Adres i PESEL w skardze kasacyjnej

SN: Adres i PESEL w skardze kasacyjnej jest zbędny

Źródło: iStock

Izba Cywilna Sądu Najwyższego w składzie siedmiorga sędziów podjęła dzisiaj, tj. 14 maja br., uchwałę, która ma moc zasady prawnej. Zgodnie z nią skarga kasacyjna nie musi spełniać wymogów właściwych dla pierwszego pisma procesowego z art. 126 par. 2 k.p.c. Sąd Najwyższy nie podzielił poglądu, że brak danych w skardze kasacyjnej może prowadzić do komplikacji z ustaleniem prawidłowego adresu strony, a także jej przedstawiciela lub pełnomocnika.

Zagadnienie to zostało przedstawione przez trzech sędziów tej Izby przy rozpoznawaniu pozwu o zapłatę przeciwko bankowi.

Kanwą całej sprawy było odrzucenie przez Sąd Apelacyjny w Łodzi skargi kasacyjnej. W uzasadnieniu sąd wskazał, że skarga była dotknięta brakami formalnymi, których pozwana nie uzupełniła w wyznaczonym terminie. Chodziło o niewskazanie w skardze, uznanej za pierwsze pismo w sprawie, numeru PESEL oraz adresu powódki Joanny P.

Pozwana złożyła na powyższe postanowienie zażalenie do Sądu Najwyższego, zaskarżając je w całości i wnosząc o jego uchylenie. Zarzuciła naruszenie szeregu przepisów kodeksu postępowania cywilnego przez bezpodstawne uznanie, że skarga kasacyjna jest pierwszym pismem w sprawie i powinna wskazywać m.in. numer PESEL i miejsce zamieszkania powódki, podczas gdy w rzeczywistości skarga nie stanowi pierwszego pisma w sprawie i nie musi zawierać tych elementów.

Sąd Najwyższy, rozpoznający wniesione zażalenie na posiedzeniu niejawnym, uznał, że wyłoniło się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości i postanowił przekazać to zagadnienie do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego.

Sąd Najwyższy w składzie trzech sędziów (Joanna Misztal-Konecka - przewodniczący, Beata Janiszewska oraz Marcin Krajewski) rozważał różne rozwiązania. W orzecznictwie Sądu Najwyższego poważne rozbieżności budzi kwestia, czy skarga kasacyjna, poza wymaganiami konstrukcyjnymi przynależnymi tylko temu środkowi zaskarżenia, powinna spełniać także wymagania formalne właściwe dla pierwszego pisma w sprawie określone w art. 126 par. 2 k.p.c., czy też wymagania te do skargi kasacyjnej nie mają zastosowania.

Stanowisko 1: Jak każde pismo

Według pierwszego poglądu, powinno się do skargi kasacyjnej stosować wymagania właściwe dla pierwszego pisma w sprawie. Z tego względu wskazanie w art. 398 (4) par. 3 k.p.c., że skarga powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, należy rozumieć jako odesłanie m.in. do art. 126 k.p.c.

Jako argument za tym poglądem podano, że akta postępowania ze skargi kasacyjnej, prowadzone w Sądzie Najwyższym, rozpoczynają się od odpisu orzeczenia sądu drugiej instancji, a zatem nie widnieją w nich żadne adresy. Wskazano ponadto, że to skarżącego obciąża ryzyko podania nieprawidłowego adresu stron lub uczestników postępowania, a ciężar ten nie może być przenoszony na Sąd Najwyższy.

W orzecznictwie ten pogląd wyrażano nie tylko w odniesieniu do wymagania podania adresu stron, ale także numeru PESEL powoda będącego osobą fizyczną, a nawet samego wymagania wskazania stron postępowania.

Stanowisko 2: Bez adresów uczestników

Pogląd przeciwny, zgodnie z którym wymagania dotyczące pierwszego pisma w sprawie nie dotyczą skargi kasacyjnej, jest wyrażany w orzecznictwie Sądu Najwyższego zdecydowanie rzadziej. Wynika to jednak z faktu, że jeśli określony skład Sądu Najwyższemu uznaje, iż wymaganie takie nie ma zastosowania, skardze jest nadawany bieg bez wydania formalnego postanowienia.

Można jednak dostrzec pojedyncze wypowiedzi poszczególnych składów wyraźnie idące w tym kierunku. Przykładowo, w postanowieniu Sądu Najwyższego z 25 października 2012 r., IV CZ 113/12, wyrażono pogląd, że skarga kasacyjna nie jest pierwszym pismem procesowym i w związku z tym wnioskodawca nie był obowiązany – wbrew stanowisku sądu drugiej instancji – do wskazania adresów uczestników.

W postanowieniu Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 2012 r., IV CZ 152/11, stwierdzono zaś, że jakkolwiek skarga wnioskodawcy nie zawierała prawidłowo oznaczonej siedziby uczestnika i wnioskodawca nie usunął tej wadliwości, to w okolicznościach sprawy, gdy uczestnikiem postępowania była państwowa osoba prawna z siedzibą określoną w ustawie, a sądy rozstrzygające sprawę w obu instancjach nie miały wątpliwości co do oznaczenia uczestnika i jego siedziby, błąd popełniony w skardze kasacyjnej nie powinien być traktowany jako jej brak formalny, skutkujący odrzuceniem skargi w razie jego niepoprawienia.

W SN nowe akta i aktualizacja

Jak wskazują sędziowie, którzy pytanie skierowali do szerszego składu, w wielu orzeczeniach Sądu Najwyższego podkreśla się, że wpływ skargi kasacyjnej do SN prowadzi do założenia nowych akt. A nie ma w nich adresów stron ani właściwych numerów identyfikacyjnych.

Wymaga to już na tym etapie zapoznania się z aktami zasadniczymi, często niezwykle obszernymi, celem ustalenia powyższych informacji na potrzeby możliwości nadania skardze biegu. W wielu sprawach zdarza się zaś, że dane nie znajdują się na początku akt zasadniczych, gdyż strony w trakcie postępowania przed sądem powszechnym mogą zmienić miejsce zamieszkania.

Uzasadnienie Izby Cywilnej

Jak wskazała w uzasadnieniu sędzia Agnieszka Jurkowska-Chocyk, nie można kwalifikować skargi kasacyjnej jako pierwszego pisma procesowego, gdyż skarga ta odnosi się do orzeczenia, które zapadło w sądach powszechnych. Treść uchwały z 14 maja br. uzasadniona jest też nie tylko ciągłością sprawy, ale również faktem, że formalizm procesowy służy usprawnieniu postępowania i zapewnieniu równości broni stronom. Dane i adresy stron zostały już na tym etapie ustalone, jak zakłada art. 126 k.p.c.