Sprawa dotyczyła powództwa P. sp. z o.o. przeciwko prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o stwierdzenie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.
Sąd Apelacyjny w Warszawie rozpoznawał decyzję prezesa UOKiK z 22 stycznia 2020 r., w której uznał, że spółka naruszyła Prawo telekomunikacyjne.
Przepadek pieniędzy klienta
Spółka stosowała w Regulaminie świadczenia usług telekomunikacyjnych – Na kartę klauzulę o treści: „W przypadku niedokonania zasilenia konta w terminie 30 dni od dnia upływu okresu ważności dla usług wychodzących, P. anuluje niewykorzystaną wartość konta po upływie tego 30-dniowego terminu”.
Według prezesa Urzędu naruszyło to art. 57 ust. 5 ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne i godziło w zbiorowe interesy konsumentów. Dlatego prezes UOKiK nakazał zaniechanie stosowania tej klauzuli.
Ponadto nałożył na powoda obowiązek publikacji wersji jawnej decyzji w całości, na koszt powoda, na stronie internetowej przedsiębiorcy.
Powód zaskarżył tę decyzję w całości. Wyrokiem z 8 kwietnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił odwołanie.
Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z 28 marca 2023 r., oddalił apelację .Sąd II instancji przyjął za własne ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę wyroku sądu I instancji oraz zaaprobował także ocenę prawną zaprezentowaną w uzasadnieniu wyroku sądu I instancji.
Zasady rozwiązywania umów
Sąd Apelacyjny wskazał, że regulacja art. 57 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego dotyczy kształtowania przez dostawców usług umownych zasad rozwiązywania przez abonentów umów o świadczenie publicznie dostępnych usług telekomunikacyjnych i ukierunkowana jest na ochronę słabszego uczestnika rynku – abonenta oraz rozwój konkurencji. A mechanizm przyjęty u powoda jednoznacznie wpływał na dokonanie swobodnej decyzji.
W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie procedury cywilnej i Konstytucji RP, skutkujące nieważnością postępowania wobec rozpoznania sprawy oraz wydania zaskarżonego wyroku w składzie jednoosobowym, czyli niezgodnym z art. 367 par. 3 zd. 1 k.p.c., a z powołaniem się wyłącznie na art. 15zzs1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
Rozpoznanie apelacji w składzie jednoosobowym jest niezgodne ze standardem prawa do sądu określonym w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. W uzasadnieniu powołano uchwałę Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2023 r., o sygnaturze II PZP 6/22, której nadano moc zasady prawnej wskazując, że skład kolegialny sądu zapewnia z założenia wyższy standard orzeczniczy, a tym samym realizuje na wyższym poziomie prawo do sądu w aspekcie prawa do rzetelnego postępowania i merytorycznie prawidłowego rozstrzygnięcia.
Skarżący wniósł o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania z uwagi na to, że w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne wyrażające się wątpliwością: czy hipoteza art. 57 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego dotyczy (zakazuje) stosowania takich postanowień umownych, które przewidują, że z upływem okresu ważności konta abonenckiego w ramach przedpłaconej usługi telekomunikacyjnej (tzw. pre-paid), niewykorzystana wartość konta abonenckiego przepada (jest anulowana).
Skarga nie będzie rozpoznana
Sąd Najwyższy uznał, że wniosek powoda o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania nie zasługuje na uwzględnienie. Przypomniał, że nie jest trzecią instancją sądową i zasadniczo nie rozpoznaje meritum sprawy. Sformułowane przez skarżącego zagadnienie nie spełniało wymogów stawianych skardze kasacyjnej – uznał SN.
Rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego sformułowanego przez powoda nie stwarzało realnych i poważnych trudności. Nie ma również potrzeby ujednolicenia orzecznictwa sądów powszechnych. Sam skarżący podnosi, że „skarżącemu nie są natomiast znane jakiekolwiek orzeczenia Sądu Najwyższego co do wykładni art. 57 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego”.
Skarżący w istocie polemizuje ze stanowiskiem jednolicie wyrażonym przez oba orzekające w sprawie sądy powszechne. W skardze kasacyjnej wskazano na dwa odmienne stanowiska, z których do jednego, zdaniem skarżącego, zdaje się przychylać Sąd Apelacyjny, natomiast drugie stanowi pogląd powoda w zakresie wykładni art. 57 ust. 5 Prawa telekomunikacyjnego. Skarżący nie wskazuje jednak, aby co do obu tych poglądów było niejednolite orzecznictwo sądów lub chociażby spór w piśmiennictwie.
Jednoosobowe orzekanie od 27 kwietnia 2023 r.
W odniesieniu się do argumentacji dotyczącej nieważności postępowania (art. 398 ze znaczkiem 9 par. 1 pkt. 3 k.p.c.) z uwagi na niewłaściwy skład sądu odwoławczego, to SN w orzeczeniu o sygnaturze III CZP 77/22 wyjaśnił, że „ rozpatrywane odstępstwo od zasady kolegialności nie jest równoznaczne z naruszeniem (zwłaszcza oczywistym) art. 45 ust. 1 Konstytucji.
W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego nie kwestionowano wszak dopuszczalności wprowadzania wyjątków od tego modelu, lecz wskazywano, że powinno to następować w drodze jasnej regulacji prawnej, możliwej do zrekonstruowania bez konieczności prowadzenia daleko idących zabiegów interpretacyjnych w warunkach krzyżujących się racji celowościowych – zauważył SN.
Odmienną ocenę wyraził wprawdzie Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 26 kwietnia 2023 r., III PZP 6/22, na którą powołuje się skarżący.
Czytaj też: SN: Jeden sędzia w covidzie - to tylko pretekst do ograniczenia prawa stron
Sąd Najwyższy w tej uchwale nadał moc zasady prawnej. Brzmi ona: rozpoznanie sprawy cywilnej przez sąd drugiej instancji w składzie jednego sędziego ukształtowanym na podstawie art. 15zzs (1) ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczegółowych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, ogranicza prawo do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), ponieważ nie jest konieczne dla ochrony zdrowia publicznego (art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji RP) i prowadzi do nieważności postępowania.
Nie chodzi przy tym o orzeczenia wydane przez sądy drugiej instancji po godzinie 13.00 dnia 26 kwietnia 2023 r., lecz orzeczenia wydawane od 27 kwietnia 2023 r., zgodnie z ogólną zasadą obliczania biegu terminów (art. 111 par. 2 k.c.).
Izba Kontroli zauważyła, że zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie został wydany przed 27 kwietnia 2023 r. Zatem wykładnia przyjęta w uchwale nie ma zastosowania.
Wobec tego Sąd Najwyższy na podstawie art. 398 ze znaczkiem 9 par. 2 k.p.c. odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.
Postanowienie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN z 22 lutego 2024 r., sygnatura akt II NSK 110/23.
