Projekt ustawy o zmianie ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu oraz niektórych innych ustaw (UD278) został opublikowany na stronie Rządowego Centrum Legislacji. Wnioskodawcą jest minister-koordynator służb specjalnych.

Projektodawca, opisując w ocenie skutków regulacji system nadzoru i kontroli działalności podmiotów uprawnianych do realizacji kontroli operacyjnej, wychodzi z założenia, że „w obecnym reżimie prawnym dostrzega się obszary nieobjęte nadzorem sądowym, którego sprawowanie należy uznać za uzasadnione w demokratycznym państwie prawnym”.

Czytaj także: ​Zakaz fotografowania już nie taki straszny - dotyczy tylko niektórych obiektów

Nowe uprawnienia dla sądów

Projektowane przepisy uzupełniają istniejące kompetencje sądów zakresie nadzoru nad działalnością uprawnionych podmiotów w obszarze prowadzenia kontroli operacyjnej. Proponowane rozwiązania zakładają:

  • Sąd uzyska dostęp do wyników kontroli operacyjnej także gdy w jej toku nie uzyskano dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego lub mających znaczenie dla toczącego się postępowania karnego.
  • Po zakończeniu kontroli operacyjnej szef właściwej służby będzie informować o jej wynikach sąd, który zgodził się na kontrolę, ale także właściwego prokuratora.
  • Sąd będzie mógł żądać przekazania mu informacji o przebiegu kontroli w trakcie jej trwania.
  • Sąd będzie uprawniony do przerwania stosowania kontroli operacyjnej w każdym czasie. Na postanowienie o przerwaniu kontroli szefowi służby specjalnej oraz prokuratorowi przysługiwać będzie zażalenie;
  • Sąd uzyska dostęp do informacji o wydaniu i wykonaniu zarządzenia szefa służby dotyczącego zniszczenia materiałów zgromadzonych w trakcie kontroli operacyjnej, które nie są istotne dla bezpieczeństwa narodowego lub nie stanowią informacji potwierdzającej zaistnienie przestępstwa. Szef będzie zobowiązany do niezwłocznego poinformowania sądu, który wydał postanowienie o zastosowaniu kontroli, a także prokuratora, o realizacji powyższych działań.

Kogo dotyczy ustawa o kontroli operacyjnej

Do przekazywania sądom dodatkowych informacji w przedmiocie prowadzonej kontroli zostaną zobowiązani:

  • Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW),
  • Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego (CBA),
  • Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego (SKW),
  • Szef Krajowej Administracji Skarbowej (KAS),
  • Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej,
  • Komendant Główny Policji,
  • Komendant Główny Straży Granicznej,
  • Komendant Służby Ochrony Państwa.

Nowe uprawnienia zyska 17 sądów: właściwe miejscowo sądy okręgowe (w tym Sąd Okręgowy w Warszawie) oraz Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie.

Z kolei inspektor nadzoru wewnętrznego (INW) straci uprawnienia do wnioskowania i prowadzenia kontroli operacyjnej. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, jest on organem, przy pomocy którego minister spraw wewnętrznych sprawuje nadzór nad służbami. - W tym kontekście stosowanie kontroli operacyjnej, a zatem instrumentu najmocniej ingerującego w prywatność jednostki, w celu realizacji zadań z zakresu nadzoru, nawet obejmujących także rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw, jest rozwiązaniem nieproporcjonalnym – pisze projektodawca.