Coraz więcej osób niepełnoletnich (do 18. roku życia) rejestruje działalność gospodarczą. W 2021 r. złożyli 13 wniosków, rok później - 62, a do połowy 2023 r. - 48. Są to przede wszystkim influencerzy oraz youtuberzy, ale czasami również prowadzący działalność artystyczną lub sprzedaż internetową. Przepisy pozwalają im prowadzić działalność gospodarczą, ale pod pewnymi warunkami.
Czytaj też: Reklamowy świat influencerów jest bogatszy, niż wytyczne UOKiK
Bez zgody rodziców - ani rusz
Do prowadzenia firmy kluczowa jest zdolność do czynności prawnych. Uzyskuje się ją dopiero w momencie osiągnięcia pełnoletności. Nastolatkowie między 13. a 17. rokiem życia mają tzw. ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Czynności związane z założeniem i prowadzeniem działalności przez taką osobę wymagają więc każdorazowo zgody przedstawiciela ustawowego (najczęściej rodzica). - Niepełnoletni, który założył firmę, będzie figurować w oficjalnych rejestrach pod własnym nazwiskiem. Ale na przykład umowy z kontrahentami będzie musiał zawierać za niego rodzic - tłumaczy Marcin Bandurski, adwokat, wspólnik w kancelarii PROKURENT.
Działalność nierejestrowa, czyli bez formalności
Działalności gospodarczej nie trzeba zakładać, o ile nie przekroczy się limitu przychodów uprawniających do prowadzenia działalności nierejestrowanej. Wynosi on aktualnie 75 proc. wynagrodzenia minimalnego. W 2024 r. limit miesięcznych zarobków, poniżej którego nie trzeba zakładać działalności, wynosi 2700 zł. Jeżeli przekroczy się ten limit, urząd skarbowy może uznać to za prowadzenie działalności gospodarczej. - W dalszym ciągu jednak nastolatek będzie potrzebował zgody ustawowego przedstawiciela (rodzica lub opiekuna) do zaciągania zobowiązań, zawierania umów z kontrahentami czy sprzedaży towarów lub usług. Dochodami osiągniętymi z działalności nierejestrowanej niepełnoletni może w całości dysponować samodzielnie - podkreśla mec. Bandurski.
Prowadzenie działalności nierejestrowanej wiąże się również z obowiązkami podatkowymi, w tym koniecznością rozliczenia uzyskanego dochodu w deklaracji rocznej. Mec. Marcin Badurski zaleca prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów. Jego zdaniem ułatwia to zdecydowanie zarządzanie finansami firmy oraz umożliwia odliczenie wydatków związanych z prowadzeniem biznesu.
Prowadzenie sprzedaży w ramach działalności nierejestrowanej wymaga również opłaty podatku od dochodu, tzn. można odliczyć wydatki poniesione dla celów działalności. W związku z tym warto prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów np. w formie tabelki excel, zbierając tam wszystkie poniesione koszty. Obowiązkiem sprzedawcy działającego w e-commerce jest wystawianie faktur lub rachunków na życzenie kupującego, dlatego dodatkowym kosztem może być program do wystawiania faktur online. Uzyskany dochód można wykazać w zeznaniu rocznym i wtedy też płaci się podatek. Oznacza to, że podatnik nie musi rozliczać się z uzyskanego dochodu w trakcie roku.
Udział w spółce? Czemu nie Osoba niepełnoletnia może posiadać udziały i akcje w spółkach handlowych. Posiadanie pełnej zdolności do czynności jest w takiej sytuacji niezbędne wyłącznie w przypadku członków zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, likwidatorów i prokurentów.
- Natomiast małoletni, który posiada ograniczoną zdolność do czynności prawnych (13-17 lat), może zawrzeć umowę spółki bez przystępowania do niej. Podobnie jest w spółkach osobowych. Niepełnoletni nie mogą jednak zaciągać zobowiązań bez zgody sądu, gdyż wspólnicy spółki osobowej odpowiadają za zobowiązania spółki - wyjaśnia mec. Bandurski.
Ulgi dla nowych przedsiębiorców
Rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej wiąże się z wieloma wyzwaniami, nie tylko rynkowymi, ale i administracyjnymi. W celu wsparcia nowych przedsiębiorców (powyżej 18. roku życia), polskie przepisy przewidują szereg ulg, umożliwiających łagodniejsze wejście w świat biznesu. Wśród nich znajdują się ulga na start, mały ZUS oraz mały ZUS plus. Osoba, która skończyła 18 lat i dopiero rozpoczyna prowadzenie firmy, może skorzystać z „ulgi na start” i opłacać przez 6 miesięcy tylko składkę zdrowotną. Jej wysokość zależy od formy opodatkowania i nie może być niższa niż 381,78 zł. Przez 2 lata będą płacić znacznie niższy ZUS. Ulga na start jest dla przedsiębiorców, którzy po raz pierwszy prowadzą działalność gospodarczą lub rozpoczynają ją po raz kolejny po 5 latach od zawieszenia lub zamknięcia poprzedniej działalności.
Po zakończeniu okresu korzystania z ulgi na start, przedsiębiorcy mają możliwość skorzystania z kolejnej formy wsparcia, znanego jako „mały ZUS”. To ulga, która umożliwia opłacanie niższych składek ZUS przez pierwsze dwa lata działalności. Kluczowym warunkiem jest tu opłacanie składek społecznych od zredukowanej podstawy, czyli 30 proc. minimalnego wynagrodzenia oraz zwolnienie z opłacania składek na Fundusz Pracy. Warto jednak pamiętać, że składka zdrowotna pozostaje na stałym poziomie, niezależnie od tej ulgi. Do małego ZUS-u można przystąpić, jeśli w ciągu ostatnich pięciu lat nie prowadziło się działalności gospodarczej oraz nie świadczyło usług dla byłego pracodawcy w zakresie podobnym do tego z umowy o pracę.
Kolejnym krokiem wsparcia dla nowych przedsiębiorców jest „mały ZUS plus”, skierowany do tych, których przychody w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczyły 120 000 zł. Ta forma ulgi pozwala na opłacanie składek w zależności od dochodu. Ulga ta może być stosowana maksymalnie przez 36 miesięcy, po czym przedsiębiorca musi wrócić do standardowego sposobu rozliczania składek ZUS.
Zapewnienie serii ulg podatkowych i ubezpieczeniowych stanowi istotne wsparcie dla młodych przedsiębiorców, ułatwiając im pierwsze kroki w biznesie. Dzięki tym regulacjom, osoby decydujące się na założenie własnej działalności mogą skupić się na rozwoju swojej firmy, mając jednocześnie zmniejszone obciążenia finansowe związane z opłacaniem obowiązkowych składek.
Firma bez zgody rodzica? Są takie plany
Rząd w poprzedniej kadencji Sejmu planował wprowadzić regulacje umożliwiające nieletnim założenie działalności gospodarczej bez konieczności uzyskiwania zgody rodziców. Projekt ustawy zakładał, że decyzję o możliwości prowadzenia działalności przez niepełnoletnich będzie podejmował sąd, a nie rodzic. Projekt trafił jednak do kosza.
- Moim zdaniem istnieje potrzeba wprowadzenia przepisów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej przez małoletnich. Skoro konstytucja statuuje zasadę wolności gospodarczej, i nie ogranicza jej do osób pełnoletnich, ustawodawca powinien pomóc w realizacji tej zasady w odniesieniu do małoletnich. W praktyce bowiem małoletni z tej swobody nie korzystają, bo podstawową przeszkodą jest tu brak pełnej zdolności do czynności prawnych u osób poniżej 18 roku życia. Brak takiej zdolności powoduje, że co do zasady do każdej czynności małoletniego przy prowadzeniu przedsiębiorstwa potrzebna jest zgoda rodziców. Niweluje to swobodę działalności, i trudno wyobrazić sobie codzienne uzyskiwanie zgody na określone czynności, na przykład do umów zawieranych poprzez kliknięcie w aplikacji czy na stronie internetowej. Co więcej, rodzic może w każdej chwili sprzeciwić się działaniom dziecka, na które wcześniej wyraził zgodę - uważa Sławomir Chmielewski, adwokat w Patpol Legal Piróg i Wspólnicy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
