Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Zgodnie z art. 207 par. 2 ustawy Kodeks pracy, musi on chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. 

Brak aktualnych badań obciąża pracodawcę 

Jeden z najważniejszych obowiązków pracodawcy w sferze bhp został określony w art. 229 kp. Przepis ten reguluje kwestię przeprowadzania badań profilaktycznych. W orzecznictwie podkreśla się, że wymóg posiadania przez pracownika aktualnych badań lekarskich obciąża pracodawcę. Jest on bowiem odpowiedzialny za stan bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś w przypadku nieprzestrzegania przepisów lub zasad bhp, to pracodawca, a nie pracownik podlega karze. Tym samym nie może on dopuścić do pracy osoby, która nie ma aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 12 sierpnia 2010 r., sygn. akt II SA/Sz 542/10). W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że na podstawie z art. 283 par. 1 kp, kto będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Zobacz w LEX: Czasowe powierzenie innej pracy a badania profilaktyczne i szkolenia BHP - procedura krok po kroku >>

 

Pracodawca musi zapewnić profilaktyczną opiekę lekarską 

Zgodnie z art. 229 kp, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom, na swój koszt, profilaktyczną opiekę lekarską. Szczegółowe zasady dotyczące m.in. trybu i zakresu badań lekarskich oraz częstotliwość badań okresowych, a także trybu wydawania i przechowywania orzeczeń lekarskich, zostały określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Należy wskazać, że na opiekę lekarską składają się trzy rodzaje badań:

  • wstępne, dla osób przyjmowanych do pracy lub pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe;
  • okresowe, w terminie wyznaczonym przez lekarza medycyny pracy, 
  • kontrolne, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.

 

Czytaj w LEX: Badania profilaktyczne po zmianie stanowiska pracy lub zmianie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku >>

Wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. W orzecznictwie wskazuje, że obowiązek pracodawcy dotyczący skierowania pracownika na badania lekarskie powstaje dopiero wówczas, gdy pracownik w sposób wyraźny i niebudzący wątpliwości zgłasza swoją gotowość do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 20 października 2015 r., sygn. akt I PK 287/14). Ponadto pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany zapewnić im okresowe badania lekarskie także po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.

WZORY DOKUMENTÓW:

 

Czytaj także: Sąd: Nieskierowanie na badania lekarskie nie przesądza o nieważności umowy >>>

Czym jest stanowisko pracy

W art. 229 par. 4 kp, ustawodawca wyraźnie zastrzegł, że pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. W orzecznictwie wskazuje się, że przez "stanowisko pracy" należy rozumieć określenie rodzaju i miejsca pracy. Podkreśla się, że wynika to z funkcji, jaką pełni art. 229 par. 4 kp, w którym określenie stanowiska pracy ma służyć ocenie zagrożeń dla zdrowia i życia pracownika przez występujące czynniki fizyczne dotyczące miejsca pracy oraz inne czynniki (np. praca zmianowa, prace wymagające pełnej sprawności psychoruchowej) dotyczące rodzaju wykonywanej pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 12 maja 2021 r., sygn. akt I PSKP 12/21).

Czytaj w LEX: Skierowanie pracownika na badania kontrolne a urlop wypoczynkowy - LINIA ORZECZNICZA >>

Pracodawca nie zawsze pokrywa koszty podróży 

Zgodnie z art. 229 par. 3 kp, okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Ustawodawca przewidział, że za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych. Należy wyjaśnić, że w powyższym przepisie chodzi o dojazd do innej miejscowości niż ta, w której siedzibę ma pracodawca lub pracownik świadczy pracę. Wskazany przepis odwołuje się bowiem do zasad obowiązujących przy podróżach służbowych, a więc zgodnie z art. 77(5) par. 1 kp, wyjazdów poza miejscowość, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub stałe miejsce pracy. 

PROCEDURY krok po kroku w LEX:

 

Roszczenia pracownicze. Praktyczny przewodnik

Dariusz Dwojewski

Sprawdź  

Zwrot należy się według określonych zasad

Wysokość zwrotu kosztów za przejazd na badania do innej miejscowości nie może być dowolna, tylko powinna odpowiadać zasadom obowiązującym przy podróżach służbowych. W takiej sytuacji zastosowanie mogą znaleźć przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. Na podstawie par. 3 ust. 1 powyższego aktu, środek transportu właściwy do odbycia podróży, a także jego rodzaj i klasę, określa pracodawca. Zgodnie z rozporządzeniem, pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości udokumentowanej biletami lub fakturami obejmującymi cenę biletu środka transportu, wraz ze związanymi z nimi opłatami dodatkowymi, w tym miejscówkami, z uwzględnieniem posiadanej przez pracownika ulgi na dany środek transportu, bez względu na to, z jakiego tytułu ulga przysługuje. Natomiast na wniosek pracownika pracodawca może wyrazić zgodę na przejazd samochodem osobowym, motocyklem lub motorowerem niebędącym własnością pracodawcy. W takim przypadku pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez ustaloną przez pracodawcę stawkę za jeden kilometr przebiegu.

Czytaj w LEX: Pracodawca nie musi kierować na badania pracownika nadal niezdolnego do pracy - I PK 287/14 >>

Sektor prywatny może określić zasady

Należy podkreślić, że powyższe rozporządzenie określa wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej. Zgodnie natomiast z art. 77(5) par. 3 kp, warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy, określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania. W przypadku jednak, gdy akty te lub umowa nie zawierają postanowień w tym zakresie, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów rozporządzenia. 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.