Opłata od słodkich napojów i alkoholu (tzw. podatek cukrowy) o pojemności do 300 mililitrów obowiązuje od początku stycznia. Wprowadziły go przepisy ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów. Wynika z nich, że przedsiębiorcy sprzedający napoje alkoholowe przeznaczone do spożycia poza miejscem sprzedaży na podstawie zezwolenia, są zobowiązani do wniesienia opłaty związanej ze sprzedażą napojów alkoholowych o objętości nieprzekraczającej 300 ml. Opłata wynosi 25 zł od litra stuprocentowego alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o objętości do 300 ml. Przykładowo, oznacza to 1 zł od 100 ml "małpki" wódki 40-procentowej, 2 zł od 200 ml "małpki" wódki 40-procentowej i 88 gr od 250 ml wina 14-procentowego.
Zobacz procedurę w LEX: Napoje, których wprowadzanie na rynek podlega opłacie od środków spożywczych >
Ustawa umożliwiła również wprowadzenie opłaty od napojów słodzonych. Składa się ona z dwóch części – stałej i zmiennej. Opłata stała to 50 gr za litr napoju z dodatkiem cukru lub substancji słodzącej, dodatek 10 gr za litr napoju z dodatkiem substancji aktywnej (kofeina lub tauryna), opłata zmienna to 5 gr za każdy gram cukru powyżej 5 gram/100 ml – w przeliczeniu na litr napoju. Nowe przepisy od 1 stycznia 2021 r. nakazują więc obliczanie cukrów, które są monosacharydami lub disacharydami oraz środków spożywczych zawierających te substancje oraz substancje słodzących, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. Urz. UE L 354 z 13) oraz kofeinę lub taurynę.
Czytaj w LEX: Podatek cukrowy w praktyce >
Podatek cukrowy zasila NFZ i Skarb Państwa
Po ponad pół roku obowiązywania nowej opłaty okazuje się, że największym problemem przy kalkulacji jej wysokości była wskazywana na stronach rządowych wykładnia przepisu art. 12f ust. 6 ustawy wprowadzającej podatek cukrowy, zgodnie z którym maksymalna wysokość opłaty wynosi 1,2 zł w przeliczeniu na litr napoju. Przepis ten okazał się niestety niewystarczająco jasny dla samego ustawodawcy.
Zobacz procedurę w LEX: Wysokość opłaty od środków spożywczych >
Problem jest istotny, bo z danych, które przekazało serwisowi Prawo.pl Ministerstwo Finansów wynika, że wpływy z tytułu opłaty od środków spożywczych wyniosły:
- za styczeń 2021 r. - 76 767 064,42 zł,
- za luty - 80 832 280,57 zł,
- za marzec - 136 069 912,63 zł,
- za kwiecień - 136 815 694,44 zł,
- za maj - 130 567 572,39 zł.
Łącznie jest nieco ponad 560 mln złotych.
Zobacz procedurę w LEX: Obowiązki podmiotów obowiązanych do opłacania opłaty od środków spożywczych >
Wpłaty podlegają dystrybucji w proporcji 96,5 proc. na rzecz Narodowego Funduszu Zdrowia i 3,5 proc. na rzecz budżetu państwa.
Z danych udostępnionych nam przez resort finansów wynika dodatkowo, że liczba podmiotów, które dokonały wpłat z tytułu opłaty cukrowej wyniosła:
- za styczeń 2021 r. – 641 podmiotów,
- za luty – 617 podmiotów,
- za marzec – 608 podmiotów,
- za kwiecień – 582 podmioty,
- za maj – 509 podmiotów.
Zobacz procedurę w LEX: Podmioty obowiązane do zapłaty opłaty od środków spożywczych >
Problematyczna kalkulacja podatku cukrowego
- Zarówno samo brzmienie przepisów wprowadzających tzw. podatek cukrowy, jak i tryb informowania o sposobie kalkulacji przedmiotowej opłaty przez Ministerstwo Finansów, nie ułatwiło podatnikom rozliczeń z tego tytułu w pierwszych miesiącach po wprowadzeniu opłaty – twierdzi Rafał Roczniak, menadżer w Zespole ds. Podatków Pośrednich w KPMG w Polsce.
Sprawdź w LEX: Czy podatek cukrowy należy naliczać od próbek wydanych za darmo? >
Okazuje się, że największym problemem przy kalkulacji podatku cukrowego była wskazywana na stronach rządowych wykładnia przepisu art. 12f ust. 6 ustawy wprowadzającej podatek cukrowy, zgodnie z którym maksymalna wysokość opłaty wynosi 1,2 zł w przeliczeniu na litr napoju. - Przepis ten okazał się niestety niewystarczająco jasny dla samego ustawodawcy, który pierwotnie wskazywał (w publikowanych informacjach oraz samej aplikacji CUK, służącej do rozliczania podatku), że wprowadzona stawka maksymalna powinna być stosowana zbiorczo do wszystkich napojów wprowadzanych przez podatnika na rynek w danym okresie (co prowadziło do efektywnego zwiększenia opłaty) – zauważa Rafał Roczniak. Informacje w tym zakresie oraz aplikacja CUK zostały zaktualizowane dopiero po kilku miesiącach obowiązywania przepisów. Obecnie MF prezentuje – prawidłowy zdaniem naszego rozmówcy – pogląd, iż maksymalna wysokość opłaty odnosi się do danego (rodzaju) napoju.
Zobacz procedurę w LEX: Napoje, których wprowadzanie na rynek nie podlega opłacie od środków spożywczych >
Jednostki miary wprowadzają chaos w przepisach
Rozliczeń z tytułu podatku cukrowego nie ułatwia również mnogość stosowanych przez ustawodawcę w analizowanych przepisach jednostek miary (g, mg, litry, ml, a nawet ich wielokrotności). Co więcej, pewne wątpliwości po stronie samych organów podatkowych budzi również, wynikające wprost z przepisów ustawy, wyłączenie opłaty w odniesieniu do tzw. napojów izotonicznych zawierających kofeinę.
Sprawdź w LEX: Czy na fakturze należy wykazać zapis, że podatek cukrowy został opłacony? >
Nie wiadomo, kto płaci podatek cukrowy
Przepisy o podatku cukrowym były nieprecyzyjne od samego początku. Na początku roku hurtownie i producenci alkoholu przerzucały się nawet odpowiedzialnością za wpłatę podatku cukrowego. Co oczywiste, ani jedni, ani drudzy, nie chcieli go płacić. W rozstrzygnięciu sporu nie pomagały przepisy. Nie precyzowały bowiem dokładnie, kto jest zobowiązany do zapłaty podatku cukrowego. Hurtownia uważała, że ona nie wprowadza towar na rynek a producent, ale to właśnie hurtownia z reguły jest tym podmiotem, który dostarcza towar do pierwszego punktu, gdzie prowadzona jest sprzedaż detaliczna. Kto zatem ma obowiązek wniesienia podatku cukrowego? Nie wiadomo. Niektórzy producenci jeszcze w grudniu 2020 rozpoczęli akcję wysyłania oświadczeń do swoich klientów – z prośbą o informację, czy dana hurtownia prowadzi sprzedaż do sklepów detalicznych, czy może również bezpośrednio do konsumenta. To świetnie pokazuje, jak niełatwo jest ustalić podmiot obowiązany.
Ustawa mówi o wprowadzającym na rynek. Wskazuje jednocześnie, że przez wprowadzenie na rynek krajowy napojów rozumie się sprzedaż napojów przez podmioty obowiązane do zapłaty opłaty do pierwszego punktu, w którym jest prowadzona sprzedaż detaliczna oraz sprzedaż detaliczna napojów przez: producenta, podmiot, o którym mowa w art. 12d ust. 1 pkt 2, podmiot nabywający napoje w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub importera napoju, albo sprzedaż w przypadku, o którym mowa w art. 12e ust. 3. Rzeczywistość pokazała jak trudno jest ustalić, kto jest podmiotem obowiązanym do zapłaty opłaty.
- Hurtownia uważa, że ona nie wprowadza lecz producent, tylko, że właśnie hurtownia z reguły jest tym podmiotem, który dostarcza towar do pierwszego punktu, gdzie prowadzona jest sprzedaż detaliczna – mówi Prawo.pl Beata Boruszkowska, księgowa, właścicielka Biura Rachunkowego Beata.
Zobacz również: Przepisy o podatku cukrowym pełne niejasności >>
Jej zdaniem można przyjąć, że hurtownia ze sprzedażą mieszaną jest wolna od opłat i kupi towar od producenta, który już wcześniej sam wniósł opłatę. Natomiast hurtownia, która tylko sprzedaje do sklepów detalicznych od stycznia br. musi naliczyć opłatę na niektóre napoje. Tu jednak pojawia się kolejny problem.
Okazuje się bowiem, że jeśli już ustalimy asortyment, który podlega opłacie, to musimy jeszcze zbadać zawartość konkretnych cukrów.
Jak tłumaczy Beata Boruszkowska, etykiety na produktach nie zawsze o tym informują. Pojawia się więc duży problem. – Wiadomo, że hurtownia chce prawidłowo spełnić swój obowiązek, natomiast czy na pewno ma uprawnienia do badania zawartości cukrów w napojach i czy ma możliwość zrobić to prawidłowo – zastanawia się księgowa.
Czytaj w LEX: Jak przejść z papierowego do nowoczesnego biura rachunkowego - nowe technologie w biurze rachunkowym >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
