W sądach wzrost wynagrodzeń, ale nawet według prezesów - za mały

W dwóch etapach - z wyrównaniem od 1 stycznia 2023 r. i od 1 lipca 2023 r. mają wzrastać wynagrodzenia urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz m.in. osób na stażu urzędniczym. Celem jest, by te najniższe zaczynały się od 3600 zł. Zastrzeżenia mają jednak zarówno związkowcy, jak i sami prezesi sądów. Podkreślają, że takie zmiany stawek nie są adekwatne do doświadczenia i pracy wykonywanej przez urzędników oraz pracowników, a co więcej - nie powstrzymają odejść z sądów.

Chodzi o projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz odbywania stażu urzędniczego, które jest jeszcze w opiniowaniu. W uzasadnieniu MS przypomina, że zgodnie z postanowieniami rozporządzenia Rady Ministrów z 13 września 2022 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (Dz. U. poz. 1952) wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę od dnia 1 stycznia 2023 r. została określona w wysokości 3490 zł, natomiast od dnia 1 lipca 2023 r. w wysokości 3600 zł.
Trzeba przy tym zastrzec, że wprawdzie dolnej granicy wynagrodzenia zasadniczego przysługującego urzędnikom i innym pracownikom sądów i prokuratury nie należy utożsamiać z wynagrodzeniem minimalnym, to jednak w myśl dotychczasowej praktyki dolne limity wynagrodzeń zasadniczych na poszczególnych stanowiskach urzędniczych i obsługi były każdorazowo nowelizowane wraz z podniesieniem wysokości płacy minimalnej.

Czytaj w LEX: Wynagrodzenia ławników i biegłych sądowych >>>

Czytaj: Sądy już wiedzą, jak płacić odszkodowania, pieniądze są, ale wcześniej muszą zapaść wyroki>>

Dwa etapy zmian w wynagrodzeniach 

Obecnie, jeśli chodzi o stanowiska samodzielne, przedział wynagrodzeń w sądach i prokuraturach wynosi od 3410 zł do 14 500 zł, po zmianach - począwszy od pierwszego stycznia 2023 r. - ma wzrosnąć do od 3600 do 15 tys. zł. Na stanowiskach wspomagających są to widełki od 3010 do 9 tys. zł, rozporządzenie zakłada, że od 1 stycznia 2023 r. będą wynosić od 3490 zł do 9750 zł, a od 1 lipca 2023 r. od 3600 zł do 9750 zł. Z kolei w przypadku wynagrodzenia stażystów mogą wynosić od 3010 zł do 4800 zł, jeśli zmiany wejdą w życie to od 1 stycznia 2023 r. będą to widełki od 3490 zł do 5200 a od 1 lipca 2023 r. od 3600 zł do 5200 zł. Ostatnia grupa to stanowiska pomocnicze, obsługi technicznej i gospodarczej, obecnie można tu zarobić od 3010 zł do 6000 zł, po zmianach i od 1 stycznia będą to widełki od 3490 do 6100 a od 1 lipca 2023 r. od 3600 zł do 6100 zł. 

- Proponowany wzrost górnych limitów wynagrodzeń na ww. stanowiskach uwzględnia wynagrodzenia faktycznie otrzymywane w sądach powszechnych przez pracowników ww. grup i wynosi od 1,6 proc. dla stanowisk obsługi, przez 3,4 proc. dla stanowisk samodzielnych po 8,3 proc. dla stanowisk wspomagających i stażystów. Proponowane wysokości wynagrodzeń zasadniczych pozwolą na prowadzenie elastycznej polityki kadrowej w sądach powszechnych w ramach środków posiadanych na wynagrodzenia - zapewnia Ministerstwo Sprawiedliwości.

Czytaj w LEX: Obowiązek publikowania sędziowskich oświadczeń majątkowych - wybrana problematyka konstytucyjnoprawna >

Podwyżki są dobre, ale proponowane - zbyt niskie

Z opinii, które już wpłynęły m.in. od prezesów sądów wynika jednak, że wzrosty mogą nie być wystarczające. Co więcej część alarmuje, że z powodu braków kadrowych może dojść do paraliżu wymiaru sprawiedliwości. 

- Wskazane w tym projekcie zmiany stawek nie są moim zdaniem adekwatne do charakteru wykonywanej przez urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury pracy, która wymaga wiedzy specjalistycznej, jej nadmiernego obciążenia, a także warunków, w jakiej jest ona świadczona. Zbyt niski wzrost płac spowoduje tylko dalszy exodus pracowników z sądu, który — połączony już z widocznym bardzo niewielkim zainteresowaniem zatrudnieniem w sądzie osób starających się o pracę — spowoduje w efekcie paraliż funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Pożądana jest zatem dalsza, zapoczątkowana od kilku lat, poprawa warunków finansowych pracowników - pisze Bartłomiej Migda, prezes Sądu Okręgowego w Krakowie.

Czytaj w LEX: Pietrzykowski Tomasz, Bezstronność sędziowska. Lekcje z kryzysu >

Sędzia Dorota Sosna, wiceprezes Sądu Okręgowego w Białymstoku przytacza z kolei uwagi zgłoszone przez dyrektora Sądu Rejonowego w Sokółce, z których wynika, że w przypadku stanowisk samodzielnych wzrosty powinny być zróżnicowane i wyższe - począwszy od 1 stycznia 2023 r. od kwoty co najmniej 3 700 zł a od 1 lipca 2023 r. od kwoty co najmniej 4 000 zł.

- Stanowisko samodzielne oznacza, że zatrudniona osoba już posiada konkretne kompetencje, umiejętności, wiedzę specjalistyczną, na których to zależy pracodawcy, w związku z czym winno przysługiwać jej odpowiednio wyższe wynagrodzenie, aby można było pozyskać kandydata na rynku pracy - wskazano. 

Czytaj omówienie orzeczenia w LEX: Adres zamieszkania sędziego nie jest informacją publiczną >

Będzie dalszy odpływ wyspecjalizowanej kadry 

Krajowa Rada Związku Zawodowego Pracowników Wymiaru Sprawiedliwości RP z siedzibą w Warszawie w swojej opinii podkreśla, że oczywiście nie sprzeciwia się podwyższeniu dolnej granicy wynagrodzenia zasadniczego przysługującego osobom na stanowiskach wspomagających, stażystom oraz osobom na stanowiskach pomocniczych, obsługi technicznej i gospodarczej, w związku z podwyższeniem kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2023 roku.

Sprawdź w LEX: Na jakich zasadach urzędnicy i inni pracownicy sądów i prokuratury nabywają prawo do nagrody jubileuszowej? >

- Pragniemy jednak zauważyć, że podniesienie kwoty zasadniczego wynagrodzenia o ok. 700 złotych w skali kilku miesięcy doprowadzi do realnego spłaszczenia poziomu wynagrodzenia z grupą urzędników, mających kilkuletnie doświadczenie w pracy w sądach, wykonujących odpowiedzialne czynności. Dotyczy to również asystentów sędziów. Wskazujemy również, że wzrost zasadniczego wynagrodzenia powoduje automatyczny wzrost dodatku stażowego. To powoduje też fluktuację kadr w grupie urzędników oraz asystentów sędziów, gdyż osoby te pobierające wynagrodzenie na poziomie niewiele wyższym niż najniższe wynagrodzenie czują się niedowartościowane, przez co szukają zatrudnienia w sferze prywatnej - zaznaczają związkowcy. 

Dodają, że to na barkach doświadczonych urzędników spoczywa szkolenie nowoprzyjętych pracowników, poświęcanie im czasu, przekazywanie wiedzy kosztem wykonywania własnych obowiązków, z których muszą się wywiązywać. - Umiejętności i doświadczenie pracowników z wieloletnim stażem stanowią gwarancję właściwego i sprawnego działania sądów. Niestety nie idzie jednak za tym gwarancja wzrostu ich wynagrodzenia np. na poziomie jaki przewiduje kolejne rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od doświadczonego pracownika zawsze wymaga się maksymalnego zaangażowana, nie można zatem wynagradzać go stawką minimalną. Wzrost wynagrodzenia minimalnego jest dobrym posunięciem, nie załatwia jednak palącego problemu utrzymania i właściwego wynagrodzenia tych pracowników sądów, którzy od lat są związani z wymiarem sprawiedliwości - piszą, domagając się "pilnych działań w celu realnego podwyższenie wynagrodzenia pracowników sądów".

Czytaj w LEX: Zygmunt Łukasz, Udostępnianie informacji o wysokości wynagrodzeń osób zatrudnionych w jednostkach publicznych >

Z kolei Międzyzakładowa Organizacja Związkowa NSZZ “Solidarność” Pracowników Sądownictwa i Prokuratury nie zgłasza uwag w zakresie zmian wysokości przedziałów wynagrodzenia zasadniczego przysługującego urzędnikom i innym pracownikom ale - jak wskazuje - po raz kolejny z niepokojem zauważa, że wynagrodzenie zasadnicze osób zatrudnionych w celu odbycia stażu urzędniczego może przewyższać wynagrodzenie zasadnicze wykwalifikowanych urzędników z długim stażem pracy, podobnie jak wynagrodzenie zasadnicze w grupie stanowisk pomocniczych, obsługi technicznej i gospodarczej.

Sprawdź w LEX: Jak należy obliczyć zwolnienie chorobowe prokurator, jeśli wcześniej w tym samym roku była asesorem? >

- Wskazaną sytuację należy uznać za szkodliwą, zaburzającą jasne i przejrzyste zasady ścieżki kariery zawodowej w sądach i prokuraturach, co m.in. jest jedną z głównych przyczyn rezygnacji wykwalifikowanej kadry z dalszego zatrudnienia w sądach i prokuraturach - dodaje. 

Adamczyk Andrzej, Adamczyk Monika: Podstawy prawne domagania się zadośćuczynienia od Skarbu Państwa z tytułu bezprawnego działania lub zaniechania władzy publicznej >>

Czytaj: Sąd wydaje nakaz zapłaty, prezes sądu lub szef prokuratury wnosi sprzeciw - batalia o wynagrodzenia>>

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.