Czy przekazanie przez żonę prowadzącą biuro rachunkowe samochodu osobowego na cele działalności gospodarczej prowadzonej przez męża, z którym nie ma rozdzielności majątkowej, powoduje powstanie obowiązku podatkowego w VAT i w jaki sposób udokumentować takie zdarzenie gospodarcze - takie zagadnienie było przedmiotem niedawnego rozstrzygnięcia organów skarbowych w formie interpretacji indywidualnej.
Czytaj też: Nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa podatnika - komentarz praktyczny >>>
Podatniczka prowadzi biuro rachunkowe i jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług. Zamierza wykupić samochód z leasingu, który będzie stanowić składnik majątku wykorzystywany do prowadzonej przez nią działalności gospodarczej. Z tytułu nabycia samochodu osobowego będzie przysługiwało jej prawo do obniżenia podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50 proc. Po wykupie, nie będzie dokonywać wymiany części samochodowych (w ramach dostawy), od których miałoby przysługiwać prawo do odliczenia VAT. Samochód podatniczka zamierza następnie przekazać do działalności gospodarczej prowadzonej przez jej męża. Między małżonkami nie ma rozdzielności majątkowej, a w takiej sytuacji każdy z małżonków ma prawo współposiadać wszystkie rzeczy wchodzące w skład majątku wspólnego oraz korzystać z nich w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez drugiego małżonka. W konsekwencji, przekazanie samochodu nastąpi bez jakiejkolwiek odpłatności na rzecz przekazującej małżonki, czy jakichkolwiek innych rozliczeń między małżonkami. Podatniczka uważa, że w opisanym zdarzeniu przyszłym nie powstanie obowiązek podatkowy w VAT.
Zobacz również: Rozliczenia VAT będą mniej skomplikowane >>
Czytaj też: Gospodarowanie majątkiem ruchomym – majątek zbędny lub zużyty - komentarz praktyczny >>>
Przekazanie majątku a VAT
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji z 4 lipca br. uznał stanowisko podatniczki za nieprawidłowe (nr 0111-KDIB3-1.4012.240.2022.2.AB). Przypomniał, że nie każda jednak czynność, która stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług podlega VAT. Określona czynność będzie opodatkowana VAT, jeśli zostanie wykonana przez podatnika, a więc osobę prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT.
Warto przypomnieć, że prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 kodeksu cywilnego. Współwłasność jest albo w częściach ułamkowych, albo łączna. Natomiast ustrój majątkowy małżeński regulują przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).
Czytaj więcej: Nieodpłatne przekazanie pojazdu samochodowego w podatku od towarów i usług - komentarz praktyczny >>
Dyrektor KIS stwierdził, że pomimo istniejącego braku rozdzielności majątkowej z mężem, składnik majątku w postaci samochodu osobowego przeznaczony był wyłącznie do działalności gospodarczej podatniczki w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Zatem, z tytułu przekazania składnika majątkowego w postaci samochodu osobowego do działalności gospodarczej męża, żona będzie działała jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.
Organ stwierdził, że nieodpłatne przekazanie przez podatniczkę składnika majątku w postaci samochodu osobowego do działalności gospodarczej męża, będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ tytułu nabycia samochodu osobowego będzie przysługiwało podatniczce prawo do obniżenia VAT należnego o kwotę VAT naliczonego w wysokości 50 proc.
Podsumowując, organ uznał, że czynność przekazania samochodu osobowego do działalności gospodarczej męża podatniczki będzie stanowić nieodpłatną dostawę towarów, o której mowa w art. 7 ust. 2 ustawy, podlegającą VAT. Po stronie podatniczki powstanie obowiązek podatkowy w zakresie podatku VAT.
Dokumentowanie transakcji dla potrzeb VAT
Dyrektor KIS odniósł się także do kwestii udokumentowania opisanego zdarzenia przekazania samochodu osobowego do działalności gospodarczej męża podatniczki. Stwierdził, że czynność ta nie będzie wypełniać jednak definicji sprzedaży, gdyż mimo że dojdzie do dostawy, to nie dochodzi do odpłatności ze strony obdarowanego (męża). Odbiorca (mąż) otrzymujący ww. samochód nieodpłatnie nie będzie ponosił ciężaru ekonomicznego podatku od towarów i usług. Nie będzie można zatem w takiej sytuacji wystawić faktury, o której mowa w art. 106b ust. 1 ustawy. Zdarzenie gospodarcze może podatniczka udokumentować dokumentem księgowym - notą księgową lub innym dokumentem księgowym.
Sprawdź PROCEDURĘ: Nieodpłatne świadczenie usług jako czynności podlegające opodatkowaniu VAT >>>
Eksperci: Organy powinny uwzględniać orzecznictwo
- Autonomia prawa podatkowego nie sięga tak głęboko, aby organ podatkowy w celu wykładni profiskalnej mógł rozróżniać wspólny majątek małżonków w sensie ekonomicznym, tak jak zrobił to w interpretacji – stwierdza radca prawny Stefan Kowalski, partner w Kowalski & Wisła Attorneys.
Ekspert zauważa, że jeden z małżonków nie mógł skutecznie przenieść części majątku wspólnego (samochodu osobowego) na drugiego z małżonków do majątku wspólnego – Nie wystąpi element odpłatności zatem nie ma powstania obowiązku podatkowego. Tak orzekł m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 kwietnia 2018 r. (sygn. akt I FSK 887/16) – podkreśla Stefan Kowalski.
W jego ocenie, organ podatkowy przy sporządzaniu interpretacji podatkowych zgodnie z zasadą zaufania do organów podatkowych (art. 121 ordynacji podatkowej), winien uwzględniać orzecznictwo sądów administracyjnych.
Kolejny ekspert również zwraca uwagę na fakt pomijania orzecznictwa przez organy podatkowe.
- Wydaje się, że organ interpretuje przepisy inaczej niż sądy administracyjne (m.in. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 25 maja 2021 r., sygn. I SA/Bd 171/21). Wyroki te wskazują wyraźnie, że przesunięcie towarów z działalności gospodarczej małżonka do działalności gospodarczej drugiego z nich, dokonywane w ramach tych działalności, gdy małżonków łączy wspólność majątkowa istniejąca na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, nie stanowi odpłatnej dostawy towarów i nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT – stwierdza Wojciech Kliś, doradca podatkowy.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Wniosek o nieodpłatne przekazanie mienia ruchomego - WZÓR >
- Nieodpłatne zrzeczenie się służebności mieszkania w domu jednorodzinnym - WZÓR >
- Protokół przekazania środka trwałego na potrzeby własne - WZÓR >
Zdaniem eksperta, organ zbyt autonomicznie traktuje system VAT, błędnie, w oderwaniu od prawa cywilnego i rodzinnego, twierdząc, że mimo faktu, że podatniczka prowadzi działalność gospodarczą i nie ma rozdzielności małżeńskiej z mężem to ona w sensie ekonomicznym jest właścicielem tej części majątku wspólnego.
Czytaj też: Darowizna a przekazanie przedsiębiorstwa między małżonkami - komentarz praktyczny >>>
Podkreślić należy, że jeśli między małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa, wszelkie transakcje, jakie zawierane są między nimi (prowadzącymi odrębnie działalność gospodarczą), nie mogą mieć charakteru odpłatnego. Nie można ich również uznać za nieodpłatne przeniesienie towaru, albowiem małżonkowie nie mogą wyodrębnić udziałów, którymi mogliby niezależnie rozporządzać.
Zatem przepisy i orzecznictwo wskazują, że opisana czynność między małżonkami nie podlega VAT. Sądy administracyjne wskazują na neutralność podatkową na gruncie VAT w omawianej sytuacji, np. wyrok WSA w Gdańsku z 11 grudnia 2018 r., sygn. akt I SA/Gd 939/18 (oprócz orzeczeń wskazanych wyżej).
Warto dodać, że podobnie organy skarbowe stwierdziły w interpretacji z 1 lutego br. (nr 0112-KDIL1-1.4012.788.2021.2.MB). Uznały, że przekazanie przez podatnika VAT w formie darowizny na rzecz ojca samochodu osobowego wykupionego z leasingu trzeba opodatkować VAT.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
