Jesteśmy bankiem, który współpracuje z rzeczoznawcami majątkowymi. Rzeczoznawcy co miesiąc przedstawiają faktury wraz z listą wykonanych wycen, które bank zalicza w koszty podatkowe. Niektórzy klienci nie płacą bankowi za wycenę, jednak od niektórych klientów (instytucjonalnych) jest pobierana opłata za wykonanie wyceny (oprócz prowizji bankowej). Bank wystawia fakturę za wycenę dla klienta z VAT i rozlicza VAT należny i naliczony (naliczony z części faktury od rzeczoznawcy dotyczącej tej wyceny). Zwykle wykonanie przez rzeczoznawcę wyceny, wpłata od klienta i wystawienie przez bank faktury za wycenę odbywa się w tym samym miesiącu. Jednak zdarza się, że zapłata od klienta wpływa dużo wcześniej niż wykonanie wyceny przez rzeczoznawcę lub też dużo później.
Jaki jest moment powstania obowiązku podatkowego dla takiego rozliczenia?
Kiedy w takich przypadkach bank powinien wystawić fakturę dla klienta i rozliczyć VAT?


Obowiązek podatkowy przy świadczeniu (odsprzedaży) usług wyceny przez bank powstaje na zasadach ogólnych obowiązujących przy świadczeniu usług wyceny. Szczegóły oraz odpowiedzi na drugie z pytań znajdują się w uzasadnieniu.
Zgodnie z art. 28 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347 z 11.12.2006, s. 1), w przypadku gdy podatnik, działając we własnym imieniu, ale na rzecz osoby trzeciej, bierze udział w świadczeniu usług, przyjmuje się, że podatnik ten sam otrzymał i wyświadczył te usługi. Zasada taka pośrednio również wynika z art. 30 ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 z późn. zm.) – dalej u.p.t.u.
W przedstawionej sytuacji bank nabywa – we własnym imieniu, ale na rzecz swoich klientów – usługi wyceny (zapewne usługi wyceny nieruchomości). W konsekwencji na gruncie przytoczonych przepisów uznaje się, że bank sam otrzymuje oraz wykonuje te usługi. Pojawia się pytanie kiedy należy uznać te usługi za wykonane przez bank. W mojej ocenie jest to moment przekazania klientowi sporządzonej przez rzeczoznawcę wyceny lub poinformowania go o jej treści.
Mając to na uwadze wyjaśnić pragnę, że obowiązek podatkowy przy odsprzedaży usług powstaje na zasadach ogólnych. Jednocześnie przepisy u.p.t.u. nie przewidują szczególnego sposobu powstawania obowiązku podatkowego przy świadczeniu usług wyceny. W konsekwencji obowiązek podatkowy przy świadczeniu tych usług (czynności podlegające opodatkowaniu rozliczane są w tych okresach rozliczeniowych, w których obowiązek powstaje obowiązek podatkowy) powstaje:
1) z chwilą otrzymania części lub całości należności (w odpowiedniej części) – jeżeli przed wykonaniem przez bank usługi rzeczoznawstwa należność taka została otrzymana (zob. art. 19 ust. 11 u.p.t.u.),
2) z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż 7. dnia, licząc od dnia wykonania usługi przez bank – w przeciwnym razie (opóźnienie w zapłacie za wycenę przez klienta nie wpływa na moment powstania obowiązku podatkowego).
W pierwszej sytuacji bank winien wystawiać tzw. faktury zaliczkowe (w terminie 7. dni, licząc od otrzymania należności – zob. § 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, Dz. U. Nr 212, poz. 1337 z późn. zm. – dalej r.f.). W drugiej sytuacji bank winien wystawiać "zwykłe" faktury dokumentujące wykonanie (odsprzedaż) usługi rzeczoznawstwa (w terminie 7. dni, licząc od dnia wykonania tych usług – zob. § 9 ust. 1 r.f.).