Sąd Unii Europejskiej wydał wyroki w sprawach połączonych od T-620/23 do T-1023/23 | Barón Crespo i in./Parlament i w sprawie T-483/24 | FE/Parlament.
Sprawdź również książkę: Ustrój finansowy systemu ubezpieczeń społecznych >>
Tło sprawy
Od 14 lipca 2009 r., w następstwie przyjęcia Statutu posła do Parlamentu Europejskiego (decyzja 2005/684/WE, Euratom Parlamentu Europejskiego z dnia 28 września 2005 r. w sprawie przyjęcia Statutu posła do Parlamentu Europejskiego), wszedł w życie jednolity system emerytalny. Wcześniej posłowie otrzymywali emeryturę wypłacaną przez państwo członkowskie, w którym zostali wybrani (jeżeli system krajowy nie przewidywał emerytury lub jeżeli wysokość lub warunki świadczenia emerytalnego nie były takie same jak w przypadku członków parlamentu krajowego państwa członkowskiego, w którym poseł został wybrany, poseł mógł otrzymać emeryturę lub dodatek do emerytury wypłacane z budżetu Unii Europejskiej). Niezależnie od tej emerytury i ze względu na znaczne różnice między systemami krajowymi, w 1990 r. Parlament wprowadził uzupełniający dobrowolny program emerytalny (dalej: UDPE) i utworzył fundusz emerytalny (dalej: fundusz). Fundusz był odpowiedzialny za pobieranie składek, zarządzanie tymi aktywami i wypłacanie emerytur uzupełniających. Program był dostępny dla wszystkich posłów do Parlamentu Europejskiego, a jego celem było zapewnienie dożywotniej emerytury uzupełniającej (podstawa wymiaru składek i emerytur stanowiła 40 proc. wynagrodzenia sędziego Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. UDPE były finansowany w jednej trzeciej ze składek zrzeszonych posłów, a w dwóch trzecich przez Parlament.).
Przepisy przejściowe (art. 27 statutu posła) nowego statutu posła utrzymały UDPE dla już ubezpieczonych, nie pozwalając na nowe przystąpienia. Przepisy UDPE były wielokrotnie zmieniane, w szczególności w latach 2009 i 2018, ze względu na pogorszenie się sytuacji gospodarczej i finansowej funduszu.
W 2023 r. Prezydium Parlamentu zdecydowało (decyzja Prezydium Parlamentu z dnia 12 czerwca 2023 r. zmieniająca przepisy wykonawcze do Statutu posła do Parlamentu Europejskiego, dalej: decyzja z 2023 r.) obniżyć o połowę kwotę emerytur należnych z UDPE i znieść aktualizację tej kwoty.
Enrique Barón Crespo (był posłem do Parlamentu Europejskiego w latach 1986–2009 i przewodniczącym Parlamentu w latach 1989–1992) i inni byli posłowie do Parlamentu Europejskiego (skargi E. Baróna Crespa i 403 innych posłów lub ich następców prawnych zostały połączone i są przedmiotem jednego wyroku. Skarga FE, innego byłego członka Parlamentu, jest przedmiotem odrębnego wyroku. FE rozpoczął pobieranie emerytury z UDPE w styczniu 2012 r., przy czym jej wypłata została zawieszona na okres od lipca 2019 r. do lipca 2024 r. z uwagi na jego ponowny wybór do Parlamentu) lub ich następcy prawni zwrócili się do Sądu Unii Europejskiej o stwierdzenie nieważności decyzji o ustaleniu ich emerytur wydanych na podstawie tej decyzji, które uważali za niezgodne z prawem i sprzeczne z przepisami przejściowymi przyjętymi w 2009 r.
Cena promocyjna: 205.2 zł
|Cena regularna: 228 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 159.6 zł
Sąd oddalił skargi
Celem przepisów przejściowych było określenie podmiotowego zakresu stosowania UDPE w kontekście nowego jednolitego systemu emerytalnego na podstawie statutu posła, a nie ustanowienie materialnych warunków UDPE i zakazanie w ten sposób wszelkich zmian zasad tego systemu na przyszłość, w tym zmian mających wpływ na wysokość emerytury.
Zdaniem Sądu UE, zasada ochrony praw nabytych nie oznacza, że każda zmiana w sposobie obliczania wysokości świadczenia emerytalnego, która pociąga za sobą obniżkę tej kwoty, stanowi naruszenie tych praw nabytych. Należy bowiem odróżnić nabyte uprawnienia emerytalne od wysokości emerytur.
Co się tyczy uzasadnionych oczekiwań beneficjentów, to ani statut posła, ani przepisy wykonawcze do niego nie przewidują prawa do utrzymania określonej kwoty emerytury. Sama praktyka Parlamentu polegająca na tym, że do decyzji z 2023 r. zmiany UDPE miały wpływ jedynie na tych beneficjentów tego programu, którzy nie otrzymywali jeszcze swojej uzupełniającej emerytury, nie mogła wzbudzić uzasadnionych oczekiwań co do tego, że przyszłe reformy systemu nie mogą dotyczyć tych, którzy już ją otrzymują.
Prawo majątkowe skarżących (zapisanego w art. 17 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej) polega na prawie do otrzymania emerytury z UDPE, a nie na prawie do określonej kwoty. Nie wykazali oni, że skala obniżenia kwoty emerytur należnych z tytułu UDPE wynikająca z decyzji z 2023 r. pozbawiłaby prawo do emerytury jego znaczenia i podważała w ten sposób istotę prawa własności.
Celami decyzji z 2023 r. są ratowanie funduszu w perspektywie krótkoterminowej i ograniczenie skutków jego deficytu dla europejskich podatników. Zważywszy w szczególności, że chodzi o dobrowolną emeryturę uzupełniającą, decyzja ta nie skutkuje obniżeniem nominalnych kwot emerytur do poziomu, który byłby oczywiście nieracjonalny, jeśli wziąć pod uwagę długość mandatu i kwotę wpłaconych składek.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
