ochrony np. w sprawach o ubezwłasnowolnienie.
Różne wokandy w sądach
Co innego jednak może zawierać wokanda wywieszana w różnych sądach. Zależy to od typu sądu i wydziału. W izbach cywilnych i karnych sądów powszechnych bardzo często nie ma wymienionego przedmiotu sporu czy przepisu, który jest podstawą roszczenia lub skazania.
W sądach administracyjnych na stronie internetowej znajdziemy nazwisko sędziego sprawozdawcy i pozostały skład sądu, sygnaturę, godzinę rozprawy i przedmiot sporu, np. pozwolenie na budowę czy podatek od towarów i usług za okresy od - do.
- W obecnym stanie prawnym nie mamy wątpliwości co do zakresu danych podawanych na wokandach - wyjaśnia dyrektor Zespołu ds. Sektora Organów Ścigania i Sądów w Urzędzie Ochrony Danych osobowych - Katarzyna Hildebrandt. - Jeśli w sądach powszechnych nie podaje się nawet w wersji papierowej w sądzie przedmiotu sporu, to uznaje się, że nie jest to niezbędne, albo że podanie tych danych zbyt daleko ingerowałoby w prywatność i mogłoby pozwalać na większą identyfikację uczestników procesów, zwłaszcza w mniejszych miastach - dodaje dyrektor i podaje przykład sprawy o rozwód w małym środowisku identyfikacja po inicjałach, nie jest trudna do rozszyfrowania.
Ale przyznaje, że słuszna ochrona wrażliwych danych nie powinna prowadzić do ograniczenia informacji o tematyce rozprawy. - Wokandy sądowe pełnią funkcję informacyjną dla uczestników postępowań, jak też dla osób trzecich, które chcą wziąć udział w posiedzeniu, co związane jest z realizacją powszechnie obowiązującej, konstytucyjnej zasady jawności rozpraw sądowych - mówi dyrektor Hildebrandt.
Co mówi konstytucja?
Z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP wynika m.in., że każdy ma prawo do jawnego rozpatrzenia sprawy przez sąd. - W ustępie 2. mamy regułę publicznego ogłaszania wyroków oraz wyjątki od jawnego procedowania na rozprawie - podkreśla sędzia Sądu Okręgowego w Opolu Anna Korwin Piotrowska.
Zagwarantowana w konstytucji jawność postępowania sądowego sprzyja jego uczciwości, stanowiąc tym samym rękojmię sprawiedliwego procedowania. Jawność rozprawy jest ponadto gwarancją bezstronności sądu, gdyż otwarcie dla społeczeństwa najważniejszego etapu postępowania, prowadzącego bezpośrednio do wydania końcowego rozstrzygnięcia, zapewnia w istotny sposób obiektywizm sądu.
Zasada jawności postępowania sądowego stanowi wraz z zasadą ustności i bezpośredniości gwarancję bezstronności i niezależności sędziego. Stanowi również ważny element jawności życia publicznego, a także kontroli społeczeństwa nad prawidłowym sprawowaniem wymiaru sprawiedliwości. Zasada jawności rozprawy została wyeksponowana jako jedna z naczelnych zasad zarówno procesu cywilnego, jak i karnego. Rozróżnia się przy tym jawność wewnętrzną - wobec stron i uczestników postępowania - oraz jawność zewnętrzną - wobec publiczności, a więc osób trzecich, postronnych, niezainteresowanych bezpośrednio wynikiem sprawy.
Nadal jest problem przetwarzania
- W dalszym ciągu pozostał nierozwiązany problem rangi aktu prawnego, w którym uregulowane zostały zasady przetwarzania danych osobowych na wokandzie sądowej - przyznaje dr Katarzyna Łakoma. - Treść wokandy i sposób jej udostępniania stanowi materię, która powinna zostać uregulowana w akcie prawa powszechnie obowiązującego rangi ustawy lub ewentualnie w rozporządzeniu wydanym na podstawie–wymaganego konstytucyjnie – szczegółowego upoważnienia - dodaje.
Zobacz w LEX: Rok z RODO w sądach - nagranie ze szkolenia >
Sprawdź również książkę: Przegląd Sądowy - Nr 9/2019 >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
