29 listopada weszło w życie rozporządzenie ministra rodziny i polityki społecznej z 23 listopada w sprawie ustalania poziomu potrzeby wsparcia. To akt wykonawczy do ustawy o świadczeniu wspierającym, która wchodzi w życie od nowego roku. Po dwutygodniowych konsultacjach ogłoszono rozporządzenie w Dzienniku Ustaw (poz. 2581), wprowadzając pewne zmiany w stosunku do projektu.

Czytaj również: Dr Kurowski: Rozporządzenie o skali potrzeby wsparcia przy świadczeniu wspierającym do poprawki>>

25 czynności z najwyższą punktacją

Jak mówi nam dr n. praw. Krzysztof Kurowski, przewodniczący Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami (PFON), tylko część uwag zgłoszonych przez organizację została uwzględniona w opublikowanym rozporządzeniu. Najważniejsza jest ta dotycząca mechanizmu brania pod uwagę 25 najwyżej punktowanych spośród 32 czynności. - Dzięki temu zdecydowanie więcej osób z niepełnosprawnościami uzyska wsparcie, zgodnie z dzisiejszymi kryteriami określonymi w ustawie o świadczeniu wspierającym - zaznacza. Podobnego zdania jest Waldemar Różanowski z ruchu Protest 2119, który potrzebuje dużego wsparcia przy codziennych czynnościach. Choruje na zanik mięśni. – Rozporządzenie jest na pewno lepsze w stosunku do projektu, właśnie dlatego, że będzie brana pod uwagę ocena najwyżej punktowanych 25 czynności. Osoby z niepełnosprawnością będą miały szansę na uzyskanie adekwatnego wsparcia do ich potrzeb – uważa.

Im większa niepełnosprawność, tym wyższa będzie ocena rodzaju i częstotliwości wymaganego wsparcia. A to przełoży się na wyższą kwotę świadczenia wspierającego – to główne założenie rozporządzenia. Skala ujmuje ocenę samodzielności osób z niepełnosprawnością każdego rodzaju, a więc fizyczną, sensoryczną, intelektualną i psychiczną.

 

Ubezpieczenia społeczne. Repetytorium [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook

Grażyna Szyburska-Walczak

Sprawdź  

32 czynności w codziennym funkcjonowaniu

Rozporządzenie opisuje 32 czynności, które wiążą się z codziennym funkcjonowaniem, a które będą oceniane przy ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia osoby z niepełnosprawnością. Każda czynność otrzyma ocenę punktową, która odpowiada wadze tej czynności dla niezależnego życia, czyli jak duże jest jej znaczenie, aby móc żyć niezależnie. Są to:

  • 1. zmiana pozycji ciała,
  • 2. poruszanie się w znanym środowisku,
  • 3. poruszanie się w nieznanym środowisku,
  • 4. sięganie, chwytanie i manipulowanie przedmiotami użytkowymi,
  • 5. przemieszczanie się środkami transportu,
  • 6. klasyfikacja docierających bodźców,
  • 7. przekazywanie informacji innym osobom,
  • 8. prowadzenie rozmowy,
  • 9. opanowanie nowej umiejętności praktycznej,
  • 10. koncentrowanie się na czynności,
  • 11. korzystanie z urządzeń i technologii służących z korzystania z informacji i porozumiewania się,
  • 12. mycie i osuszanie całego ciała,
  • 13. mycie i osuszanie rąk i twarzy,
  • 14. pielęgnowanie poszczególnych części ciała,
  • 15. troska o własne zdrowie,
  • 16. korzystanie z toalety,
  • 17. ubieranie się,
  • 18. jedzenie i picie,
  • 19. stosowanie zalecanych środków terapeutycznych,
  • 20. realizowanie wyborów i decyzji,
  • 21. pozostawanie w domu samemu,
  • 22. nawiązywanie kontaktów,
  • 23. kontrolowanie własnych zachowań i emocji,
  • 24. utrzymywanie kontaktów z bliskimi,
  • 25. tworzenie bliskich relacji z innymi osobami,
  • 26. kupowanie artykułów codziennej potrzeby,
  • 27. przygotowywanie posiłków,
  • 28. dbanie o dom, ubrania i obuwie,
  • 29. dokonywanie transakcji finansowych,
  • 30. rekreacja i organizacja czasu wolnego,
  • 31. załatwianie spraw urzędowych,
  • 32. realizowanie dziennego rozkładu zajęć.

Spośród tych 32 czynności przy ocenie kluczowe będzie 25 z nich z najwyższą punktacją. Waga tych najwyżej punktowanych czynności to 4 (przy 32 czynnościach wynosiła ona 3,125). Każdemu rodzajowi wsparcia i jego częstotliwości przypisana jest wartość punktowa, która odpowiada wadze tej czynności dla możliwości niezależnego życia. Także każdy rodzaj wsparcia i częstotliwość ma przypisany współczynnik. Najniższy jest przy wskazaniu „czasami”, a najwyższy (wynosi 1) przy „zawsze”.

Czytaj również: Chaos w opisie skali oceny potrzeby wsparcia przy świadczeniu wspierającym>>

Rodzaje wsparcia

Jak podkreśla dr Kurowski, ważna jest także zmiana wprowadzona w rozporządzeniu dotycząca definiowania rodzajów wsparcia. - Wprowadzone obecnie określenia są zdecydowanie bardziej zrozumiałe. Są to: wsparcie towarzyszące, wsparcie częściowe, wsparcie pełne i wsparcie szczególne (wcześniej były to: nadzór, częściowa współpraca, całkowita substytucja, wsparcie specjalne). Rozporządzenie definiuje je. Przewodniczący PFON pozytywnie ocenia też zmianę samych określeń opisujących częstotliwość wymaganego wsparcia. W rozporządzeniu zmieniono je na: czasami, często, bardzo często, zawsze. (z: prawie nigdy, sporadycznie, dość często, przeważnie, zawsze). - Martwi jednak brak definicji tych określeń – zaznacza. Jak tłumaczy Waldemar Różanowski, chodzi o to, że w zależności od rodzaju i stopnia danej niepełnosprawności pojęcia te mogą oznaczać co innego. – Dla jednej osoby często to będzie trzy razy w tygodniu, a dla innej to może być np. trzy razy na dzień. Chodzi też o jasne określenie ze względu na standaryzację tej oceny przez wszystkie składy ustalające, aby oceniały częstotliwość jednakowo – podkreśla.

 

Kto może być w składzie ustalającym

W rozporządzeniu nie rozszerzono katalogu osób, które mogą wejść w składu orzekającego. - Ubolewam, że nie uwzględniono postulatu PFON dotyczącego rozszerzenia grupy specjalistów mogących brać udział w ustalaniu poziomu potrzeby wsparcia o osoby bez wskazanego w rozporządzeniu wykształcenia, za to z ogromnym, wieloletnim doświadczeniem w pracy z osobami z niepełnosprawnościami – mówi Krzysztof Kurowski.

Specjalistą do spraw ustalania poziomu potrzeby wsparcia będzie mógł być:

  • fizjoterapeuta,
  • psycholog – posiadający ukończone magisterskie studia na kierunku psychologia,
  • pedagog – posiadający ukończone magisterskie studia na kierunku pedagogika,
  • pedagog specjalny – posiadający ukończone magisterskie studia w zakresie pedagogiki specjalnej,
  • pracownik socjalny – posiadający kwalifikacje określone w przepisach ustawy o pomocy społecznej,
  • doradca zawodowy – posiadający ukończone magisterskie studia na kierunkach: psychologia, pedagogika, pedagogika specjalna, socjologia lub zawodowe studia wyższe o specjalności doradztwo zawodowe albo studia podyplomowe o specjalności doradztwo zawodowe,
  • pielęgniarka / pielęgniarz

- legitymujący się co najmniej 2-letnim doświadczeniem w wykonywaniu pracy w jednym z wymienionych zawodów w okresie pięciu lat bezpośrednio poprzedzających powołanie na specjalistę do spraw ustalania poziomu potrzeby wsparcia. W składzie ustalającym nie będzie mogło być dwóch specjalistów tego samego zawodu.

 

Sprawdź również książkę: Ubezpieczenia społeczne. Repetytorium [PRZEDSPRZEDAŻ] ebook >>


Sumowanie punktów

Aby policzyć punkty określające poziom potrzeby wsparcia dla każdej czynności w codziennym funkcjonowaniu – a będą to robić wyszkoleni członkowie składów ustalających - trzeba pomnożyć współczynniki: rodzaju wymaganego wsparcia, częstotliwości i wagi przypisanej do danej czynności. Sumę zaokrągla się do tysięcznych części w górę. Jeśli ktoś ma kilka rodzajów niepełnosprawności, bierze się pod uwagę wartości najwyższe w każdym rodzaju niepełnosprawności.

Poziom potrzeby wsparcia będzie określony w punktach, które będą sumą 25 najwyższych iloczynów ustalonych dla czynności związanych z obszarami codziennego funkcjonowania. Suma jest zaokrąglana do pełnej wartości punktowej w górę.

Wszystkie powyższe elementy zawiera formularz oceny, który jest załącznikiem do rozporządzenia. Ostateczna ocena poziomu potrzeby wsparcia określona jest w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia. Wydaje ją dwuosobowy skład ustalający do siedmiu dni od posiedzenia, podczas którego oceniano poziom potrzeby wsparcia.

 

Decyzja o poziomie potrzeby wsparcia nie jest obowiązkowa

Otrzymanie decyzji o poziomie potrzeby wsparcia nie jest obowiązkowe dla osób z niepełnosprawnością. Tylko osoby zainteresowane otrzymaniem świadczenia wspierającego będą musiały otrzymać taką decyzję.

Ocena będzie dokonywana poprzez:

  • formularz w zakresie ustalania poziomu potrzeby wsparcia osoby z niepełnosprawnością,
  • obserwację,
  • wywiad bezpośredni,
  • ocenę funkcjonowania,
  • kwestionariusz samooceny trudności w funkcjonowaniu. 

 

Siedem obszarów, w których oceniana będzie samodzielność

Rozporządzenie wymienia siedem obszarów, które są istotne przy ocenie samodzielności osoby z niepełnosprawnością w codziennym życiu:

  • zdolność do świadomej i samodzielnej inicjacji wykonania czynności;
  • zdolność do celowego, efektywnego i bezpiecznego wykonania czynności w standardowym czasie z uwzględnieniem wieku danej osoby;
  • zdolność do kontroli wykonywania czynności od początku do końca;
  • konieczność wsparcia przez inną osobę lub technologię wspomagającą;
  • okoliczności związane z niepełnosprawnością danej osoby;
  • nadmierną troskę ze strony innych osób;
  • utrwalenie obecnego stanu zdrowia osoby z niepełnosprawnością.

Dr Kurowski podkreśla, że wprowadzenie świadczenia wspierającego, wraz z narzędziem określonym w rozporządzeniu, jest oczekiwane przez dużą grupę osób z niepełnosprawnościami i ich rodzin. - Zmienia niezgodny z Konwencją o prawach osób z niepełnosprawnościami stan, w którym osoba z niepełnosprawnością nie ma wpływu na świadczenie związane z jej niepełnosprawnością - podkreśla.

Czytaj również: Dr Kurowski: Ustawa o świadczeniu wspierającym przełomowa, ale systemu nie porządkuje>>

Wysokość świadczenia wspierającego

Potrzeba wsparcia będzie określana w skali od 70 do 100 punktów. Kwota świadczenia wspierającego (ŚW) - od 635, 37 zł do 3 494, 56 zł - jest powiązana z wysokością renty socjalnej, ale nie zastąpi ono renty socjalnej, świadczenia będą funkcjonowały razem. Renta socjalna waloryzowana jest co roku 1 marca. ŚW wyniesie:

  • 220 proc. renty socjalnej, jeżeli potrzebę wsparcia określono na poziomie od 95 do 100 punktów,
  • 180 proc. renty socjalnej - na poziomie od 90 do 94 punktów,
  • 120 proc. renty socjalnej - na poziomie od 85 do 89 punktów,
  • 80 proc. renty socjalnej - na poziomie od 80 do 84 punktów,
  • 60 proc. renty socjalnej - na poziomie od 75 do 79 punktów,
  • 40 proc. renty socjalnej - na poziomie od 70 do 74 punktów. 

Ustawa o świadczeniu wspierającym zmienia także zasady funkcjonowania świadczenia pielęgnacyjnego. Dokładnie to wyjaśnialiśmy w naszym artykule - Świadczenie pielęgnacyjne na nowych i starych zasadach. 

Ustawa o świadczeniu wspierającym wchodzi w życie 1 stycznia 2024 r. z pewnymi wyjątkami. Od tego dnia będą mogły się o nie starać osoby z potrzebą najwyższego wsparcia i z jak najwyższą liczbą punktów w skali oceny potrzeby poziomu wsparcia. Osoby zaś, które uzyskają 78-86 punktów w skali oceny potrzeby wsparcia, będą mogły pobierać ŚW od 1 stycznia 2025 r., a osoby z 70-77 punktami od 1 stycznia 2026 r. Chyba że dotyczy to obu ostatnich grup, ich opiekun pobiera ŚP albo SZO i z niego zrezygnuje, wtedy również będą mogły pobierać ŚW od 1 stycznia 2024 r.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.