Jakie główne cele przyświecają obchodom Dnia Edukacji Prawnej w 2024 roku i dlaczego wybrano hasło „Sprawczy obywatel 2024” ?
W tym roku chcemy zwrócić uwagę na to, że znajomość prawa jest podstawą skutecznej aktywności, jako obywatela, a aktywni obywatele są niezbędnym czynnikiem konstytuującym demokratyczne państwo prawa. Sprawczość wynika ze znajomości prawa i umiejętności jego stosowania. Dotyczy to praw podstawowych – człowieka, dziecka, obywatela, które zapisane są w Konstytucji, jak też wynikających z niej praw regulujących życie społeczne.
Sprawczy obywatel, to taka zabawa słowna, dlatego, że wyraz „sprawczy” zawiera w sobie cząstkę z pojęcia „prawo” oraz znaczenie, które odnosi się do działania przynoszącego rezultaty. Sprawczy obywatel to osoba, która umie stosować prawo w pełnieniu roli obywatela. Rola obywatela jest tez pojęciem prawnym i jest podstawą demokratycznego państwa prawa. Przejawia się to poczynając od praw wyborczych, które każdemu dorosłemu obywatelowi dają przywilej wypowiedzenia się co do wyboru prezydenta, reprezentantów do Sejmu i Senatu, władz lokalnych i samorządowych, Parlamentu Unii Europejskiej, a kończąc na obywatelskim obowiązku troski o dobro wspólne, które może się przejawiać w najróżniejszy sposób i dotyczyć wszystkiego. Ową sprawczość obywatelską widzieliśmy w trakcie ostatnich wyborów do Sejmu 15 października 2023 r., kiedy z zachwytem patrzyliśmy na długie kolejki osób, chcących oddać głos na swoich kandydatów. Z radością patrzyliśmy na słupek frekwencji, który sięgnął 74,38 proc., pobijając poprzedni rekord 62,7 proc. z 1989 roku. W 2024 r. odbędą się wybory do samorządu oraz parlamentu europejskiego i mamy nadzieję, że i tym razem sprawczość obywatelska będzie się przejawiać wysokim poziomem uczestnictwa.
To już ósma edycja Dnia Edukacji Prawnej, jakie wydarzenia przygotowano w tym roku?
Dzień Edukacji Prawnej jest zwieńczeniem zaangażowania sędziów i partnerów w całoroczną działalność edukacyjną, której celem jest promocja wiedzy prawnej. Na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego odbędzie się spotkanie z licealistami, poświęcone prawnym aspektom wykorzystania nowoczesnych technologii, jak sztuczna inteligencja, oraz omówieniu zawodów prawniczych. Spotkanie to zapewni również uczniom wyjątkową szansę uczestniczenia w symulowanych rozprawach sądowych, prowadzonych przez sędziów Piotra Gąciarka i Igora Tuleyę, aktywnych członków Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustitia". Ta inicjatywa stanowi niepowtarzalną okazję do zgłębienia wiedzy na temat funkcjonowania sądownictwa oraz pracy sędziego, co przybliża uczestników do realiów prawniczych zawodów.
Zapraszamy także do udziału w spotkaniach z sędziami na terenie całego kraju w szkołach i sądach oraz lektury artykułów z cyklu „Bliżej prawa” na stronie internetowej Prawo.pl. Chętni mogą też wziąć udział w webinariach: "Praktyczny poradnik nie tylko dla początkującego aktywisty" z Jakubem Kocjanem z Akcji Demokracja, "Uczniu poznaj swoje prawa" z Marcinem Kruszewskim oraz "Eko odpowiedzialni - czy drzewa dziękują?" z aktywistką Anną Albin. Te webinaria są zaprojektowane tak, aby inspirować i edukować młodzież w zakresie aktywności obywatelskiej, praw uczniów i ekologicznej odpowiedzialności.
W jaki sposób aktywność obywatelska, szczególnie w kontekście praw i obowiązków konstytucyjnych, wpływa na kształtowanie społeczeństwa demokratycznego?
Aktywność obywatelska odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu społeczeństwa demokratycznego, ponieważ jest to sposób, w jaki obywatele mogą bezpośrednio uczestniczyć w życiu politycznym, społecznym i ekonomicznym swojego kraju. Obywatele świadomi swoich praw i obowiązków są bardziej skłonni do uczestnictwa w wyborach, angażowania się w inicjatywy społeczne i monitorowania działań rządzących. Taka świadomość przyczynia się do rozwoju kultury demokratycznej, w której dialog, odpowiedzialność i transparentność stają się fundamentami funkcjonowania państwa. Promowanie aktywności obywatelskiej, szczególnie wśród młodzieży, to inwestycja w przyszłość demokracji.
Jakie są największe wyzwania w promowaniu wiedzy prawnej wśród społeczeństwa?
Ostatnie lata pokazały, jak gwałtownie wzrosło zainteresowanie obywateli, także młodzieży, zagadnieniami prawnymi. Stało się to między innymi po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji, problemie dotyczącym przede wszystkim młodych ludzi. Kiedy słuchamy bardów młodego pokolenia, na przykład Karola Krupiaka w jego utworze „Osiem gwiazd”, wyliczającego nadużycia władzy związane z łamaniem prawa, widzimy, że zagadnienie związane z prawami obywatelskimi znajduje zrozumienie. To znakomity czas na realizację programów edukacji obywatelskiej i prawniczej. Potrzebne jest pozytywne nastawienie Ministerstwa Edukacji Narodowej, dyrektorów szkół i nauczycieli – ale to także widzimy po zainteresowaniu wydarzeniami związanymi z Dniem Edukacji Prawnej.
Jak szkoła powinna dbać o rozwój społeczeństwa obywatelskiego?
Szkoła ma ogromnie znaczenie w kształtowaniu postaw uczniów. Rolą szkoły jest przekazywanie wiedzy na temat świata, w którym przyszło nam żyć, w tym wiedzę o głównych instytucjach prawnych, o prawach wynikających z Konstytucji, w tym o prawach wyborczych, o prawach człowieka, zasadach demokratycznego państwa prawa.
Sama szkoła jest również mikrośrodowiskiem, w którym można praktykować demokrację wewnątrzszkolną. W taki sposób najlepiej kształtujemy postawy obywatelskie. Odnotowujemy wzrost zainteresowania tematyką prawa w szkołach. Jest to zapewne odpowiedź na zainteresowania rodziców i młodzieży oraz wzrostu atrakcyjności konkretnej szkoły po wprowadzeniu programu związanego z edukacja prawną. Wskazuje na to także olbrzymie zainteresowanie szkół w udziale w programie Dnia Edukacji Prawnej, który w wielu miejscach rozciąga się na dni i tygodnie.
Z okazji Dnia Edukacji Prawnej partner wydarzenia Wolters Kluwer Polska przygotował praktyczne artykuły omawiające zagadnienia prawne z życia codziennego, które zostały opublikowane 15 marca na portalu Prawo.pl:
- Czy małoletni może prowadzić działalność gospodarczą
- Jakie formalności trzeba spełnić, aby wybudować garaż
- Jak wymienić prawo jazdy
- Jak głosować w wyborach samorządowych
- Jak zapisać dziecko do szkoły, jakie dokumenty trzeba dostarczyć
- Kiedy pijany kierowca będzie miał skonfiskowany samochód
- Jak weryfikować lekarzy i psychologów, by nie nabrać się na osoby bez uprawnień
- Co można sprawdzić na elektronicznym koncie PUE ZUS
- Kiedy można skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej
- Jak mały przedsiębiorca przekształci użytkowanie wieczyste we własność
- Jak składać reklamacje po zmianach
- Jak długo ważne są recepty
- Kiedy kończą się ubezpieczenia i zniżki dla studentów
- Pieniądze w rodzinie – lepsza pożyczka czy darowizna
- Dziecko u lekarza – czy zawsze w obecności rodzica
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.