Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawa o CIT) za dzień poniesienia kosztu uzyskania przychodów, uważa się dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Ujęcie kosztu w księgach
Ustalenie momentu ujęcia kosztu w księgach ma zasadnicze znaczenie dla kosztów rozliczanych w walutach obcych, przy czym opierając się na dotychczasowym podejściu sądów administracyjnych dochodzi się do wniosku, że ustalenie tego momentu nie należy do łatwych czynności.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu. Za dzień poniesienia kosztu – według art. 15 ust. 4e ustawy o CIT – należy uznać dzień, na który ujęto koszt w księgach rachunkowych (zaksięgowano) na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo dzień, na który ujęto koszt na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Dzień poniesienia kosztu ma znaczenie
Mimo wprowadzenia definicji legalnej określenia "dzień poniesienia kosztu", rozstrzygnięcie, kiedy koszt powinien być uznany za poniesiony budzi istotne wątpliwości. W praktyce ukształtowało się kilka odmiennych poglądów.
Można spotkać się ze stanowiskiem, że dniem poniesienia kosztu jest dzień, do którego dany wydatek został przypisany zgodnie z zasadami rachunkowości (tak np. w wyroku NSA z 19 lutego 2019 r., sygn. II FSK 395/17). Pomimo, iż stanowisko to jest wyrażone w wyroku NSA, co w praktyce często oznacza dla podatników nijako drogowskaz wykładni przepisów podatkowych, w tym przypadku na pewno nie możemy mówić o takiej sytuacji. Otóż NSA w tej samej sprawie (moment ujęcia kosztu podatkowego) przyjmował również, że dniem poniesienia kosztu jest dzień wpisania danego wydatku do ksiąg rachunkowych (tak na przykład wyrok NSA z 25 kwietnia 2018 r., sygn. II FSK 1042/16 czy też wyrok NSA z 13 lutego 2018 r., sygn. II FSK 219/16). Co gorsza, NSA wydawał również wyroki, w których stwierdza, że dniem poniesienia kosztu nie jest dzień, do którego dany wydatek został przypisany zgodnie z zasadami rachunkowości, ani też dzień, w którym podatnik dokonał czynności zaksięgowania danego wydatku (tak np. wyrok NSA z 10 marca 2020 r., sygn. II FSK 863/18, czy też wyrok NSA z 5 listopada 2019 r., sygn. II FSK 3512/17). W wyrokach tych składy orzekające stwierdzają m.in., że faktyczna data dokonania zapisu w księgach rachunkowych nie może zmieniać kwalifikacji danego wydatku i wpływać na moment zaliczenia go jako kosztu w rozumieniu ustawy o CIT. Nie jest ona bowiem datą ujęcia kosztu, a jedynie datą technicznego wprowadzenia informacji do systemu.
Moment potrącenia kosztu w walucie obcej
Słusznie podkreśla się, że z tą różnorodnością orzeczeń nie idzie czytelna odpowiedź na pytanie, co ma decydować o momencie potrącenia kosztu. Dominującym ostatnio poglądem jest ten, że za dzień poniesienia kosztu należy uznać – co do zasady – dzień, na który ujęto wydatek w księgach rachunkowych na podstawie otrzymanej faktury lub rachunku (tzn. dzień, do którego wydatek został przypisany w księgach rachunkowych), przy czym bez znaczenia pozostaje prawidłowość takiego ujęcia w świetle prawa bilansowego. W takim przypadku wydatek w walucie obcej powinien być przeliczony przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień, na który ujęto w księgach rachunkowych fakturę/rachunek (a w przypadku braku faktury lub rachunku, inny dowód). Takie stanowisko wynika również z ostatnich interpretacji organów podatkowych (np. pismo dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 20 kwietnia 2022 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.123.2022.1.BJ), w którym organ stwierdził, że art. 15 ust. 4e ustawy o CIT odnosi się do pojęcia kosztu w znaczeniu ustawy podatkowej. W zakresie wszelkich wydatków stanowiących na gruncie ustawy o CIT pośrednie koszty uzyskania przychodów podatnik jest uprawniony do rozpoznania ich w kosztach podatkowych w dacie, pod którą dany wydatek zostanie ujęty w księgach rachunkowych na podstawie otrzymanej faktury (rachunku), albo na podstawie innego dowodu w przypadku braku faktury (rachunku), z wyjątkiem sytuacji, gdy dotyczyłoby to ujętych jako koszty rezerw albo biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów.
Organ podatkowy zauważył również, że istnieje taka grupa wydatków (kosztów) poniesionych przez podatnika, które stanowią koszt poniesiony w rozumieniu art. 15 ust. 4e ustawy o CIT, a rachunkowo nie będą ujęte na koncie kosztowym wcale albo będą ujęte z opóźnieniem. To oznacza, że faktyczna data dokonania zapisu w księgach rachunkowych (tj. ujęcie danego wydatku „jako koszt” w księgach rachunkowych – ujęcie wydatku na koncie kosztowym) nie może zmieniać kwalifikacji danego wydatku i wpływać na moment zaliczenia go jako kosztu uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 4e ustawy o CIT.
Zobacz również: Skarbówka sprawdzi stan konta bankowego, ale tylko w przypadku podejrzenia przestępstwa >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
