Ciąża przed więzieniem nie uchroni, ale możliwe jest odroczenie kary

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ciąża nie jest wystarczającą podstawą do tego, by kobieta nie trafiła do więzienia czy aresztu. Chyba że jest po 28. tygodniu ciąży, wtedy teoretycznie nie może zostać przyjęta do odbycia kary pozbawienia wolności, ale i od tego są odstępstwa. Możliwe jest też odroczenie wykonania kary, tyle że pod pewnymi warunkami. Co ważne, przyszłym matkom i matkom karmiącym przysługuje szereg uprawnień - np. dłuższy spacer, czy dodatkowe zakupy, a funkcjonariusze nie mogą wobec nich stosować części kar dyscyplinarnych.

W kwestii przyjmowania do odbycia kary granicą jest 28 tydzień, chyba że kobieta zgłasza się lub zostaje doprowadzona po przerwie w wykonywaniu kary lub ucieczce lub gdy nie powróciła w wyznaczonym czasie z przepustki. Wyjątek stanowi także sytuacja, gdy w jednostce penitencjarnej, w której ma odbyć się kara, funkcjonuje szpital z oddziałem mogącym zapewnić kobiecie specjalistyczną opiekę medyczną. Możliwe jest też odroczenie wykonania kary w okresie ciąży i na trzy lata po urodzeniu dziecka. 

W Polsce co do zasady są dwie jednostki penitencjarne (w Grudziądzu i w Krzywańcu) przystosowane do tego, aby kobiety w ciąży / wychowujące dziecko mogły czekać na wyrok lub odbyć karę pozbawienia wolności - znajdują się w nich domy dla matki z dzieckiem. Co ważne, kobietom ciężarnym i karmiącym przebywających w jednostkach penitencjarnych ma być zapewniona opieka specjalistyczna, włączając opiekę przed i poporodową, kursy edukacji rodzicielskiej oraz badania profilaktyczne i diagnostyczne.

Czytaj: Nieletnia matka będzie mogła przebywać w poprawczaku ze swoim dzieckiem>>

Czytaj w LEX: Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności >>>

Po pierwsze kiedy odroczenie kary 

Jak informuje sama Służba Więzienna, w przypadku gdy chodzi o kobietę ciężarną bądź w okresie do 3 lat po urodzeniu dziecka oraz sprawowania nad nim opieki, maksymalny okres odroczenia nie może być dłuższy niż okres ciąży, z powodu której nastąpiło odroczenie, a potem właśnie 3-letni okres po urodzeniu dziecka. Podstawą do jego zastosowania jest fakt sprawowania stałej i bezpośredniej opieki skazanej nad dzieckiem, a także ustalenie, iż umieszczenie osadzonej w zakładzie karnym pociągnęłoby zbyt ciężkie skutki dla dziecka albo innych członków rodziny osadzonej. 

Zażalenie na odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności - WZÓR dokumentu w LEX >>>

Odroczenie wykonania kary ciężarnej kobiecie oraz w okresie 3 lat po urodzeniu dziecka może mieć miejsce także po wykorzystaniu przez osadzoną rocznego okresu odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności, jeśli natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla osadzonej albo jej rodziny zbyt ciężkie skutki, bądź jeśli liczba skazanych w zakładach karnych albo aresztach śledczych przekracza w skali kraju całkowitą pojemność tych zakładów. 

Warto jednak pamiętać, że nie jest to oblig, bowiem istnieje możliwość osadzenia kobiety pozbawionej wolności w zakładzie karnym, przy którym utworzony jest dom dla matki i dziecka. - Odroczenie wykonania kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka nie posiada charakteru jednorazowego. Jeśli po wykorzystaniu tego okresu bądź w trakcie korzystania z odroczenia wykonywania kary osadzona powtórnie zajdzie w ciążę albo będzie osobiście sprawowała opiekę nad swoim następnym dzieckiem, to zaistnieją fundamenty do odroczenia wykonania kary z tego powodu na kolejny okres - informuje Służba Więzienna.

Czytaj w LEX: Stan zdrowia skazanego w aspekcie zdolności do odbywania kary pozbawienia wolności >>>

Czytaj w LEX: Data złożenia wniosku o odroczenie wykonania kary a łączny okres odroczenia - linia orzecznicza >>>

Na co w więzieniu może liczyć kobieta w ciąży

Przede wszystkim ma mieć zapewnioną specjalistyczną opiekę. Lekarz określa zakres oraz częstotliwość świadczeń zdrowotnych, które udzielane są skazanej kobiecie ciężarnej jak również zalecenia odnośnie wyżywienia dietetycznego, czasu oraz warunków odbywania przez ciężarną skazaną spaceru i kąpieli. Co więcej, jeśli lekarz uzna, że stan kobiety wymaga specjalnego podejścia, dyrektor placówki może zastosować odstępstwo od zaplanowanego w regulaminie sposobu odbywania kary pozbawienia wolności (chodzi zarówno o jej stan fizyczny jak i psychiczny). 

Kobietę pozbawioną wolności będącą w ciąży przenosi się na dwa miesiące przed zaplanowanym terminem porodu do szpitalnego oddziału ginekologiczno - położniczego w zakładzie karnym albo areszcie śledczym. Co więcej, ma ona prawo do dłuższego spaceru oraz do dodatkowych zakupów artykułów żywnościowych dopuszczonych do sprzedaży w zakładzie karnym, za środki pieniężne, które pozostają do jej dyspozycji w depozycie. 

Czytaj w LEX: Ważne względy rodzinne lub osobiste jako przesłanka udzielenia przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia wolności >>>

Zakazane jest też stosowanie wobec niej niektórych kar dyscyplinarnych - pozbawienia możliwości otrzymywania paczek żywnościowych na okres do 3 miesięcy, pozbawienia bądź ograniczenia możliwości dokonywania zakupów artykułów żywnościowych albo wyrobów tytoniowych na okres do 3 miesięcy oraz umieszczenia w celi izolacyjnej na okres do 28 dni. 

Z kolei jeśli chodzi o środki przymusu bezpośredniego to funkcjonariusz, względem kobiet o widocznej ciąży może użyć wyłącznie siły fizycznej w postaci technik obezwładnienia. Natomiast w przypadku, kiedy zachodzi konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie bądź zdrowie funkcjonariusza albo innej osoby, a użycie siły fizycznej względem kobiet o widocznej ciąży jest niewystarczające albo niemożliwe, funkcjonariusz może użyć innych środków przymusu bezpośredniego albo broni palnej. - Przy czym użycie środka przymusu bezpośredniego następuje z uwzględnieniem jego właściwości, a także stanu osoby, względem której ma być użyty. W przypadku użycia środka przymusu bezpośredniego w postaci pasa obezwładniającego wobec kobiety o widocznej ciąży, osobie tej trzeba niezwłocznie zapewnić pomoc medyczną, z kolei dalsze użycie tego środka uzależnia się od opinii osoby, która udziela tej pomocy - wskazuje SW. 

Dom matki i dziecka

Jeśli kobieta pozbawiona wolności wychowuje dzieci do lat 3 może ubiegać się - za zgodą sądu opiekuńczego na sprawowanie stałej oraz bezpośredniej nad nimi w domach matki i dziecka. Zgodnie z przepisami domy matki i dziecka mają za zadanie kierować się dobrem dziecka i mają na celu utrzymanie więzi rodzinnych, aby zapobiec recydywie oraz reintegracji społecznej. 

Przyjęcie dziecka wraz z matką pozbawioną wolności następuje na jej pisemny wniosek, który jest składany do dyrektora zakładu karnego, przy którym został zorganizowany. Do wniosku dołącza się odpis skrócony aktu urodzenia dziecka. Dyrektor zakładu karnego zawiadamia właściwy sąd opiekuńczy o złożonym pisemnym wniosku przez matkę. Umieszczenie dziecka w takim domu wymaga zgody ojca, jeśli przysługuje mu władza rodzicielska. W sytuacji, kiedy brakuje takiej zgody albo w razie niemożliwości jej uzyskania, decyzję podejmuje sąd opiekuńczy. 

Skazana matka z dzieckiem zostaje przyjęta po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego, a w wyjątkowych przypadkach po złożeniu wniosku. Wtedy pozostaje w nim do czasu otrzymania zgody sądu opiekuńczego. Decyzję w sprawie kierowania oraz przebywania skazanej oraz dziecka w domu dla matki i dziecka nie należą do właściwości komisji penitencjarnej.

Dom dla matki i dziecka jest kierowany przez kierownika podlegającego dyrektorowi zakładu karnego. I tak powinny w nim znajdować: sypialnie dla matek oraz dzieci, sale do zajęć pielęgnacyjnych oraz wychowawczych, pomieszczenia do przygotowywania posiłków, pomieszczenia do udzielania świadczeń zdrowotnych, pomieszczenia sanitarne oraz gospodarcze, pomieszczenie izby chorych, pokoje dla personelu, których wyposażenie powinno być zbliżone do warunków domowych.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.