Prof. Marcin Wiącek wnosi o zadanie poszerzonemu składowi SN pytania prawnego, czy warunkiem skargi nadzwyczajnej w interesie Skarbu Państwa jest wykazanie, że orzeczenie narusza wolności i prawa człowieka i obywatela. - Nie ulega bowiem wątpliwości, że Skarb Państwa nie jest podmiotem konstytucyjnych wolności i praw - stwierdza Rzecznik Praw Obywatelskich.
Czytaj: 30 tys. za zanieczyszczone powietrze i smród - prokuratura wnosi skargę nadzwyczajną>>
Czytaj w LEX: Programy ochrony powietrza – prawo do sądu (w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości oraz sądów krajowych) >>>
Czytaj w LEX: Skarga nadzwyczajna w praktyce >>>
Obywatel wygrał spór z Państwem
W 2015 r. mieszkaniec Rybnika wniósł do sądu pozew wobec Skarbu Państwa-Ministra Środowiska oraz Ministra Energii o 50 tys. zł zadośćuczynienia za naruszenie swoich dóbr osobistych z powodu zanieczyszczenia powietrza.
W 2018 r. Sąd Rejonowy w Rybniku oddalił powództwo. Po stronie obywatela do postępowania przyłączył się RPO. Wskazał, że możliwość korzystania z nieskażonego środowiska jest dobrem osobistym. Dodał, że zły stan środowiska - sprzeczny z art. 13 dyrektywy CAFE (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy) - jest źródłem naruszenia dóbr osobistych powoda. Z dyrektywy wynika jednoznacznie obowiązek doprowadzenia do odpowiedniej jakości powietrza.
Rozpatrując apelację powoda, Sąd Okręgowy w Gliwicach zadał pytanie SN: "Czy prawo do życia w czystym środowisku, umożliwiające oddychanie powietrzem atmosferycznym spełniającym standardy jakości określone w przepisach powszechnie obowiązującego prawa w miejscach, w których osoba przebywa przez dłuższy czas, w szczególności w miejscu zamieszkania, stanowi dobro osobiste podlegające ochronie na podstawie art. 23 w zw. z art. 24 i art. 448 Kodeksu cywilnego?".
28 maja 2021 r. Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 27/20) odpowiedział, że prawo do życia w czystym środowisku, umożliwiające oddychanie powietrzem spełniającym standardy jakości, nie jest dobrem osobistym według Kodeksu cywilnego. Podkreślił, że skutki zanieczyszczenia środowiska można zwalczać, powołując się na takie dobra, jak prawo do zdrowia, wolności czy prywatności.
Po tym Sąd Okręgowy 9 grudnia 2021 r. sąd uwzględnił apelację i zmienił wyrok Sądu Rejonowego, uwzględniając powództwo w kwocie 30 tys. zł.
Sprawdź w LEX: Nowe przepisy dotyczące jakości powietrza [projekt UE] >>>
Prokurator Generalny przeciw prawom człowieka i obywatela
Prokurator Generalny zaskarżył ten wyrok skargą nadzwyczajną, domagając się uchylenia go przez Sąd Najwyższy. RPO wnosi o odrzucenie skargi nadzwyczajnej lub ewentualnie o jej oddalenie. Niezależnie od tego, RPO poddaje pod rozwagę SN przedstawienie w składowi powiększonemu do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego: „Czy w świetle art. 89 par. 1 in princ. ustawy o Sądzie Najwyższym warunkiem dopuszczalności skargi nadzwyczajnej wnoszonej w interesie Skarbu Państwa jest wykazanie przez skarżącego, że wskutek wydania zaskarżonego orzeczenia doszło do naruszenia wolności i praw człowieka i obywatela?"
Według RPO, skarga nadzwyczajna może zostać wniesiona „jeżeli jest to konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej". Orzecznictwo SN wskazuje, że elementem konstrukcyjnym skargi nadzwyczajnej w związku z uzależnieniem możliwości jej wniesienia od zaistnienia przesłanki funkcjonalnej pozostaje jej wykazanie. Brak tego elementu skutkuje odrzuceniem skargi.
Czytaj w LEX: Dziga Kamil - Czy możliwe jest merytoryczne rozpoznanie skargi nadzwyczajnej w sprawach karnych? >>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.