Spór w sprawie dotyczył tego, czy dotacja otrzymana ze środków unijnych na montaże z zakresu odnawialnych źródeł energii na budynkach mieszkańców danej gminy powinna być ujęta w podstawie opodatkowania VAT. Z takim pytaniem zwróciła się gmina do organów skarbowych o interpretację indywidualną. Podała, że będzie realizowała projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. W ramach projektu zawrze z mieszkańcami umowy, zgodnie z którymi w zamian za jednorazową odpłatność wykona za pośrednictwem podmiotów trzecich (podatników VAT) montaż i podpięcie instalacji na/w budynkach oraz na gruntach mieszkańców, w skład której będą wchodziły kolektory słoneczne. Faktury dokumentujące wydatki w związku z realizacją tych robót będą wystawiane na gminę. Następnie gmina udostępni instalacje mieszkańcom, a po upływie określonego w umowie czasu przeniesie na nich prawo własności.
Fiskus: środki europejskie z VAT
Organy uznały, że przekazane wnioskodawcy środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na realizację projektu należy uznać za środki otrzymane od osoby trzeciej, które mają bezpośredni wpływ na cenę świadczonych przez gminę usług, o których mowa we wniosku o wydanie interpretacji. Tym samym, podstawą opodatkowania jest nie tylko kwota należna w postaci wpłaty, którą uiszcza mieszkaniec biorący udział w projekcie zgodnie z zawartą umową, ale także środki otrzymane przez gminę od podmiotu trzeciego na realizację projektu, w części w jakiej dofinansowują cenę świadczonych na rzecz mieszkańców usług, pomniejszone o kwotę podatku należnego.
Zdaniem organu, dofinansowanie ze środków unijnych stanowi podstawę opodatkowania w myśl art. 29a ust. 1 ustawy o VAT i co do zasady podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Natomiast wkład własny gminy nie będzie stanowił podstawy opodatkowania.
Oddalając skargę gminy WSA w Lublinie w wyroku z dnia 14 marca 2018 r., (I SA/Lu 118/18) uznał stanowisko organu za zasadne.
Sprawdź też:
- 1. Jednostka samorządu terytorialnego jako podatnik vat. 2. Uznania dotacji za zwiększającą podstawę opodatkowania. I SA/Lu 610/17 >
- Wpływ dotacji na cenę jako warunek włączenia dotacji do podstawy opodatkowania. I SA/Rz 173/17 >
NSA miał wątpliwości
Rozpatrujący skargę gminy NSA wskazał na rozbieżności w orzecznictwie NSA, w którym co jest charakterystyczne składy orzekające odwołują się do tych samych orzeczeń ETS, wyprowadzając z nich odmienne wnioski w zbliżonych stanach faktycznych i w takim samym stanie prawnym, przemawiają za przyjęciem, że przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoniło się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, które wymaga rozstrzygnięcia przez skład siedmiu sędziów NSA.
Ponadto sąd zauważył, że w orzecznictwie nie analizowano jeszcze jednej istotnej kwestii, która powinna być także wzięta pod uwagę przy dokonywaniu oceny czy można do podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT zaliczyć dofinansowanie ze środków europejskich projektów realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego w dziedzinie ochrony środowiska. Pozytywna odpowiedź na to pytanie, jaką zawiera część orzecznictwa, oznacza, że część tych środków będzie przeznaczona nie na cel, na jaki zostały przyznane w ramach unijnego funduszu, a na odprowadzenie daniny do budżetu państwa.
Dlatego postanowieniem z 26 listopada 2020 r. (I FSK 1454/18) NSA przedstawił do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów NSA zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości: "Czy otrzymane przez Gminę dofinansowanie ze środków europejskich (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) na realizację projektów dotyczących odnawialnych źródeł energii (kolektorów słonecznych) wchodzi w skład podstawy opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 ustawy o podatku od towarów i usług, z tytułu świadczonej przez Gminę usługi montażu kolektorów słonecznych na rzecz mieszkańców?"
Zobacz również: NSA: Sankcja w VAT bez zabezpieczenia na majątku podatnika >>
Czytaj też: Dotacje a VAT - komentarz praktyczny >>
Wyrok w składzie 7 sędziów NSA
5 czerwca 2023 r. NSA, po przejęciu sprawy oznaczonej sygnaturą akt I FSK 1454/18, do rozpoznania w składzie siedmiu sędziów uchylił wyrok WSA w Lublinie z 14 marca 2018 r., sygn. akt I SA/Lu 118/18) oraz interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 12 grudnia 2017 r.
NSA stwierdził, że gmina, która realizując projekt z zakresu odnawialnych źródeł energii (kolektorów słonecznych), współfinansowany w znacznej części ze środków europejskich, w ramach którego montuje i podpina instalacje fotowoltaiczne na budynkach oraz na gruntach mieszkańców, którzy przejmą po upływie 5 lat własność zamontowanych instalacji, nie wykonuje z tego tytułu działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT. W konsekwencji otrzymane na ten cel dofinansowanie ze środków europejskich (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) nie może być rozważane jako podstawa opodatkowania, o której mowa w art. 29a ust. 1 ustawy o VAT.
NSA podkreślił, że postępowanie zostało podjęte po oczekiwaniu na wyroki TSUE. Dla rozpoznania tej sprawy istotny był zwłaszcza wyrok TSUE w sprawie C 612/21. Sąd podkreślił, że stany faktyczne w tych sprawach są zbliżone. Dlatego NSA powołując się na orzeczenie TSUE uznał, że w tej sprawie zachodzi dostawa i usługa, ale należy jeszcze zbadać czy gmina w tych okolicznościach prowadzi działalność gospodarczą. NSA stwierdził, że nie ponieważ nie zatrudnia do projektu pracowników i transakcje nie są opłacalne ekonomicznie. Sąd podkreślił, że skoro gmina nie prowadzi działalności gospodarczej w związku z tym projektem to w konsekwencji otrzymane na ten cel dofinansowanie nie może być ujmowane w podstawie opodatkowania VAT.
Czytaj też: Dotacje, subwencje i dopłaty - podstawa opodatkowania VAT na przykładach >>
Martwią rozbieżne orzeczenia
- Spór w opisanej sprawie dotyczył wątpliwości czy dotacja otrzymana ze środków unijnych na montaże OZE na budynkach mieszkańców danej gminy powinna być uwzględniania w podstawie opodatkowania. Co ciekawe – NSA przedstawiając sprawę do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów podniósł argumentację nie dotyczącą stricte problematyki podstawy opodatkowania. Sąd wskazał, iż dotacja otrzymana z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na realizację zadań w zakresie ochrony środowiska – powinna trafić w całości na realizację tych zadań, a nie do budżetu (w formie należnego VAT) – zauważa Andrzej Radwan-Wiński, wykładowca, doradca podatkowy Honestus sp. p.
Ekspert wskazuje, że ten fragment był kluczowy – w końcu zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o samorządzie gminnym do zadań własnych gminy należą m.in. sprawy z zakresu ochrony środowiska.
- Pozostając przy stanowisku, iż montaż OZE stanowi działalność gospodarczą – trudniej byłoby twierdzić, że dotacja nie wpływa na cenę (organy i część orzecznictwa trafnie to podkreślała). Jeżeli jednak gmina działa w ramach realizacji zadań własnych – nie występuje w tym zakresie jako podatnik VAT – i takie stanowisko przyjął NSA. O ile sam wyrok w siedmioosobowym składzie należy ocenić pozytywnie – to nie zapominajmy, że jest on efektem wcześniejszego niezdecydowania NSA i wydawania rozbieżnych orzeczeń w tych sprawach – podkreśla Andrzej Radwan-Wiński.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
