Wcześniej resort sprawiedliwości zrezygnował z obniżenia do 10 lat wieku, od którego dziecko odpowiadać ma za czyn karalny. Wprowadzona ma zostać dolna granica przejawów demoralizacji - właśnie 10 lat. 

 


Projekt zmian w postępowaniu wobec nieletnich to efekt m.in. wyroku Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (z 30 czerwca 2015 r.) w sprawie nastolatka umieszczonego w schronisku dla nieletnich. Decyzją sądu chłopak miał trafić tam na trzy miesiące. Ostatecznie w jego sprawie orzeczono zakład poprawczy z warunkowym zawieszeniem kary na dwa lata próby, ale do czasu tego orzeczenia -  w sumie dodatkowo przez pięć miesięcy przebywał w schronisku. Tymczasem sąd nie orzekł przedłużenia jego pobytu. Trybunał uznał, że doszło w tej sprawie do naruszania gwarantowanego konwencją prawa do wolności i bezpieczeństwa osobistego. Do opracowania zmian w prawie Ministerstwo Sprawiedliwości powołało specjalną komisję, składającą się m.in. z sędziów rodzinnych. 

Co w projekcie MS?  

Komisja zaproponowała m.in. ustalenie na jednym poziomie 10 lat granicy demoralizacji i odpowiedzialności za czyny karalne. Z tego ostatniego resort się jednak wycofał. W projekcie znalazł się też zapis górnej granicy demoralizacji - nie do 18 roku życia, a "do uzyskania pełnoletności". Chodzi o przypadki nastolatek wstępujących w związki małżeńskie. Na podstawie zapisów kodeksu cywilnego uzyskują one pełnoletność, mimo że nie ukończyły 18 lat. 

Kolejną propozycją były właśnie ośrodku readaptacyjne. W trakcie prac nad projektem - jak ustaliło Prawo.pl - ich nazwę zmieniono na ośrodki wychowawczo-adaptacyjne. 

Czytaj: Ośrodki readaptacyjne sposobem na puste poprawczaki>>

Ośrodki te mają być dodatkowym narzędziem pomiędzy Młodzieżowymi Ośrodkami Wychowawczymi a poprawczakami. Mają tu trafić nastolatki, które ukończyły 13-lat. Sąd będzie mógł podjąć taką decyzję jeśli stwierdzi, że są zdemoralizowane i popełniły czyn karalny jakim jest przestępstwo. Może to być też wykroczenie - ale w szczególnych sytuacjach - chuligański charakter, działanie w sposób zasługujący na szczególne potępienie, pod wpływem alkoholu czy substancji psychotropowych. Przesłanką mają być też ucieczki z MOW-u. 

Równocześnie w projekcie zapisano, że przy sądzie rejonowym może działać więcej niż jeden ośrodek kuratorski.    

Ośrodki na bazie zakładów poprawczych

W nowych placówkach nastolatki będą mogły przebywać - do ukończenia 19 lat. Ośrodki mają być tworzone - jak wynika z informacji Prawo.pl - na bazie niektórych zakładów poprawczych.

Według rozmówców portalu ten pomysł to m.in. efekt problemów, z jakimi borykają się obecnie zakłady poprawcze. Przestępczość wśród nieletnich znacząco spada, placówki świecą pustkami, a trzeba je utrzymać. Liczba osadzonych w nich spadła z 1700 do ok. 700. - Budynki, kadra pozostała. Są świetni wychowawcy, psychologowie, terapeuci. Z drugiej strony mamy młodzież, która nie odnajduje się w MOW-ach, sprawia problemy, ciągle ucieka. Nie powinni trafiać do zakładów poprawczych, ale nie nadają się do MOW-u. Dlatego część zakładów poprawczych powinna zostać przeobrażona w ośrodki readaptacyjne - z obecną kadrą, bez np. wszystkich dotychczasowych zabezpieczeń - precyzuje jeden z nich. 

 

Nowe przepisy mają też zakładać utworzenie w części zakładów poprawczych i ośrodków wychowawczych tzw. domów dla matki. Chodzi o miejsca, gdzie nastoletnie matki będą mogły przebywać ze swoimi dziećmi i zajmować się nimi.

Zdemoralizowany 15-latek odpowie jak dorosły

W styczniu upubliczniony został natomiast projekt zmian w kodeksie karnym. Zrezygnowano w nim z ustawowego ograniczenia górnej granicy kary w przypadku nieletnich, którzy ukończyli 15 lat, są zdemoralizowani i dopuścili się czynu zabronionego. Obecnie kara nie może w ich przypadku przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowej. Pozostawiono jednak możliwość zastosowania przez sąd nadzwyczajnego złagodzenia kary. 

Czytaj: MS: Wyższe kary dla zabójców, pedofilów i... nieletnich>>

Resort chce też rozszerzyć katalog czynów zabronionych. Obecnie jest to m.in. zabójstwo, zamach na życie prezydenta, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, katastrofy w ruchu lądowym czy zbiorowy gwałt. Dopisane mają zostać do niego: gwałt, doprowadzenie do innej czynności seksualnej, kradzież, kradzież rozbójnicza, kwalifikowana bójka lub pobicie, krótkotrwały zabór pojazdu, kwalifikowane pozbawienie wolności i wymuszenie rozbójnicze.

Więcej przydatnych materiałów znajdziesz w LEX:

Jakie dokumenty powinien skompletować powiat w celu umieszczenia dziecka w młodzieżowym ośrodku wychowawczym? >

Czy kurator sądowy może zwrócić się do dyrektora szkoły z prośbą o wgląd do dziennika elektronicznego szkoły? >

Na jakich zasadach Policja może w szpitalu przesłuchać nieletniego? >