Wraca temat kancelarii odszkodowawczych

Pomysł na uregulowanie działalności kancelarii odszkodowawczych miał być gotowy w ubiegłym roku - tak zapowiadało Ministerstwo Sprawiedliwości. Tymczasem czas płynie, a ministerialnej koncepcji rozwiązania tej kwestii jak nie było, tak nie ma. Prezes NRA Przemysław Rosati zamierza poruszyć ten temat podczas zbliżającego się spotkania z ministrem sprawiedliwości. Także Rzecznik Praw Obywatelskich zaapelował w tej sprawie do resortu i poprosił o odpowiedź, czy i na jakim etapie są prace.

Są tematy, które przewijają się latami, angażują dziesiątki osób, są przedmiotem licznych dyskusji i... nic z tego nie wynika. Tak właśnie jest z uregulowaniem działalności kancelarii odszkodowawczych. Podmioty te pojawiły się na rynku 20 lat temu i narobiły zamieszania w ubezpieczeniach, pomagając klientom towarzystw dochodzić odszkodowań i zadośćuczynień. Od samego początku budziły szereg kontrowersji zwłaszcza, że wówczas działały w sposób nieuporządkowany i dopiero uczyły się skutecznego dochodzenia odszkodowań. Pomysły wprowadzenia regulacji tej branży pojawiały się i znikały. Przykładem jest projekt ustawy o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych, wynikających z czynu niedozwolonego z 2018 roku. Wprowadzał on instrumenty prawne dla ochrony osób korzystających z kancelarii odszkodowawczych. Niemniej jednak, rozwiązania prawne w proponowanym kształcie nie zostały wprowadzone w życie.

Czytaj: Chróścik: Jesienią propozycje kompleksowych zmian w ustawie o radcach prawnych>>

Czytaj także artykuł w LEX: Szlęzak Andrzej, O klasyfikacji rodzajów odpowiedzialności odszkodowawczej>

Także Naczelna Rada Adwokacka podejmowała działania w tym zakresie. 1 września 2022 r. złożyła do Senatu RP petycję ws. przyjęcia ustawy o szczególnych zasadach prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu pomocy prawnej. Złożyła też senackiej komisji zmodyfikowany projekt ustawy o szczególnych zasadach świadczenia pomocy prawnej za wynagrodzeniem. Projekty zawierały propozycję uregulowania m.in. tej problematyki.

Jesienią ubiegłego roku wydawało się, że uregulowanie tych podmiotów nabiera realnych kształtów. Wiceministra sprawiedliwości Maria Ejchart deklarowała, że do końca roku będzie gotowa koncepcja rozwiązania tej kwestii. Teraz temat zapewne wróci.

Temat na spotkanie z ministrem

26 maja minister sprawiedliwości Adam Bodnar chce spotkać się z prezesem NRA Przemysławem Rosatim i prezesem Krajowej Rady Radców Prawnych Włodzimierzem Chróścikiem. Ma to związek z podpisaniem przez Polskę 13 maja br. Konwencji Rady Europy o ochronie zawodu prawnika. A wśród tematów pojawi się też kwestia kancelarii odszkodowawczych.

– Dobrze, że ze strony ministerstwa jest deklaracja i otwartość na rozmowę o tym, w jaki sposób doprowadzić do implementacji podpisanej konwencji. My od bardzo dawna zabiegamy o wprowadzenie rozwiązań wspierających niezależność zawodu adwokata – mówi prezes Rosati, a wśród priorytetów wymienia regulacje rynku świadczenia usług prawnych.

Czytaj: MS będzie pracować nad zmianami w Prawie o Adwokaturze i ustawie o radcach prawnych>>

Zresztą wyrazem tego będą projekty, które mają zostać ponownie wręczone ministrowi – w tym projekt nowelizacji Prawa o Adwokaturze, doprecyzowujący, czym jest świadczenie pomocy prawnej. Dodatkowo NRA proponuje też zapisanie w swojej ustawie, że zawarcie umowy o świadczenie pomocy prawnej za wynagrodzeniem z podmiotem nieuprawnionym miałoby skutkować jej nieważnością.

– To istotna kwestia. Trybunał Konstytucyjny już wiele lat temu zwracał uwagę na konieczność jej uregulowania, co oznacza, że wolność gospodarcza w tym przypadku powinna być ograniczona. Trzeba precyzyjnie wskazać, co jest działalnością regulowaną - czyli czym zajmują się radcowie prawni, adwokaci czy notariusze - a co jest działalnością nieregulowaną, dostępną dla wszystkich. Potrzebujemy jasnych definicji i kryteriów. Tylko wtedy klienci będą mieli gwarancję bezpieczeństwa, a rynek będzie uporządkowany. Jesteśmy dwoma samorządami, ale wykonujemy taki sam zawód, dlatego nie ma wątpliwości, że te rozwiązania muszą być symetryczne. Powinniśmy - jako środowiska zawodowe - dojść do porozumienia i przekonać ustawodawcę, że są to zmiany konieczne. Tu chodzi nie tylko o nas, ale przede wszystkim o dobro obywateli - mówił z kolei prezes Chróścik, pytany, czy radcy również wprowadzają tożsame zmiany do ustawy o radcach prawnych.

Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Lewandowska Kamila, Lewandowski Tomasz, Organizacja pomocy prawnej>

Zarzuty ciągle te same – słaba ochrona klientów

Kancelarię odszkodowawczą może założyć każda osoba i nie musi mieć nawet wykształcenia prawniczego, o aplikacji nie wspominając. Rodzi to – jak podkreślają prawnicy – zagrożenie dla klientów, że nie otrzymają oni pomocy prawnej na odpowiednim poziomie. Na etapie postępowania sądowego kancelarie posiłkują się już profesjonalnymi pełnomocnikami, ale i tak na przestrzeni lat problemów z tymi podmiotami było sporo. Jakiś czas temu np. jeden z dużych podmiotów nie wypłacał swoim klientom na czas wyegzekwowanych od ubezpieczycieli odszkodowań, które wpływały na jego konto. Kancelarie też zasłynęły nieetycznym poszukiwaniem klientów, np. na cmentarzach czy w szpitalach. W katalogu ich nieprawidłowości znajduje się też podpisywanie niekorzystnych ugód w imieniu klientów czy pobieranie wygórowanych wynagrodzeń w postaci success fee.

Dlatego m.in. RPO od kilku lat śle pisma do Ministerstwa Sprawiedliwości, żeby zajęło się rozwiązaniem tego problemu. Teraz Rzecznik wznowił korespondencję z resortem po tym, jak po zapowiedziach uregulowania kwestii sprawa stanęła. W piśmie zwraca uwagę na problem rynku usług świadczonych przez podmioty, które w imieniu poszkodowanych obywateli dochodzą roszczeń o odszkodowanie, i przypomina, że według „Planu działań Ministerstwa Sprawiedliwości na rok 2024”, wśród planowanych w 2024 r. zadań znajdowała się kontynuacja prac nad projektem ustawy o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę wynikającą z czynu niedozwolonego, a ministerstwo dostrzegało pilną potrzebę wprowadzenia przepisów, które zapewniłyby większą ochronę konsumentów i poprawiłyby transparentność na tym rynku.

– Kwestia pozostaje aktualna i wymaga zdecydowanych działań. Działalność tych firm niejednokrotnie uderza w osoby wymagające wsparcia i szczególnej ochrony oraz natychmiastowej pomocy w postaci środków na leczenie, rehabilitację w związku z uszczerbkiem na zdrowiu czy niepełnosprawnością – pisze Marcin Wiącek i prosi resort sprawiedliwości o informację, czy prowadzi prace nad projektem ustawy regulującym tę problematykę w celu zabezpieczenia interesów i zwiększenia ochrony osób korzystających z usług tych podmiotów. A jeśli są prowadzone – o wskazanie, na jakim są etapie.

Czytaj także artykuł w LEX: Mackiewicz Marta, Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych przedsiębiorców z tytułu naruszenia krajowego i unijnego prawa konkurencji>

Resort sprawiedliwości nie spieszy się z regulacją

Wygląda na to, że w pracach nad uregulowaniem kancelarii odszkodowawczych nastąpił regres.

– Ministerstwo Sprawiedliwości analizuje zagadnienia związane z funkcjonowaniem tzw. kancelarii odszkodowawczych. Dotyczy to szczególnie potrzeby ochrony konsumentów w razie wyrządzenia szkody przez kancelarie, obowiązku ubezpieczenia takiej działalności od odpowiedzialności cywilnej czy wykorzystania w relacjach między klientem a kancelarią niedozwolonych postanowień umownych określonych w Kodeksie cywilnym – tłumaczy wydział prasowy resortu. 

Zapewnia też, że współpracuje z Urzędem Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), który ma największą wiedzę o problemach związanych z funkcjonowaniem tzw. kancelarii odszkodowawczych, wdraża do polskiego prawa unijne dyrektywy konsumenckie i na bieżąco może dostosowywać propozycje rozwiązań prawnych do stwierdzonych problemów. Świadczenie usług odszkodowawczych należy także do właściwości Ministerstwa Rozwoju i Technologii (MRiT). 

- Złożoność zagadnienia oraz konieczność uwzględnienia różnych uwarunkowań, przy wprowadzeniu regulacji związanych z działalnością tzw. kancelarii odszkodowawczych, wymaga wyważenia interesu klienta. Chodzi o to, by konsument miał jak najłatwiejszy dostęp przy dochodzeniu swoich roszczeń. Jednocześnie nowe przepisy mają zapewnić świadczenie pomocy na wysokim poziomie i chronić interes przedsiębiorców, którzy realizują konstytucyjne prawo do wolności działalności gospodarczej – odpowiada nam wydział prasowy. I zapewnia, że jego celem jest wypracowanie wspólnych rozwiązań z UOKiK i MRiT, które wpłyną na lepsze stosowanie prawa oraz na skuteczniejszą ochronę praw konsumentów i poszanowanie prawa do prowadzenia działalności gospodarczej.    

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.