Zgodnie z obowiązującymi dziś przepisami w zakładzie aktywności zawodowej (ZAZ) musi być zatrudnionych co najmniej 70 proc. osób z niepełnosprawnościami – ze znacznym stopniem lub z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności z diagnozą autyzmu, niepełnosprawności intelektualnej lub choroby psychicznej (art. 29 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych). Osoby z umiarkowanym stopniem mogą stanowić obecnie najwyżej 35 proc. ogółu pracowników ZAZ. To oznacza, że pozostałe 35 proc. muszą stanowić osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Zadaniem ZAZ jest przygotowanie pracowników z niepełnosprawnościami do życia w otwartym środowisku i podjęcia pracy na otwartym rynku pracy.
Czytaj również:
Przepisy o przedawnieniu dotyczą też zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych >>
Prezes PFRON nie może wszczynać postępowań po pół roku od audytu KAS >>
10 proc. osób ze znacznym stopniem w ZAZ
Procedowany obecnie w Sejmie poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (druk sejmowy nr 1187) zakłada, że osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności będzie musiało być w ZAZ 10 proc., czyli o 25 proc. mniej niż obecnie. - Wskaźniki zatrudnienia obowiązujące od 2008 roku nie uwzględniają rzeczywistych potrzeb środowiska osób z niepełnosprawnościami. Obecnie ponad połowa pracowników z niepełnosprawnościami zatrudnionych w ZAZ musi posiadać znaczny stopień niepełnosprawności. Takich osób chętnych do pracy jest coraz mniej. Wiele zakładów po pandemii (gdy dostęp do służby zdrowia był praktycznie niemożliwy) spotkało się i nadal spotyka się z praktyką obniżania stopni niepełnosprawności pracownikom z powodu braku dokumentacji potwierdzającej leczenie, co często destabilizuje wskaźniki zatrudnienia, które warunkują utrzymanie statusu ZAZ, a tym samym utrzymanie miejsc pracy dla wszystkich osób z niepełnosprawnością. Tymczasem na zatrudnienie w ZAZ oczekują w przeważającej mierze wyłącznie osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (i określonym w ustawie typem niepełnosprawności), które można by od razu zatrudnić. Osoby te samodzielnie nie są w stanie funkcjonować na otwartym rynku pracy, ale odpowiednio wsparte i przygotowane przez ZAZ mogłyby potencjalnie zostać uczestnikami tego rynku. Mając na względzie powyższe zasadnym jest obniżenie określonego w ustawie minimalnego limitu zatrudnienia osób zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności do 10 proc. – argumentuje projektodawca.
Jeszcze większego wsparcia wymagają jednak osoby ze znacznym stopniem. W ocenie Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną (PSONI) obniżenie wymogu liczby zatrudnionych osób ze stopniem znacznym w ZAZ wiąże się z ryzykiem dużego zagrożenia dla aktywności zawodowej tej grupy.
– Może to także wpłynąć na sposób postrzegania ZAZ, przekształcając ich wizerunek z miejsc przeznaczonych głównie dla osób wymagających intensywnego wsparcia, na kolejne zakłady produkcyjno-usługowe, co może spowodować rewizję stanowiska Unii Europejskiej na ocenę działalności zakładów w kontekście pomocy publicznej wyrażonej w stanowisku KE z 27 czerwca 2007 r. w sprawie N 558/2005 (dotyczy wsparcia dla ZAZ – red.) – argumentuje dr n. praw. Monika Zima-Parjaszewska, prezeska PSONI. Stowarzyszenie proponuje, aby w projektowanej nowelizacji zwiększyć możliwość zatrudniania w ZAZ osób z umiarkowanym stopniem do najwyżej 50 proc. ogółu zatrudnionych. – Powyższa zmiana zwiększy udział osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, jednocześnie gwarantując osobom ze znacznym stopniem udział w rehabilitacji zawodowej w ZAZ – uzasadnia dr Zima-Parjaszewska.
Sprawdź też w LEX: Czy osoba umieszczona w DPS może być zatrudniona w zakładzie aktywności zawodowej? >
Z kolei w ocenie Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych (POPON) proponowane 10 proc. osób ze znacznym stopniem w ZAZ jest dobrym krokiem, gdyż pozwoli na uelastycznienie warunków administracyjnych związanych z przyznawaniem i utrzymywaniem statusu ZAZ. Na podobnym stanowisku stoi Konfederacja Lewiatan podkreślając, że proponowany kierunek zmian odpowiada realiom rynku pracy i potrzebom środowiska osób z niepełnosprawnościami. Według Konfederacji Lewiatan, ZAZ mają obecnie ograniczone możliwości pozyskiwania nowych pracowników w tej grupie, co wiąże się z ryzykiem utraty statusu ZAZ. – Zmiana ta umożliwi ZAZ aktywizację zawodową większej liczby osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, zwiększy efektywność ekonomiczną oraz umożliwi pracodawcom bardziej racjonalne zarządzanie strukturą zatrudnienia – uzasadnia Maciej Witucki, prezydent Konfederacji Lewiatan. Organizacja pozytywnie opiniuje też inne zmiany, które proponuje nowelizacja ustawy o rehabilitacji.
Sprawdź też w LEX: Ile dni urlopu przysługuje pracownikowi zakładu aktywności zawodowej? >
Cena promocyjna: 152.09 zł
|Cena regularna: 169 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 67.6 zł
Inne projektowane zmiany w ustawie o rehabilitacji
Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych zakłada także wprowadzenie kilku innych zmian:
- Zniesienie obowiązku wystawiania informacji o zasadach nabywania i korzystania z obniżenia wpłat do PFRON, możliwości złożenia oświadczenia o rezygnacji z zamiaru korzystania z prawa do obniżenia wpłat oraz możliwości odwołania tych oświadczeń.
- Rezygnacja z obowiązku zapewnienia doraźnej opieki medycznej (zatrudnienia pielęgniarki lub ratownika medycznego) przez ZAZ i zakłady pracy chronionej.
- Wydłużenie z trzech do sześciu miesięcy zwolnienia przez wojewodę w drodze decyzji od spełnienia wymogu zatrudnienia co najmniej 70 proc. osób z niepełnosprawnościami.
- Przesunięcie terminu przekazywania dochodu z prowadzonej działalności usługowej i wytwórczej na zakładowy fundusz aktywności z 15 lipca na 31 grudnia roku następującego po roku uzyskania tych środków.
- Wprowadzenie zasady, że samorząd województwa może zwiększyć maksymalną kwotę zobowiązań samorządu województwa do wypłaty w danym roku z tytułu dofinansowania kosztów działalności ZAZ z zaoszczędzonych środków własnych lub ze środków otrzymanych na realizację innych działań przekazanych przez prezesa Zarządu PFRON.
- Proponuje się, aby ustawa, ze względu na zasady rozliczeń związanych z działalnością ZAZ, weszła w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie miesiąca od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem zmiany, która dotyczy zniesienia obowiązku wystawiania informacji o możliwości obniżenia wpłat na PFRON, która wejdzie w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia – informuje projektodawca.
Czytaj też w LEX:
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
