Samotnym rodzicem jest osoba stanu wolnego, która nie wychowuje dziecka wspólnie z drugim rodzicem. Nie ma natomiast przeszkód, by wychować je z inną osobą, żyjąc w nieformalnym związku. Takie stanowisko zajmuje dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w ostatnich interpretacjach.
Stanowisko dyrektora KIS do dobra informacja dla wszystkich, którzy dzielą mieszkanie z partnerem i wychowują dzieci z innego związku. Jeśli wcześniej obawiali się skorzystać z ulgi, albo nie wiedzieli, że im przysługuje, mogą skorygować zeznanie za poprzednie lata.
Korzystne interpretacje
Potwierdzeniem tego jest niedawna interpretacja dyrektora KIS (nr 0115-KDIT2.4011.680.2022.2.AK).
Wystąpiła o nią kobieta, która uzyskała rozwód w 2020 r. i od tego czasu samotnie wychowuje dwoje małoletnich dzieci. Zgodnie z wyrokiem sądu okręgowego miejsce zamieszkania dzieci jest przy matce. Ojciec ma ograniczoną władzę rodzicielską. Płaci alimenty, ale nie uczestniczy w procesie wychowawczym. Unika też spotkań wynikających z ustalonego przez sąd harmonogramu.
Kobieta zapytała, czy w tej sytuacji miała prawo rozliczyć się jako samotna matka za lata 2020, 2021 i 2022. Uznała, że tak.
Dyrektor KIS zgodził się jej opinią. Potwierdził, że podatniczka spełnia kryteria samotnego rodzica. Zostały one określone w art. 6 ust. 4 ustawy o PIT (obowiązującym do końca 2021 r.) i art. 6 ust. 4c ustawy o PIT (obowiązującym od 2022 r.). Przepisy te wymieniają enumeratywnie osoby, którym przysługuje prawo do preferencyjnego rozliczenia. Odwołują się do statusu cywilnoprawnego (panna, kawaler, wdowa, wdowiec, rozwódka, rozwodnik), a jednocześnie zawierają warunek, że osoba taka musi faktycznie wychowywać dzieci samotnie, tj. bez wsparcia drugiego z rodziców.
Sprawdź w LEX: Czy rodzina zastępcza może skorzystać z ulgi na dziecko? >>
Dyrektor KIS powołał się na Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. akt II FSK 30/10), zgodnie z którym wychowywanie to „kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu oraz systemu wartości oraz postaw emocjonalnych”.
Zobacz również: Samotni rodzice mogą odzyskać podatek >>
Prawo do korekty
Co więcej, dyrektor KIS potwierdził, że skoro w latach 2020-2022 spełniała kryteria samotnego rodzica, ale nie korzystała z preferencji, to może teraz złożyć korektę zeznań podatkowych za te lata.
Również w innej interpretacji (0113-KDIPT2-2.4011.637.2022.2.KR) uznał, że samotną matką jest kobieta, która mieszka z dzieckiem i nowym partnerem, ale nie jest to ojciec dziecka. Taka sytuacja trwa od połowy 2020 r. Podatniczka nie sądziła, że przysługuje jej preferencyjne rozliczenie i z niego nie skorzystała. Ale potem postanowiła zapytać o to fiskusa.
Dyrektor KIS zgodził się, że może skorzystać z ulgi, korygując zeznanie za 2021 r. Związek nieformalny z nowym partnerem nie przekreśla możliwości rozliczenia dochodów na zasadach przewidzianych dla osoby samotnie wychowującej dzieci.
Sprawdź w LEX: Czy zagraniczne dochody wliczają się do limitu dochodów pozwalających skorzystać z ulgi na jedno dziecko? >>
Można sporo zyskać
To bardzo korzystne rozwiązanie. Samotni rodzice płacą podatek w podwójnej wysokości od połowy dochodów. Ulga jest korzystna szczególnie dla tych, których dochody przekraczają pierwszy próg podatkowy, gdyż dzięki wspólnemu rozliczeniu płacą tylko 12 proc. PIT. - mówi Grzegorz Grochowina, szef zespołu zarządzania wiedzą w departamencie podatkowym w KPMG w Polsce.
- Co więcej, dyrektor KIS potwierdza prawo do skorygowania zeznań za poprzednie lata, w których podatnik miał prawo do preferencyjnego rozliczenia, ale z niego nie skorzystał. - Można więc spodziewać się, że wiele osób w tej sytuacji będzie chciało złożyć korektę i odzyskać nadpłacony podatek - dodaje Grzegorz Grochowina.
Sprawdź w LEX: W jaki sposób dokonać wspólnego rozliczenia z dzieckiem, które uzyskuje rentę rodzinną? >>
Potrzebne zmiany
Małgorzata Samborska, doradca podatkowy, partner w Grant Thornton, zwraca natomiast uwagę, że preferencyjne rozliczenie podatkowe dla osób samotnie wychowujących dzieci od lat budzi kontrowersje ze względu na mnogość różnych stanów faktycznych. - Wątpliwości nasiliły się w 2022 r., kiedy odmówiono tej preferencji osobom sprawującym opiekę naprzemienną - mówi.
W uzasadnieniu do ustawy wprowadzającej te zmiany Ministerstwo Finansów wskazywało, iż „osobą samotnie wychowującą dziecko nie jest bowiem rodzic, który naprzemiennie z drugim rodzicem sprawuje zgodną opiekę nad dzieckiem. W takim przypadku nie można mówić o samotnym wychowywaniu dziecka, lecz o zaangażowaniu w proces wychowawczy obojga rodziców.”
W interpretacji nr. 0112-KDIL2-1.4011.3.2023.2.DJ dyrektor KIS odmówił preferencyjnego rozliczenia ojcu, wskazując, iż prawo do preferencyjnego opodatkowania dochodów nie przysługuje wszystkim osobom stanu wolnego posiadającym dzieci własne lub przysposobione, a wyłącznie tym, które samotnie wychowują dzieci.
Zgodnie z tą interpretacją, sam fakt orzeczenia przez sąd opieki naprzemiennej przesądza o braku możliwości skorzystania z preferencji, nawet jeśli w praktyce jeden z rodziców faktycznie nie uczestniczy w wychowaniu dzieci.
- W mojej ocenie zasady określające prawo do preferencyjnego rozliczenia podatkowego dla osób samotnie wychowujących dzieci wymagają zmian, gdyż w chwili obecnej w bardzo zbliżonych do siebie stanach faktycznych sytuacja podatkowa rodziców może być diametralnie różna, a nie powinno tak być - mówi Małgorzata Samborska.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
