Zwrócił się do niego o zorganizowanie spotkania w celu wypracowania wspólnie ze środowiskiem adwokatury propozycji zmian w rozporządzeniu określającym wysokość stawek za sprawy prowadzone z urzędu. Przytacza też argumentację z noweli ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw. - Posłowie Zjednoczonej Prawicy wskazują tam, że zasady wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe od lat nie uległy zmianie, a w obecnej rzeczywistości ekonomicznej istnieje „potrzeba dokonania urealnienia wartości świadczeń”. Ta argumentacja pozwala domniemywać, że konieczne jest także przyjrzenie się wysokości stawek wynagrodzenia określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu - dodaje.
Czytaj: Adwokaci, radcy prawni mają prawo do godnego wynagrodzenia - interpelacja do ministra>>
Wynagrodzenie poniżej nakładów pracy
Prezes powołuje się na dane dotyczące wynagrodzeń. Wskazuje, że średnie wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w okresie od maja 2015 r. do lipca 2021 r. wzrosło o 45,8 proc., natomiast płaca minimalna o 60 proc.
- Nakład pracy adwokatów udzielających pomocy prawnej z urzędu jest niewspółmierny z otrzymywanym wynagrodzeniem. Niestety w przeważającej ilości spraw z urzędu adwokat otrzymuje wynagrodzenie poniżej rzeczywistych i poniesionych kosztów prowadzenia sprawy.
Stan taki trwa od kilku lat. Tytułem przykładu wskazuję, że np. za reprezentację w całym postępowaniu w sprawie o przysposobienie przewidziana stawka, którą otrzyma adwokat to 180 zł; w sprawie o pozbawienie, ograniczenie, zawieszenie lub przywrócenie władzy
rodzicielskiej oraz odebranie dziecka ‒ 120 zł; w sprawie o alimenty, nakazanie wypłacenia wynagrodzenia za pracę do rąk drugiego małżonka ‒ 60 zł; w sprawie o rozgraniczenie ‒ 360 zł; w sprawie o naruszenie posiadania ‒ 160 zł; w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego ‒ 120 zł; w sprawie o odszkodowanie lub o zadośćuczynienie związane z warunkami wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania ‒ 120 zł - dodaje.
Wskazuje, że stawki od lat pozostają na rażąco niskim poziomie, często niegwarantującym nawet zwrotu kosztów dojazdów na rozprawy. - Praca adwokatów w sprawach z urzędu, choć niezbędna i gwarantująca równy dostęp obywateli do sprawiedliwego sądu, nie jest postrzegana jako istotny element wymiaru sprawiedliwości, biorąc pod uwagę wysokość otrzymywanego przez adwokatów z tego tytułu wynagrodzenia. To także wyraźny sygnał dla obywateli, że jeśli nie stać ich na adwokata z wyboru, państwo nie zapewni im adekwatnie opłaconej, profesjonalnej pomocy prawnej - podkreśla.
Prezes NRA zaznacza, że za udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej z urzędu, w przeliczeniu na godzinę pracy, w przeważającej liczbie spraw z urzędu adwokaci otrzymują od Skarbu Państwa wynagrodzenie niższe od minimalnej stawki godzinowej określonej Rozporządzeniem
Rady Ministrów z dnia 15 września 2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. (Dz.U. z 2020 poz. 1596). - Stawka ta w 2022 roku to 19,60 zł - przypomina.
NRA wystąpiła z petycją do Senatu
NRA wystąpiła w styczniu z petycją do Senatu. Zaapelowała w niej o zmianę przepisów poprzez uszczegółowienie i ujednolicenie zasad orzekania o zwrocie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu przez adwokata w postępowaniach cywilnych i karnych. Zgodnie z projektem adwokat ustanowiony z urzędu mógłby otrzymywać należne wynagrodzenia za już udzieloną pomoc prawną (na bieżąco) bez konieczności, często wieloletniego, oczekiwania na wynagrodzenie za czynności procesowe wykonane w toku postępowań sądowych – karnych i cywilnych.
- Czynnik determinujący wpłatę wynagrodzenia, jakim jest prawomocność orzeczenia, jest zależny od długości trwania postępowania, a w konsekwencji adwokaci de facto kredytują koszty udzielanej z urzędu pomocy prawnej. Celem petycji jest więc jednolite uregulowanie w odniesieniu do procedury cywilnej i karnej, że zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu sąd przyznaje w oddzielnym postanowieniu, które wydaje po wydaniu orzeczenia kończącego sprawę w instancji, co skutkuje uprawomocnieniem się tego orzeczenia i możliwością jego realizacji, niezależnie od dalszego biegu sprawy. Wypłata wynagrodzenia nie byłaby w takiej sytuacji uzależniona od prawomocnego zakończenia postępowania, a jedynie od zakończenia sprawy w danej instancji. W konsekwencji pełnomocnik (obrońca) ustanowiony z urzędu otrzymałby należne wynagrodzenie za udzieloną pomoc prawną, w oderwaniu od dalszego biegu postępowania i prawomocności orzeczenia kończącego sprawę - wskazywał wówczas Rosati.
Jeśli chodzi o postępowanie karne, proponowane jest rozwiązanie ściśle łączące się z zasadą bieżącego rozliczania wynagrodzenia za wykonaną pomoc prawną - według zasady, że na wniosek pełnomocnika (obrońcy) ustanowionego z urzędu w przedmiocie zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu sąd rozstrzyga także na każdym etapie postępowania, zasądzając zwrot kosztów do wysokości kosztów aktualnie należnych.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Warunek uznania wydatków za „niezbędne” w przypadku realizacji czynności poza miejscem zamieszkania lub siedzibą obrońcy z urzędu >
Adwokaci chcą też w postępowaniu cywilnym wprowadzić dodatkowo zasadę jednolitego traktowania pełnomocników procesowych świadczących pomoc prawną z urzędu w zakresie rozliczania kosztów tej pomocy. Ma to zmierzać do usunięcia - jak wskazuje mecenas Rosati - istniejącej luki w przepisach, poprzez uściślenie zasad i terminu rozliczenia wynagrodzenia należnego pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu w przypadku cofnięcia lub zwolnienia przez sąd ustanowionego z urzędu adwokata lub radcy prawnego, a także wygaśnięcia ustanowienia adwokata lub radcy prawnego wskutek śmierci strony, która korzystała z pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Sąd na wniosek pełnomocnika rozstrzygałby o zwrocie kosztów w ciągu 14 dni, od dnia jego złożenia.
Czytaj w LEX: Doręczanie pism sądowych za pośrednictwem portalu informacyjnego sądu - aspekty praktyczne >
Za "koszty" niech odpowiada Skarb Państwa
Adwokaci proponują też, by koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w każdym przypadku ponosił Skarb Państwa. Projekt zakłada m.in., że w sprawie, w której kosztami procesu został obciążony przeciwnik procesowy strony korzystającej z pomocy prawnej udzielonej przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu, sąd zasądza zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu od przeciwnika tej strony na rzecz Skarbu Państwa z jednoczesnym przyznaniem od Skarbu Państwa i poleceniem wypłaty równowartości tych kosztów na rzecz pełnomocnika procesowego strony korzystającej z pomocy prawnej udzielonej z urzędu z sum Skarbu Państwa.
- Takie rozwiązanie jednolicie ureguluje zasady zasądzania i wypłacania wynagrodzenia pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu w sytuacji, w której kosztami procesu został obciążony przeciwnik procesowy strony korzystającej z pomocy udzielonej przez adwokata ustanowionego z urzędu. Rozwiązanie to zrywa też z obecnie ukształtowaną (par. 6 rozporządzenia dot. kosztów adwokackich), wadliwą zasadą nierównego traktowania pełnomocników procesowych świadczących pomoc prawna z urzędu w aspekcie wypłaty należnego wynagrodzenia z tego tytułu, w zależności od tego czy strona, którą reprezentował pełnomocnik wygrała czy przegrała proces - mówił Rosati.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Zwrot wydatków ponoszonych przez pełnomocnika z urzędu oraz przez stronę >
Obecnie pełnomocnik świadczący pomoc prawną z urzędu reprezentujący stronę wygrywającą jest w gorszej sytuacji, niż pełnomocnik strony przegrywającej - bo temu ostatniemu koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wypłaca Skarb Państwa bezwarunkowo, natomiast pełnomocnikowi wygrywającemu proces, Skarb Państwa wypłaca wynagrodzenie dopiero po wykazaniu przez pełnomocnika bezskuteczności ich egzekucji.
Czytaj w LEX: System doręczeń z uwzględnieniem e-doręczeń (doręczeń elektronicznych oraz doręczeń przez Portal Informacyjny) >
Czytaj: Wraca sprawa stawek adwokackich - petycja do ministra sprawiedliwości>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
