Opracowanie fundacji powstało w związku ze skutkami, jakie wynikają dla polskiego systemu prawa, z wyroku Rutkowski i inni przeciwko Polsce.

W lipcu 2015 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że problem przewlekłości postępowań w Polsce jest problemem systemowym i ma wiele aspektów. Wynika on przede wszystkim z nieprawidłowości istniejących w dwu sferach: funkcjonowaniu instytucji biegłych sądowych (w szczególności w opóźnieniach w przedkładaniu przez nich opinii oraz doborze i powoływaniu ich do wydania opinii), a także niewłaściwym zarządzaniu procesami (w szczególności w tolerowaniu przez sądy długich przerw i odraczaniu terminów rozpraw, jak i sporadycznym wyznaczaniu dat kolejnych posiedzeń).

Czytaj: FOR: konieczna realna ochrona przed przewlekłością w sądach>>

ETPC krytycznie odniósł się też do praktyki sądów polegającej na ograniczaniu oceny stanu przewlekłości do tej fazy danego postępowania, w której składana jest skarga na przewlekłość (tzw. „fragmentaryzacja” badania przewlekłości). Oprócz tego ETPC dostrzega brak realizowania kompensacyjnej funkcji skargi na przewlekłość poprzez zaniżanie wysokości przyznawanych skarżącym rekompensat pieniężnych z tytułu zaistnienia stanu przewlekłości.


Przewlekłość postępowania w sprawach cywilnych>>

W swojej analizie HFPC przedstawia kilka postulatów, których wypełnienie mogłoby przyczynić się do pełnego wykonania przedmiotowego wyroku:
– konieczne jest doprowadzenie do ugruntowania się w orzecznictwie poglądu wyrażonego w uchwale Sądu Najwyższego z 28 marca 2013 r. nakazującego rozpoznawanie przez sądy skarg na przewlekłość przez pryzmat całego dotychczasowego postępowania w danej sprawie;
– niezbędne jest urealnienie sum pieniężnych przyznawanych z tytułu stwierdzenia naruszenia prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie zgodnie ze wskazaniami zawartymi w wyroku w sprawie Scordino przeciwko Włochom (nr 1);
– konieczna jest implementacja do praktyki sądowej mechanizmu wyliczania kwoty adekwatnej rekompensaty z tytułu przewlekłości przedstawionego w wyroku ETPC w sprawie Apicella przeciwko Włochom;
– należy rozważyć podniesienie, a nawet „uwolnienie” określonej w ustawie o skardze górnej granicy sum pieniężnych przyznawanych w razie stwierdzenia przez sąd przewlekłości.

- Ponadto, warto rozważyć wprowadzenie instytucji zwolnienia od kosztów powoda w odniesieniu do powództw o odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Należy mieć również na uwadze, że w obowiązujących przepisach nie ma szczególnej właściwości rzeczowej dla spraw o przewlekłość, w związku z czym to wartość przedmiotu sporu decyduje o właściwości sądu do rozpoznania powództwa – czytamy w opracowaniu Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.