Sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) w sprawie zainicjowanej przez Lafarge Cement S.A. stanęli po stronie skarbówki (wyrok z 21 maja 2025 r., sygn. II FSK 162/25). Chodziło o objęcie podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT) rekompensat za gwałtowny wzrost kosztów prądu i gazu, spowodowany rosnącymi cenami uprawnień do emisji dwutlenku węgla (CO2). Tylko w latach 2017-2019 wzrosły one sześciokrotnie, niedawno osiągnęły 90 euro za tonę, a w 2030 r. ukształtują się - według różnych szacunków - w przedziale 100-210 euro. Dlatego firmy z takich branż jak stalowa, cementowa, chemiczna i papiernicza, uzyskują dofinansowanie na podstawie ustawy z 19 lipca 2019 r. o systemie rekompensat dla sektorów i podsektorów energochłonnych.
Chodzi o prawie 200 przedsiębiorstw przemysłowych, które tylko za 2022 r. otrzymały z państwowej kasy ok. 2,32 mld zł. Lafarge Cement S.A. przypadło wtedy z tej puli 18,73 mln zł. W 2023 r. kwota tych rekompensat była jeszcze wyższa i przekroczyła 2,64 mld zł. Na jesieni prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) zdecyduje, którym firmom i w jakiej wysokości przyzna rekompensaty za ubiegły rok. Dla firm to znaczący zastrzyk finansowy, który może poprawić ich sytuację, która nie jest dobra.
Według danych biura informacji gospodarczych BIG Info Monitor, przeterminowane zadłużenie pięciu najbardziej energochłonnych branż polskiej gospodarki wynosi ok. 2,6 mld zł. – Wzrost zaległego zadłużenia zarówno kredytowego, jak i pozakredytowego w wielu branżach energochłonnych to nie przypadek, ale efekt nakładających się presji – kosztowej, regulacyjnej i inwestycyjnej. Firmy nie tylko płacą więcej za energię, ale też muszą dostosować się do rosnących wymagań środowiskowych - podkreśla Waldemar Rogowski, główny analityk BIG InfoMonitor.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Fornalczyk Maciej, Programy pomocowe dla firm energochłonnych>
Czy to na pewno nie jest dotacja
Lafarge – podobnie jak i kilkanaście innych firm - wystąpiło więc do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) z wnioskiem o interpretację indywidualną, jak podatkowo rozliczać rekompensaty. Prawnicy koncernu pytali, czy pomoc publiczna w formie rekompensat ma być traktowana jako przychód firmy i opodatkowana CIT, czy też nie być tak kwalifikowana.
Spory sądowe – zarówno w przypadku Lafarge Cement, jak i innych firm - dotyczą głównie wykładni art. 16 ust. 1 pkt 58 oraz art. 17 ust. 1 pkt 47 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Przepisy te przewidują, że dotacje z budżetu państwa bądź od samorządów są – co do zasady – zwolnione od opodatkowania. Wpływów z dotacji nie uważa się też za koszty uzyskania przychodów.
Interpretacja KIS była niekorzystna, ale Lafarge najpierw wygrała w WSA w Kielcach, ale rok temu NSA był odmiennego zdania i – uchylając wyrok I instancji - nakazał ponownie zbadać sprawę. Sędziowie uznali, że takie rekompensaty dla branż energochłonnych nie są dotacjami, a w konsekwencji, wlicza się je do przychodu i podstawy opodatkowania. NSA powołał się na brzmienie art. 126 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, zauważając, że przepisy o CIT nie mają odmiennej definicji dotacji.
Kształtującą się niekorzystną linię orzeczniczą eksperci uznali za zły sygnał zarówno dla firm, jak i dla budżetu państwa.
- Opodatkowanie rekompensat istotnie zmniejsza ich skuteczność i być może, aby osiągnąć ten sam skutek realnego wsparcia, rekompensaty będą musiały być zwiększone – to opinia Pawła Wyciślika i Natalii Kudlik z kancelarii MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy wydana po pierwszym wyroku NSA. Ich obawy były o tyle zasadne, że gdy sprawa wróciła na wokandę w Kielcach, to orzeczenie było już niekorzystne dla cementowego koncernu. Choć Lafarge się odwołał, to teraz NSA już prawomocnie oddalił skargę kasacyjną.
Czytaj także artykuł w LEX: Kotlińska Janina, Dotacje z budżetu państwa w budżetach województw w Polsce w latach 1999–2021>
Definicja warta miliony złotych
Na drogę sądową z KIS weszła też m.in. spółka akcyjna Mondi Świecie produkująca papier i tekturę, która za 2023 r. uzyskała rekompensatę 267,54 mln zł. Spółka uważała, że otrzymanie rekompensaty nie zmusza jej do korekty kosztów uzyskania przychodów, w tym zwłaszcza kosztów z tytułu zużycia energii elektrycznej. KIS podkreślił, że rekompensata to nie to samo co dotacja, ponieważ m.in. nie podlega żadnym procedurom rozliczania i nie stanowi w istocie realizacji żadnego celu publicznego, a tylko wsparcie biznesowe. Spółka może przeznaczyć rekompensatę na dowolne cele, nie musi też składać żadnych rozliczeń i raportów. Tu też – podobnie jak w przypadku Lafarge – sąd I instancji uznał, że bezzwrotna pomoc publiczna w postaci rekompensaty stanowi dotację zwolnioną z CIT (wyrok WSA z 26 marca 2024 r., I SA/Bd 154/24). - Dla zakresu omawianego zwolnienia nie ma znaczenia ani rodzaj dotacji, ani system jej przekazywania czy rozliczania – napisała w uzasadnieniu wyroku sędzia Hanna Adamczewska-Wasilewicz. W NSA czeka jednak jeszcze na rozpatrzenie skarga kasacyjna od tego orzeczenia.
Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Krywan Tomasz, Dotacje a skutki podatkowe w CIT>
![[E-book] Błędy organów podatkowych a prawa podatnika. Jak kwestionować decyzje i bronić swoich praw](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/82770/978-83-8390-442-9_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Cena promocyjna: 91.2 zł
|Cena regularna: 152 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 106.4 zł
Ukraińska wojna, a kłopoty nad Wisłą
Podobne problemy mają przedsiębiorcy, którzy skorzystali z rekompensat przyznanych na podstawie ustawy z 29 września 2022 r. o zasadach realizacji programów wsparcia przedsiębiorców w związku z sytuacją na rynku energii w latach 2022–2024. Ustawa ta była reakcją na gwałtowny wzrost cen energii wywołany wojną w Ukrainie. Jedną z firm, która zwróciła się do KIS z pytaniem o skutki podatkowe otrzymanych rekompensat, była Linde Gaz Polska sp. z o.o., specjalizująca się w technologiach gazowych wykorzystywanych m.in. w medycynie i placówkach badawczych. Spółka zapytała, czy otrzymane rekompensaty podlegają zwolnieniu z CIT, a jeśli tak – czy w związku z ich otrzymaniem należy wyłączyć niektóre wydatki z kosztów uzyskania przychodów bądź zakwalifikować je jako koszty niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Podobnych spraw było w całej Polsce kilkanaście – w wielu z nich wojewódzkie sądy administracyjne uchylały niekorzystne dla przedsiębiorców interpretacje (np. wyrok WSA w Krakowie z 17 października 2023 r., sygn. I SA/Kr 817/23). Ostateczny głos w tej sprawie będzie jednak należał do NSA.
Czytaj także w LEX: Szafrański Adam, Instrumenty prawne regulacji cen energii elektrycznej>
Zaliczki na przyszłe rekompensaty
Problem dostrzega Ministerstwo Rozwoju i Technologii, ale – zamiast wprowadzać kolejne wyłączenie z opodatkowania - ma inne rozwiązanie. W obowiązującej od środy, 11 czerwca, noweli ustawy (art. 10a, 10b i 31a) pojawia się możliwość wypłat zaliczek rekompensat, gdyż obecnie firmy otrzymują je dopiero po ponad roku od poniesienia kosztów. Lada moment powinny trafić do zainteresowanych zaliczki na poczet rekompensat za 2024 r., a od kolejnego roku będzie to już stały mechanizm przyśpieszający coroczne przelewy do firm. - Przedsiębiorcy nie będą musieli czekać wiele miesięcy, do przyszłego roku na ich wypłatę. Przygotowaliśmy to rozwiązanie wspólnie z Ministerstwem Klimatu i Środowiska – podkreśla minister Krzysztof Paszyk.
Czytaj również: Fiskus chce podatku od dopłat do prądu
Zobacz także wzór dokumentu w LEX: Wniosek o przyznanie rekompensat>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
