W pozwie z 4 lutego 2019 r., skierowanym przeciwko Skarbowi Państwa - Sądowi Okręgowemu w K. , Elżbieta G. (inicjały zmienione) wniosła o przywrócenie dotychczasowych warunków pracy i płacy. W uzasadnieniu wskazała, że jest urzędnikiem sądowym. Od listopada 2007 r. pełniła obowiązki kierownika sekretariatu V Wydziału Ksiąg Wieczystych, a od 18 lipca 2007 r. pełniła funkcję kierownika sekretariatu tego Wydziału. Powódka otrzymywała dodatek funkcyjny w wysokości 600 zł.
Czytaj: Czarne chmury nad wymiarem sprawiedliwości - pracownicy sądów wychodzą na ulicę>>
Ustne motywy
W styczniu 2019 r. dyrektor Sądu Okręgowego odwołała powódkę z funkcji kierownika, podając ustnie, że „merytorycznie - super, żadnych zastrzeżeń, ale nie mogę sobie pozwolić na ewentualny pozew „o mobbing”. Wyjaśniła, iż wiele osób złożyło wniosek o przeniesienie ich do innego sekretariatu z sekretariatu, w którym powódka była kierownikiem. Dyrektor powiedziała, że nie ma zastrzeżeń merytorycznych do pracy powódki, ale obawia się pozwu o mobbing.
Umowa o pracę między powódką a pozwanym Sądem Rejonowym w J. została rozwiązana z dniem 7 października 2019 r. za porozumieniem stron.
Pełnomocnik powódki sprecyzował powództwo, wnosząc o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 14. tys. zł. odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy, ewentualnie o przywrócenie dotychczasowych warunków pracy i płacy.
Czytaj w LEX: Sokołowski Krzysztof Piotr - O rozwiązaniu stosunku pracy z asystentem sędziego uwag kilka >>>
Dwie instancje uwzględniły powództwo
Pełnomocnik powódki, z uwagi na rozwiązanie przez powódkę umowy o pracę z pozwanym za porozumieniem stron z dniem 7 października 2019 r., cofnął zgłoszone ewentualnie żądanie przywrócenia dotychczasowych warunków pracy i płacy.
Sąd Rejonowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Sieradzu, 24 lutego 2020 r., zasądził od pozwanego Sądu Rejonowego w J. na rzecz powódki 14. tys. zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy oraz zasądził od pozwanego na rzecz Elżbiety G. 2700 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Oddalił natomiast powództwo w stosunku do pozwanego Sądu Okręgowego w K.
Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo skierowane przeciwko pozwanemu Sądowi Okręgowemu podlegało oddaleniu, bowiem powódka nie była pracownikiem tego sądu. Pozwany Sąd Okręgowy w K. nie posiadał zatem legitymacji procesowej biernej. Natomiast, w ocenie sądu pierwszej instancji, powództwo skierowane przeciwko do pozwanemu Sądowi Rejonowemu w J. zasługiwało na uwzględnienie w całości.
Sąd I instancji wskazał, że zgodnie z art. 18 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratur w sprawach nieuregulowanych tą ustawą do urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury lub pracowników Biura Służby Prawej Trybunału Konstytucyjnego stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. A w sprawach nieuregulowanych także w tej ustawie - przepisy ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy.
Zobacz omówienie orzeczeń w LEX:
- Kompletność regulacji przesłanek stażowych odprawy emerytalno-rentowej w ustawie o pracownikach sądów i prokuratury. Glosa do wyroku SN z dnia 24 września 2020 r., III PK 41/19 >
- Rozwiązanie stosunku pracy z asystentem sędziego. Glosa do wyroku SN z dnia 7 czerwca 2016 r., II PK 132/15 >
Pozwany sąd nie podał przyczyny
Sąd Rejonowy przyjął definitywnie, że czynność pracodawcy dokonywana była na skutek wypowiedzenia zmieniającego, a więc na zasadzie art. 42 k.p., zgodnie z art. 42 par. 1 k.p., do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę. Sąd zauważył, że w piśmie wypowiadającym powódce warunki pracy i płacy nie została w ogóle wskazana przyczyna tej decyzji pracodawcy i już z tego powodu wypowiedzenie to narusza przepisy prawa pracy. Powódce obniżono też wynagrodzenie o kwotę 600 zł miesięcznie. Pracodawca nie zastosował okresu wypowiedzenia, nie przeprowadził także konsultacji związkowej. To zaś wskazuje, że pracodawca wręczając powódce oświadczenie o wypowiedzeniu warunków pracy i płacy naruszył przepisy art. 30 par. 4 k.p. i art. 45 par. 1 k.p.
Czytaj w LEX:
- Okresowe powierzenie pracownikowi innej pracy >
- Porozumienie a wypowiedzenie zmieniające >
- Wypowiedzenie zmieniające - definicja >
Na skutek apelacji strony pozwanej, wyrokiem z 14 maja 2020 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu oddalił apelację pozwanego Sądu Rejonowego w J. Zdaniem sądu odwoławczego, apelujący pominął fakt, że 7 października 2019 r., w trakcie trwania procesu, stosunek pracy łączący strony postępowania został rozwiązany za porozumieniem stron. Od tego momentu, tj. od ustania stosunku pracy, powódce przysługiwało jedynie roszczenie odszkodowawcze, a roszczenie alternatywne upadło z chwilą rozstania się stron.
Kasacja pozwanego sądu
Pozwany wniósł do Sądu Najwyższego skargę kasacyjną, zaskarżając wyrok z 14 maja 2020 r. w całości. Skarżący zarzucił rozstrzygnięciu naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:
- par. 4 ust. 3 i 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 marca 2017 r. w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz odbywania stażu urzędniczego w związku z art. 14 i art. 18 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury
- art. 5 Kodeksu pracy, polegające na ich niezastosowaniu i błędnym przyjęciu, że nie stanowią one przepisów szczególnych w stosunku do przepisów Kodeksu pracy regulujących tryb i formę oraz terminy i dopuszczalność wypowiedzenia zmieniającego, a w konsekwencji błędne zastosowanie Kodeksu pracy, podczas gdy zastosowanie wyprzedzająco znaleźć winny wyżej powołane przepisy ustawy o pracownikach sądów i prokuratury
Izba Pracy SN uchyla wyrok
Sąd Najwyższy w izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił skargę pozwanego sądu. Jak uzasadniał sędzia sprawozdawca Jarosław Sobutka, skoro ustawa o pracownikach urzędów państwowych, do której stosowania w pierwszej kolejności odsyłają przepisy ustawy o pracownikach sądów i prokuratury, w zakresie nawiązania, zmiany i rozwiązania stosunku pracy z urzędnikiem państwowym zawiera pełne rozwiązania, to brak jest podstaw do stosowania dalszego odesłania w tych kwestiach do przepisów Kodeksu pracy.
Wyłączenie kodeksu pracy
Zasadą jest pierwszeństwo przepisów szczególnych przed przepisami Kodeksu pracy. Ustawami regulującymi w sposób szczególny stosunek pracy różnych grup zawodowych (pragmatykami) uregulowane zostały przede wszystkim stosunki pracy osób zatrudnionych w jednostkach należących do tzw. sfery budżetowej, co dotyczy np. pracowników urzędów państwowych (ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych pracowników samorządowych, urzędników służby cywilnej, sędziów itd.
Zdaniem Sądu Najwyższego trzeba rozróżnić stanowiska pracy np. starszego sekretarza sądowego od funkcji np. kierownika sekretariatu wydziału. Zatem, mając na względzie dyspozycję przepisu par. 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 marca 2017 r., w przypadku odwołania z funkcji kierownika lub zastępcy kierownika sekretariatu sądu, nie jest wymagane wypowiedzenie warunków pracy i płacy - uznał sędzia sprawozdawca. - Ponadto przepis art. 42 k.p. – nie dotyczy natomiast odwołania z funkcji kierownika sekretariatu. W takim przypadku nie mamy bowiem do czynienia ze zmianą stanowiska pracy, jakim jest nadal starszy sekretarz sądowy - uznał SN.
Wobec tego SN sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Sieradzu do ponownego rozpoznania.
W składzie zasiadali: Zbigniew Korzeniowski (przewodniczący), Leszek Bielecki oraz Jarosław Sobutka ( sprawozdawca).
Sygnatura akt I PSKP 75/21, wyrok Izby Pracy SN z 4 października 2021 r.
KOMENTARZ
- Analiza uzasadnienia tego orzeczenia siłą rzeczy prowadzi do wniosku, że może ono budzić kontrowersje - uważa dr Marcin Wojewódka, radca prawny w Wojewódka i Wspólnicy Sp. k..
- Myślę, że głębszego zastanowienia wymaga stwierdzenie, że przepisy aktu niższej rangi, jakim niewątpliwie jest rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości, znoszą czy zastępują ogólnie obowiązujące przepisy zawarte wprost w treści Kodeksu pracy. Wygląda na to, że skład orzekający Sądu Najwyższego przyjmuje, że przepis rozporządzenia może wyłączyć stosowanie przepisu Kodeksu pracy.
Ponadto w tym konkretnym przypadku trudno się również zgodzić z tym, że pozbawienie danej osoby funkcji kierowniczej (w tym przypadku kierownika sekretariatu) nie jest zmianą istotną warunków umowy o pracę. A skoro - jak stwierdził sam Sąd Najwyższy - brak zastosowania dyspozycji art. 42 k.p. wynika także właśnie z braku istnienia przesłanki istotności zmiany, to postrzeganie odwrotne w tym zakresie, jednoznacznie potwierdza możliwość, a wręcz konieczność zastosowania przepisów kodeksu pracy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
