W tych dwóch zdaniach została zapisana zasadnicza norma ochrony pracy. Norma ta, nakłada na państwo obowiązek dbałości (poprzez swoje organy, takie jak rząd, inspekcja pracy oraz poprzez stanowione prawo), zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, godziwej płacy oraz ochrony prawnej w razie naruszenia przepisów prawa pracy.
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią >>
Jaką ochronę gwarantuje ustawa zasadnicza?
Potwierdzeniem tego zobowiązania jest art. 66 Konstytucji stanowiący, że każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa. Prawa i obowiązki obywateli podczas pracy określa ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. Rozwinięcie i uszczegółowienie konstytucyjnych postanowień zawartych w przywołanych artykułach ma miejsce w Kodeksie pracy i przepisach wykonawczych, a także w innych ustawach i przepisach określających prawa oraz obowiązki pracowników i pracodawców.
Z przywołanymi wyżej artykułami Konstytucji koresponduje art. 38 mówiący, że Rzeczypospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia oraz art. 68 ust. 1 stanowiący, że Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
Prawo do ochrony życia i zdrowia obywatela, także podczas pracy, zostało zapisane w akcie prawnym najwyższego rzędu, a prawo do bezpiecznych warunków pracy zostało w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zagwarantowane każdemu, kto wykonuje pracę, bez względu na podstawę prawną jej świadczenia. W konsekwencji, ochroną konstytucyjną objęte są nie tylko osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, lecz każdy obywatel świadczący pracę na każdej innej podstawie prawnej. Realizacją tej konstytucyjnej gwarancji są art. 304-3044 k.p., które przewidują stosowanie przepisów bhp także do osób wykonujących pracę np. na podstawie umowy zlecenia, czy umowy o dzieło.
Systemowe rozwiązania zawarte w innych artykułach Konstytucji potwierdzają szerokie rozumienie omawianej ochrony. W rozdziale 1 Konstytucji, kształtującym ustrój Rzeczypospolitej, państwo przypisało swoim organom sprawowanie nadzoru nad warunkami wykonywania pracy. W przepisie tym stwierdzono, że każda praca znajduje się pod ochroną, co oznacza, że wszelka praca, bez względu na podstawę prawną jej wykonywania, musi być przez państwo chroniona, a obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy dotyczy każdego obywatela świadczącego pracę.
Jakościowa zmiana
Pod rządami obecnej Konstytucji prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy jest jakościową zmianą stosunku demokratycznego państwa do obywateli. Nie umniejsza tego stwierdzenia zapis art. 81 Konstytucji, zgodnie z którym praw określonych m.in. w art. 66 można dochodzić tylko w granicach sprecyzowanych w ustawie. Jest to zrozumiałe, bowiem zagadnienia bezpieczeństwa i higieny pracy stanowi materię szczególnie złożoną i trudną, co oznacza, że również dzisiaj nie możemy stwierdzić, iż zarówno zapisy konstytucyjne, jak i postanowienia innych aktów prawnych dają nam pełną gwarancję bezpieczeństwa w pracy. Gdyby tak było, nie dochodziłoby do wypadków przy pracy, których wskaźnik w ostatnich latach niestety rośnie. Trzeba jednak przyznać, że przyjęty przez polskiego ustawodawcę kierunek legislacyjny w zakresie problematyki ochrony pracy nie daje podstaw do twierdzeń o możliwości naruszania gwarancji konstytucyjnych. Przeciwnie, dotychczasowe dokonania legislacyjne wskazują, że konsekwentnie harmonizujemy polskie prawo ochrony pracy z wymaganiami prawa międzynarodowego i unijnego.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
