Sąd Najwyższy rozpoznał dotychczas merytorycznie 314 skarg nadzwyczajnych wniesionych przez Prokuratora Generalnego. A złożonych zostało ponad 600. W 24 sprawach nastąpiło odrzucenie środka zaskarżenia z przyczyn formalnych.
Skargi nadzwyczajne Prokuratora Generalnego dotyczą zarówno zbyt wysokich odszkodowań lub zadośćuczynienia od Skarbu Państwa, jak i w sprawach pożyczek parabankowych, spadków oraz kredytów (tzw. chwilówek). Często też są to dramaty ludzkie – mówi rzecznik prasowy Prokuratury Krajowej prok. Łukasz Łapczyński. Choć nie wspomina, że skargi nadzwyczajne PG są składane na korzyść i na niekorzyść obywateli.
Czytaj w LEX: Ereciński Tadeusz, Weitz Karol - Skarga nadzwyczajna w sprawach cywilnych >>
Czytaj w LEX: Kotowski Artur - Skarga nadzwyczajna na tle modeli kontroli odwoławczej >>
Nieudana kasacja, brniemy w skargę nadzwyczajną
I tak na przykład 14 września 2021 r. w sprawie pracowniczej o dyskryminację kobiety, Izba Kontroli Nadzwyczajnej odrzuciła skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od wyroku zasądzającego na rzecz pracownicy od pozwanej spółki 5 tys. zł i przeprosiny.
Proces toczył się przed sądem pracy z powództwa nauczycielki przeciwko zespołowi szkół w Krapkowicach. Grażyna J. poczuła się dyskryminowana ze względu na swe poglądy i skierowała sprawę do sądu po tym, gdy w 2014 r. zdjęła krzyż, wiszący w pokoju nauczycielskim. Uzasadniała, że z powodu jej bezwyznaniowości była mobbingowana m.in. przez kierownictwo szkoły.
Sąd Najwyższy stwierdził, że sformułowane przez Prokuratora Generalnego w skardze nadzwyczajnej zarzuty były tożsame z zarzutami podnoszonymi uprzednio we wniesionej przez Prokuratora Regionalnego we Wrocławiu skardze kasacyjnej – która została oddalona przez Sąd Najwyższy. Zgodnie zaś z art. 90 par. 2 ustawy o Sądzie Najwyższym, skargi nadzwyczajnej nie można oprzeć na zarzutach, które były przedmiotem rozpoznawania skargi kasacyjnej lub kasacji przyjętej do rozpoznania przez Sąd Najwyższy.
Izba Kontroli Nadzwyczajnej pod przewodnictwem prezes Joanny Lemańskiej stwierdziła wówczas, że niedopuszczalne jest formułowanie zarzutów skargi nadzwyczajnej w sposób zmierzający do wymuszenia kolejnej kontroli orzeczenia, którego prawidłowość w zakresie podnoszonych w skardze uchybień była już wcześniej weryfikowana przez Sąd Najwyższy w postępowaniu kasacyjnym”.
Inną ostatnio odrzuconą skargą nadzwyczajną była sprawa o zadośćuczynienie dla byłego prezesa spółdzielni mieszkaniowej. Został on bezprawnie osadzony przez prokuraturę w areszcie na 10 miesięcy. Gdy sąd orzekł, że było to oczywiście niesłuszne aresztowanie, poszkodowany otrzymał odszkodowanie i zadośćuczynienie. Z tym nie zgodził się prokurator i mimo oddalenia kasacji przez SN, brnął dalej – w skargę nadzwyczajną (II NSNk 3/23, postanowienie SN z 28 lutego 2023 r.)
Czytaj: SN: Prokuratura niesłusznie oskarżała i aresztowała, a następnie kwestionowała zadośćuczynienie>>
Ostatnio też Prokurator Generalny zaskarżył skargą nadzwyczajną korzystny dla obywatela wyrok w sprawie odszkodowania za smog od Skarbu Państwa (sygn. III WSNc 1/22).
Czytaj: RPO: Skarga nadzwyczajna dla obywateli, nie władzy>>
Warto też zwrócić uwagę na skargę nadzwyczajną PG na niekorzyść w sprawie Norberta B. i zarzutu znieważenia pomnika. Sąd umorzył postępowanie przeciwko mężczyźnie, który umieścił na Pomniku Ofiar Tragedii Smoleńskiej plakat z - według prokuratury - wulgarnym gestem. Wskazał przy tym, że takie zachowanie to realizacja prawa do wyrażania własnych, krytycznych poglądów w sprawach publicznych.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Skarga nadzwyczajna - pozbawienie władzy >
- Wniosek o skargę nadzwyczajną - zasiedzenie >
- Wniosek o skargę nadzwyczajną - kradzież >
- Skarga nadzwyczajna - pozbawienie wykonalności >
Skarga nadzwyczajna na korzyść państwa?
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich dr Marcina Wiącka, wielokrotnie Prokurator Generalny wnosił skargi nadzwyczajne w interesie Skarbu Państwa. Strona przeciwna podnosiła kwestię możliwości ochrony interesu majątkowego Skarbu Państwa w drodze tego wyjątkowego środka.
W swoim dotychczasowym orzecznictwie Sąd Najwyższy nie wypowiedział się jednoznacznie na ten temat. Rozstrzygnięcie zakresu oraz zasad, na jakich dopuszczalne jest wnoszenie skarg nadzwyczajnych w interesie Skarbu Państwa, może mieć niebagatelne znaczenie dla dalszej praktyki orzeczniczej SN – uważa rzecznik.
Lepsze skargi rzecznika niż prokuratora
Skargi nadzwyczajne w sprawach cywilnych są odrzucane z przyczyn formalnych, tj. stwierdzenia przez Sąd Najwyższy tzw. wad konstrukcyjnych środka zaskarżenia - wyjaśnia prof. dr hab. Leszek Bosek, sędzia Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN.
- W dotychczasowym orzecznictwie najczęściej stwierdzano błędy w konstrukcji podstaw, błędy w oznaczeniu przedmiotu zaskarżenia, a także - chyba najczęściej - zasadnicze braki uzasadnienia podstaw skargi. Są to tak poważne wady, że zgodnie z utrwalonym już w latach 30 XX wieku orzecznictwem Sądu Najwyższego, dyskwalifikują środek zaskarżenia a limine. Ponadto, w sprawach karnych Sąd Najwyższy pozostawiał skargi nadzwyczajne bez rozpoznania najczęściej z powodu niedopuszczalnego powielania przez Prokuratora Generalnego zarzutów kasacji uznanych już przez Sąd Najwyższy za oczywiście bezzasadne. Artykuł 90 ustawy o Sądu Najwyższym wyraźnie zakazuje podnoszenia zarzutów już rozpoznanych merytorycznie przez Sąd Najwyższy - wyjaśnia prof. Bosek.
Analiza praktyki orzeczniczej Sądu Najwyższego prowadzi generalnie do wniosku, że skargi nadzwyczajne wnoszone przez Rzecznika Praw Obywatelskich są dużo lepiej formalnie i merytorycznie przygotowane oraz dotyczą ważniejszych problemów prawnych, niż skargi nadzwyczajne wnoszone przez prokuratorów obsługujących Prokuratora Generalnego - dodaje prof. Bosek.
Podsumowując, skarga nadzwyczajna uzupełnia lukę w systemie środków zaskarżenia i mimo wszystko jest znacznie skuteczniejszym środkiem usuwania tzw. bezprawia judykacyjnego niż skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
