Czy Al zastąpi księgowego i doradcę podatkowego

Wiesława Moczydłowska: Sztuczna inteligencja postrzegana jest przez niektórych jako zagrożenie dla rynku pracy, zwłaszcza dla części zawodów. Pojawiły się nawet obawy, że AI zastąpi ludzi w wielu profesjach. Na szczęście zagrożeń takich nie widzimy, jeśli chodzi o zawód księgowego czy doradcy podatkowego. Ale zawody te nie pozostaną obojętne na Al. Na ile jednak sztuczna inteligencja może mieć wpływ na te zawody, jak może im ewentualnie pomóc, a w jakich aspektach lepiej być ostrożnym?

Michał Cielibała: Jeżeli mówimy o sztucznej inteligencji w kontekście zawodu księgowego i doradcy podatkowego, to trzeba zauważyć, że pokazuje się coraz więcej narzędzi, które mogą wspierać te zawody w analizie problemów. Trzeba jednak bezwzględnie tę sztuczną inteligencję sprawdzać i kontrolować. Pracuje ona na różnego rodzaju algorytmach, rozwiązaniach i dosyć często zauważam, że wprowadza nas w błąd.

Nie wyobrażam sobie, żeby przygotować pismo tylko i wyłącznie z wykorzystaniem sztucznej inteligencji, podpisać się i złożyć taki dokument w formie odwołania czy ewentualnie opinii. Zdarzają się bowiem spore nieprawidłowości. Przykładowo AI potrafi powoływać wyroki sądowe, które nigdy nie zapadły.

Co więcej, powołuje też nieistniejące przepisy. Pisałem niedawno opracowanie dotyczące barier podatkowych w rozwoju przedsiębiorczości i zapytałem AI, jakimi tematami się zająć. Jako przykład łamania barier sztuczna inteligencja wskazała konsultanta podatkowego w administracji skarbowej. I to zostało opisane tak, jakby się faktycznie działo. Tymczasem kiedyś taki pomysł się pojawił, ale nigdy czegoś takiego nie wprowadzono. A opis sztucznej inteligencji wskazywał nawet na paragrafy ustawy Ordynacja podatkowa. Opierając się na takim opracowaniu, człowiek naraża się na śmieszność i kompromitację swojego zawodu. Sztuczna inteligencja może nas zatem wspomóc, ale nas nie wyręczy.

Może nas jednak ukierunkować. Przykładowo trafił do mnie klient z pytaniami dotyczącymi opłaty cukrowej. To niszowa danina, niewiele osób się nią zajmuje. Nie mogłem znaleźć rozwiązania problemu dotyczącego możliwego zwrotu podatku cukrowego. I okazało się, że sztuczna inteligencja trafnie wskazała mi jeden z wyroków i dzięki temu dosyć szybko dotarłem do rozwiązania. Nie można opierać się na AI bez sprawdzenia, bez zweryfikowania w innych dostępnych źródłach, chociażby w bazie orzecznictwa sądów administracyjnych. Trzeba też uważać, żeby nasi współpracownicy nie korzystali bezrefleksyjnie i nie ufali bezgranicznie sztucznej inteligencji.

Jeżeli zapytamy sztuczną inteligencję o rozwiązanie jakiegoś problemu, to zazwyczaj znajdzie dla nas odpowiedź. Czy doradcy podatkowi nie obawiają się zatem, że podatnicy zamiast pytać doradców zaczną masowo prosić o rozwiązania sztuczną inteligencję?

Tak, tu jest rzeczywiście pewien problem. Na szczęście są podatnicy, którzy mimo że próbują rozwiązywać te problemy za pomocą sztucznej inteligencji, przychodzą do nas skonsultować swoje rozwiązania. I mamy wówczas możliwość, żeby to skorygować.

Gorzej, jeśli podatnicy próbują sami, bez konsultacji, rozwiązywać swoje problemy podatkowe za pomocą sztucznej inteligencji i pakują się w kłopoty, bo są przekonani, że te rozwiązania, które otrzymali, są właściwe. W tej chwili prawie połowa podatników przychodzi do doradcy podatkowego z gotowym rozwiązaniem wygenerowanym przez AI. Jednak mają jeszcze na szczęście świadomość, żeby to z nami skonsultować. Ale ta druga połowa nie pyta i to jest dużym problemem. Wówczas konsekwencje mogą być o wiele bardziej kosztowne niż opłata za poradę doradcy. Bo ten podatnik świadomy, który zapyta, uniknie kłopotów.

Czy w systemach finansowo księgowych sztuczna inteligencja przynosi ułatwienia?

Już daje się zauważyć, że w systemach finansowo księgowych pojawiają się elementy sztucznej inteligencji, choćby kwestie związane z dekretowaniem dokumentów. Raz zadekretowany dokument od danego kontrahenta, z danym towarem, systemy księgowe potrafią dekretować w ten sam sposób. Jeśli przykładowo kupujemy paliwo od jakiegoś koncernu, to wprowadzając kolejną fakturę, dostajemy podpowiedź, że poprzedni dokument został w ten sposób zadekretowany. Te rozwiązania są dobre, ale cały czas musimy trzymać rękę na pulsie i nie tylko bezrefleksyjnie kopiować, ale też sprawdzać. Pomoc jest zatem olbrzymia, ale wymaga kontroli. Widzimy numer i nazwę konta, wiemy czy po stronie Winien czy Ma, to ta podpowiedź jest niesamowicie pomocna, upraszczająca. Ale jak nie wiemy, czy to ma być po stronie Wn czy po Ma, to nie sprawdzimy i może się okazać, że zaksięgowaliśmy nie po tej stronie. Musimy mieć wiedzę dotyczącą prawidłowego księgowania, aby sprawdzić, czy system dobrze nam podpowiada.

Czytaj również: Łatwo o błędne rozliczenie VAT w branży beauty