MS poprawia projekt ustawy praworządnościowej, chodzi o dane sędziów

Ministerstwo Sprawiedliwości opublikowało drugą wersję projektu tzw. ustawy praworządnościowej. Większość uwag nie została uwzględniona, poprawka dotyczy przepisu, na mocy którego minister ma obwieścić w Monitorze Polskim wykaz sędziów powołanych po 2017 r., których dotyczą skutki wynikające z ustawy. Chodzi o to, że nie będzie ujawniana ich data urodzenia. Na konieczność takiej zmiany zwracał uwagę prokurator krajowy.

Chodzi oczywiście o projekt o przywróceniu prawa do niezależnego i bezstronnego sądu ustanowionego na podstawie prawa przez uregulowanie skutków uchwał Krajowej Rady Sądownictwa podjętych w latach 2018-2025. Zakłada on, że uchwały obecnej KRS w zakresie wniosku o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego SN, sądu apelacyjnego, sądu okręgowego, sądu rejonowego i m.in. sędziego NSA – po wejściu w życie ustawy – zostaną pozbawione mocy prawnej. W przypadku asesorów, referendarzy i asystentów nastąpi ex lege potwierdzenie skuteczności ich powołania na stanowisko sędziowskie. Ci sędziowie, którzy awansowali do sądów wyższej instancji, mają zostać przywróceni na poprzednie stanowiska, przy czym przez dwa lata gros z nich ma zostać delegowanych do obecnych sądów w celu m.in. dokończenia spraw. Z kolei w przypadku tych sędziów, którzy przyszli spoza zawodu, ma zostać rozwiązany stosunek służbowy. Na osłodę mogą zostać referendarzami sądowymi.

Czytaj: Sędzia "neo" straci stan spoczynku? Będą pozwy i skargi do ETPCz>>

Sędzia "neo", więc wyrok do wzruszenia? Szykuje się Armagedon>>

O co chodzi z wykazem?

Cała ustawa ma wejść w życie 30 dni od momentu ogłoszenia, po 14 dniach ma jednak zacząć obowiązywać art. 14, zgodnie z którym minister sprawiedliwości niezwłocznie obwieszcza w Monitorze Polskim, jak zapisano, wykaz osób, których dotyczą występujące z mocy ustawy skutki. We wstępnej wersji upublicznione miały być: imiona, nazwisko, data urodzenia, stanowisko i data powołania na to stanowisko sędziowskie. Miało być też wskazanie skutków (przypisanie do określonej grupy) i podstawa prawna.

– Na podstawie ogłoszonego wykazu wszystkie podmioty i organy, dla których ma to znaczenie prawne, będą mogły powziąć wiedzę o wystąpieniu w stosunku do określonego sędziego skutków wynikających bezpośrednio z mocy ustawy. Przede wszystkim rozwiązanie to służy jednak urzędowemu potwierdzeniu ustawowych skutków w odniesieniu do zainteresowanego sędziego. Wpis do wykazu ogłoszony przez ministra sprawiedliwości będzie bowiem w sposób autorytatywny stwierdzał, jaka jest sytuacja prawna sędziego wymienionego w wykazie w związku z wejściem w życie ustawy – wskazano w uzasadnieniu. W nowej wersji projektu, spośród danych, usunięto datę urodzenia.

Czytaj też w LEX: Krytyczny przegląd wybranego orzecznictwa sądów administracyjnych wobec statusu tzw. neosędziów w latach 2018–2023 >

Prokurator krajowy zwracał uwagę na zagrożenia

Na problem zwrócił uwagę w swojej opinii prokurator krajowy, wymieniając właśnie datę urodzenia. – Tego rodzaju zakres informacji może być traktowany jako naruszenie prawa do prywatności (art. 47 Konstytucji), a zawarcie jej w wykazie, o którym mowa w art. 14 ust. 1 projektu, nie ma aż tak ważkiego znaczenia, aby narażać się na zarzut naruszenia art. 31 ust. 3 Konstytucji, tym bardziej że wskazuje się datę powołania osoby – napisał.

Dodał, że nie wydaje się też, aby istniało niebezpieczeństwo uzyskania w tym samym okresie powołania przez osoby o tożsamych danych osobowych.
– Należy zaś wskazać, że w postanowieniach prezydenta RP o powołaniu do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego, publikowanych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski", zamieszcza się jedynie imiona i nazwisko oraz stanowisko, na jakie została powołana dana osoba – podsumował.

Czytaj też w LEX: Rozstrzyganie sporów cywilnych związanych z wykorzystaniem systemów AI – problemy utrudniające orzekanie >

Problemów znacznie więcej

Wątpliwości związane z ochroną danych osobowych i projektowanym wykazem ma też prezes UODO. Jak wskazał, projektowany wykaz posiada cechy rejestru publicznego, tj. uporządkowanego zbioru danych służącego do realizacji zadań publicznych, prowadzonego na podstawie przepisów ustawowych przez podmiot realizujący zadania publiczne w rozumieniu ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne.

– Przedmiotowym wykazem objęty jest szeroki zakres informacji, w tym danych o charakterze osobowym, które nie tracą tego statusu niezależnie od publikowania ich w kontekście wykonywania funkcji sędziowskiej. Są to imiona, nazwiska, daty urodzenia, stanowiska i daty powołania na to stanowisko każdej z osób, których skutki te dotyczą, wskazania określonych skutków i ich podstawy prawnej. Ani art. 14 projektu ustawy, ani kolejne przepisy dotyczące wykazu nie wskazują wprost celu obwieszczania informacji o osobach w przedmiotowym wykazie, choć cel ten można próbować wywodzić z ogółu przepisów projektowanej ustawy – zaznaczył.

Dodał, że organ prowadzący rejestr publiczny w systemie teleinformatycznym, w którym przetwarzane są dane osobowe, powinien zapewniać bezpieczeństwo, autentyczność, rozliczalność, poufność, niezawodność oraz niezaprzeczalność przetwarzanych w nim danych.

Czytaj też w LEX: Znaczenie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dla naprawy wymiaru sprawiedliwości po kryzysie praworządności w Polsce >

– Wszystkie te elementy powinny być uwzględnione w przepisach projektowanej ustawy. Konieczne jest stałe respektowanie zasad przetwarzania, w tym ochrony danych osobowych i prywatności, na każdym etapie tworzenia oraz istnienia, funkcjonowania technologii obejmującej ich przetwarzanie, zwłaszcza jeśli chodzi o rejestry publiczne, zawierające duże ilości danych. Aspekt ten jest niezwykle istotny także w kontekście zapewnienia bezpieczeństwa państwa – poszanowanie praw podstawowych, w tym prawa do ochrony danych osobowych, jest gwarantem zapewnienia takiego bezpieczeństwa. Konieczne jest bowiem zapewnienie integralności i poufności – bezpieczeństwa przetwarzanych na ogromną skalę danych w celu zgodności z zasadą przejrzystości – czytamy w opinii prezesa UODO.
Zastrzegł, że charakter proponowanych rozwiązań prawnych wymaga przeprowadzenia testu prywatności w procesie tworzenia prawa, w tym oceny skutków dla ochrony danych. MS w odpowiedzi wskazało, że uwzględniło uwagę dotyczącą daty urodzenia sędziów.

Czytaj też w LEX: Odpowiedzialność cywilna za szkody wyrządzone klientom w wyniku wykorzystywania przez radców prawnych systemów sztucznej inteligencji >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.