Monika Pogroszewska: 1 marca 2026 r. ma wejść w życie nowelizacja ustawy o doradztwie podatkowym. Jaki jest cel tych zmian?
Tomasz Rolewicz: Ustawa pochodzi z 1996 roku i poza drobnymi zmianami nie była gruntownie nowelizowana. Tymczasem zmienił się sposób wykonywania zawodu doradcy podatkowego, zakres czynności doradztwa, a także funkcjonowanie samorządu. Pojawiły się wyzwania, których w 1996 roku nikt się nie spodziewał – np. problem doradców uporczywie niepłacących składek czy kwestie postępowań dyscyplinarnych. Dodatkowo zasady egzaminowania kandydatów wymagały dostosowania do obecnych standardów, podobnych jak w przypadku adwokatów czy radców prawnych. Wreszcie – doradcy wykonują dziś zawód w różnych formach, nie tylko na umowę o pracę czy w spółkach partnerskich. Popularne stały się umowy cywilnoprawne czy świadczenie usług w ramach grup kapitałowych. Nowelizacja ustawy była konieczna, by uwzględnić te zmiany i dostosować wykonywanie zawodu do obecnych warunków rynkowych.
A co z doradcami, którzy nie płacą składek? Teraz po roku będą skreślani z listy?
Tak. Po 12 miesiącach niepłacenia składek doradca zostanie z urzędu, czyli automatycznie, skreślony z listy. Taka kara może wydawać się drastyczna, ale mówimy tutaj o osobach, które zalegają ze składkami naprawdę uporczywie. Oczywiście w sytuacjach losowych istnieją mechanizmy odroczenia czy umorzenia, ale jeśli ktoś całkowicie ignoruje ten obowiązek i w ogóle nie kontaktuje się z samorządem, to uznajemy to za świadomy wybór. Zwykle są to osoby, które już w ogóle nie łączą swojej drogi zawodowej z doradztwem podatkowym.
To rozwiązanie jest konieczne, by odciążyć sądy dyscyplinarne naszego samorządu, które są obecnie sparaliżowane licznymi sprawami o nieopłacone składki. Skala problemu jest bardzo duża, a w każdej tego typu sprawie musimy przeprowadzić pełne postępowanie dyscyplinarne, co wiąże z koniecznością wysyłania korespondencji i w coraz większym stopniu angażuje rzecznika dyscyplinarnego.
Za co będzie grozić kara pieniężna?
Kara za podszywanie się pod doradcę podatkowego wzrośnie z 50 tys. zł do 100 tys. zł. Dotyczy to osób, które nie mają uprawnień, nie są ubezpieczone ani związane tajemnicą zawodową, a mimo to oferują usługi podatkowe. To możemy kojarzyć z takimi sytuacjami, kiedy np. ktoś zamieszcza na samochodzie reklamę: „sporządzę deklarację podatkową” czy „sporządzę PIT”. Mamy nadzieję, że wyższa kara zadziała odstraszająco. Należy jednak zaznaczyć, że każdy, kto zauważy tego typu proceder, składał do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, żeby ta kara w ogóle mogła zostać nałożona.
![Wykładnia prawa podatkowego. Zagadnienia filozofii, teorii i praktyki [PRZEDSPRZEDAŻ]](/gfx/prawopl/_thumbs/produkty_foto/83190/978-83-8438-017-8_,mXqL62OeqFTLkrXdmIyYmw.jpg)
Cena promocyjna: 169.14 zł
|Cena regularna: 199 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 139.29 zł
Jakie nowe uprawnienia zyskają doradcy?
W nowelizacji doprecyzowano katalog czynności doradztwa podatkowego zawarty w art. 2 ustawy o doradztwie podatkowym. Wprost z ustawy będzie wynikać możliwość świadczenia czynności doradztwa w sprawach opłat, które formalnie nie są podatkami, a do których stosuje się przepisy ordynacji podatkowej. Chodzi np. o ponoszoną przez przedsiębiorców opłatę od środków spożywczych (tzw. podatek cukrowy) i od alkoholi w małych opakowaniach (tzw. podatek od małpek) oraz ponoszoną przez osoby najlepiej zarabiające daninę solidarnościową.
Nowelizacja jednoznacznie wskazuje też, że czynności doradztwa obejmą wykonywanie w imieniu podatników i płatników ciążących na nich obowiązków informacyjnych, sprawozdawczych oraz raportowania wynikających z przepisów prawa podatkowego i przepisów o wymianie informacji podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie. Dotyczy to m.in. raportowania schematów podatkowych (MDR) czy wymiany informacji podatkowych z innymi państwami. To kolejna zmiana, której celem jest dostosowanie przepisów do realiów wykonywania zawodu, ponieważ już obecnie doradcy świadczą usługi w tym zakresie.
Zmiany obejmą też egzamin. Czy zgadza się Pan z opinią, że będzie teraz trudniejszy?
Nie tyle trudniejszy, co inny. Będzie bardziej zbliżony do egzaminów innych zawodów prawniczych. Zakres egzaminu zostanie oczywiście poszerzony o opłaty i wymianę informacji wskazane w nowelizacji. Z punktu widzenia kandydatów ważne jest to, że nie będzie już publikacji wykazu pytań, natomiast będą wskazane akty prawne, stanowiące podstawę do opracowania pytań i zadań egzaminacyjnych. Komisja egzaminacyjna będzie publikowała jedynie przykładowe pytania i zadania wraz z odpowiedziami.
Wyjaśnijmy, co z okresem przejściowym? Czy jeśli ktoś np. zdał już egzamin pisemny, to ustny (na co ma rok) zdaje na dotychczasowych zasadach?
Osoby, które już rozpoczęły egzamin, zdają go na starych zasadach. Nowe zasady będą obowiązywały kandydatów, którzy przystąpią do egzaminu, złożą wniosek o egzamin po wejściu w życie ustawy, czyli po 1 marca przyszłego roku.
Ważną zmianą jest też to, że doradcy podatkowi będą występować przed sądami w togach. Czy wiadomo już, jaki będzie kolor żabotu?
Stroje urzędowe to jeden z postulatów środowiska. Przepis o togach ma wejść w życie nieco później, z początkiem 2027 roku. Kolor żabotu nie jest jeszcze oficjalnie ustalony, zostanie określony w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości.
Jakich rozwiązań brakuje w ustawie? Doradcy podatkowi od dawna zgłaszają postulaty, by mogli występować przed sądami w sprawach dotyczących składek ZUS, składek zdrowotnych i w postępowaniach karnych skarbowych.
Niestety, na spełnienie tych postulatów musimy jeszcze poczekać. Jednak już teraz doradcy podatkowi czują się na siłach, by wspierać podatników również w sprawach dotyczących odpowiedzialności karnej skarbowej za zobowiązania podatkowe, co jest - można powiedzieć - pokłosiem rozliczeń i postępowań podatkowych. Wielu doradców ma także wysokie kompetencje w kwestiach składek. Należy również pamiętać, że procedura podatkowa to nie tylko postępowanie przed organami podatkowymi czy sądami administracyjnymi, ale często także skarga do Trybunału Konstytucyjnego, wskazująca na niezgodność z Konstytucją przepisów dotyczących zobowiązań podatkowych. Doradcy powinni mieć prawo reprezentowania klientów również przed TK.
W styczniu 2026 roku odbędą się wybory nowej Krajowej Rady Doradców Podatkowych i jej przewodniczącego. Jakie wyzwania stoją przed nowym samorządem?
Jednym z najważniejszych zadań nowego samorządu będą na pewno kwestie związane z poszerzeniem uprawnień doradców podatkowych. Poza tym wiele emocji budzi kwestia doradzania organom administracji, kiedy doradca nie reprezentuje podatnika przed organem podatkowym, tylko wspiera organ podatkowy. Ogólnie dotyczy to podatków lokalnych i wsparcia organów samorządowych, ale jest to kwestia budząca dużo wątpliwości, jeśli chodzi o zasady wykonywania naszego zawodu.
Rozumiem, że wśród doradców nie ma tu jednomyślności?
Nie ma.
A jeśli chodzi o sztuczną inteligencję – czy w Państwa ocenie należy ją traktować jako wsparcie w pracy doradców, czy zagrożenie?
To kwestia nie nie tyle czy, tylko w jaki sposób wykorzystywać nowe narzędzia oparte na sztucznej inteligencji w pracy doradcy podatkowego, by robić to mądrze, efektywnie i bezpiecznie. Będzie to jedno z podstawowych, o ile nie teraz podstawowe zadanie samorządu, bo te nowe narzędzia mogą pomóc w naszej pracy, ale nigdy nas nie zastąpią. Konieczne będą wytyczne dla osób wchodzących do naszego zawodu, ponieważ może pojawić się pokusa, żeby całkowicie oprzeć się na AI, co byłoby szkodliwe i dla doradców i dla klientów.
Zobacz również: Czy Al zastąpi księgowego i doradcę podatkowego
