O tym, że polscy emeryci mieszkający w Niemczech nie otrzymują jednorazowych rocznych świadczeń pieniężnych, czyli tzw. trzynastej i czternastej emerytury, w pełnej wysokości już pisaliśmy w serwisie Prawo.pl. Sprawę nagłośnił senator Jan Filip Libicki, który w skierowanym 17 listopada 2022 r. do Marleny Maląg, ministra rodziny i polityki społecznej, Magdaleny Rzeczkowskiej, ministra  finansów, i Gertrudy Uścińskiej, prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, oświadczeniu, będącym odpowiednikiem interpelacji poselskiej, zwrócił się z prośbą o przedstawienie informacji o podjętych działaniach w celu zmiany niekorzystnej sytuacji osób uprawnionych do jednorazowych rocznych świadczeń pieniężnych wypłacanych osobom zamieszkałym w Niemczech. Teraz okazuje się, że nie wystarczyło poinformowanie przez ZUS niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej o tym, jaki charakter mają polskie trzynastki i czternastki, by problem został rozwiązany. 

Czytaj w LEX: Charakter prawny "trzynastej emerytury" >>>

Czytaj również: Emeryci mieszkający za granicą dostają 13 i 14 niższe niż w Polsce
 

Jednorazowe świadczenie roczne to nie emerytura czy renta, ale dodatkowe wsparcie socjalne

Stanisław Szwed, wiceminister rodziny i polityki społecznej, w odpowiedzi na oświadczenie senatora Jana Filipa Libickiego, zapewnia, że ZUS wypłaca jednorazowe roczne świadczenia pieniężne (czyli tzw. 13-tki i 14-tki) osobom zamieszkałym w Polsce i za granicą. Dla celu przyznania tych świadczeń nie ma znaczenia państwo zamieszkania świadczeniobiorcy. - W stosunkach między Polską, a państwami członkowskimi UE/EFTA (w tym - Niemcami) zastosowanie mają przepisy rozporządzenia (WE) nr 883/2004. Rozporządzenie to nie zmienia zasad przyznawania polskich jednorazowych rocznych świadczeń pieniężnych osobom zamieszkałym w państwach członkowskich UE/EFTA, a jedynie przewiduje transferowanie tych świadczeń za granicę do państwa zamieszkania – podkreśla wiceminister Szwed. I zapewnia, że ZUS wypłaca osobom zamieszkałym w państwach członkowskich UE/EFTA (w tym - w Niemczech) jednorazowe roczne świadczenia pieniężne zgodnie z zasadami wynikającymi z polskich przepisów prawa, bez żadnych redukcji związanych z decyzjami niemieckich organów emerytalno-rentowych. - Decyzje niemieckich organów emerytalno-rentowych nie mają wypływu na to, w jakiej wysokości ZUS wypłaca jednorazowe roczne świadczenia pieniężne – przekonuje.

Czytaj w LEX: Zmniejszanie i zawieszanie emerytur i rent z FUS w związku z osiąganiem przychodu w państwach członkowskich UE >>>

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wystąpił do niemieckiej instytucji ubezpieczeniowej Deutsche Rentenversicherung Berlin-Brandenburg z zapytaniem o tryb postępowania przyjęty przez niemieckie instytucje ubezpieczeniowe w tym zakresie. - Z informacji z Deutsche Rentenversicherung Berlin-Brandenburg wynika, że na podstawie niemieckich przepisów prawa krajowego par. 31 ustawy o rentach obcych oraz par. 97 VI Socjalnej Księgi Ustaw, niemieckie instytucje ubezpieczeniowe zawieszają swoim świadczeniobiorcom kwoty niemieckich świadczeń do wysokości wypłaconej przez ZUS danej osobie kwoty polskiego jednorazowego rocznego świadczenia pieniężnego (tj. pomniejszają kwotę niemieckiego świadczenia ze względu na pobrane polskie jednorazowe roczne świadczenie pieniężne). Osoba, która pobrała polskie świadczenie pieniężne otrzymuje zatem niższą kwotę niemieckiego świadczenia – przekazał Szwed.

Na podstawie ww. niemieckich przepisów prawa, niemieckie instytucje ubezpieczeniowe zmniejszają (redukują) kwoty niemieckich świadczeń przysługujących z ustawy o rentach obcych o kwotę zagranicznych „emerytur”, „rent”, w tym polskich emerytur i rent.

Czytaj w LEX: Odrębności związane z opodatkowaniem zagranicznej emerytury osoby pracującej w służbie publicznej >>>

ZUS informował Deutsche Rentenversicherung Berlin-Brandenburg, że w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 883/2004, jednorazowe roczne świadczenia pieniężne nie mają jednak charakteru „emerytur” czy „rent”, a mają charakter „dodatku” do świadczeń podstawowych np. takich, jak emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, świadczenia przedemerytalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne. Tłumaczył, że jednorazowe roczne świadczenia pieniężne nie są bowiem uzależnione od składek na ubezpieczenia społeczne, nie są wypłacane z polskiego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a mają charakter pozaubezpieczeniowy. Jest to dodatkowe wsparcie socjalne świadczeniobiorców wypłacane ze środków z polskiego Funduszu Solidarnościowego. Nie są to więc świadczenia otrzymywane za składkę emerytalną czy rentową. Świadczenia te nie mają charakteru samoistnego, i nie są bezpośrednio związane z żadnym z ryzyk społecznych, takich jak np. starość, niezdolność do pracy lub śmierć żywiciela rodziny. W znaczeniu prawnym nie są one zatem „emeryturą”, „rentą”, a stanowią „dodatek” do różnych polskich świadczeń podstawowych.

 

Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 6/2023

Sprawdź  

Zmiany stanowiska nie będzie?

Resort rodziny i polityki społecznej wystąpił do przedstawiciela niemieckiego Ministerstwa Pracy i Spraw Socjalnych, a jednocześnie reprezentanta Niemiec w Komisji Administracyjnej ds. Koordynacji Systemów Zabezpieczenia Społecznego, o analizę powyższego problemu i rozważenie zmiany prezentowanego stanowiska, w celu poprawy sytuacji materialnej grupy polskich świadczeniobiorców, zamieszkałych w Niemczech i uprawnionych do niemieckich świadczeń na podstawie ustawy o rentach obcych. 

- W odpowiedzi, strona niemiecka poinformowała, że oceny, jakie płatności podlegają uwzględnieniu na podstawie par. 31 niemieckiej ustawy o rentach obcych oraz par. 97 VI Socjalnej Księgi Ustaw dokonują, we własnym zakresie i w ramach przysługujących im kompetencji, instytucje niemieckiego organu emerytalno-rentowego Deutsche Rentenversicherung. Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych nie ma możliwości weryfikacji lub uchylania decyzji wydawanych przez instytucje emerytalno-rentowe. W razie wątpliwości, w kwestiach tych decydujące zdanie mają sądy orzekające w sprawach socjalnych, a zgodnie z orzeczeniem Sądu ds. socjalnych w Norymberdze z 14 września 2021 r., świadczenie pieniężne wypłacane rocznie jako dodatek do polskiego świadczenia emerytalno-rentowego słusznie zostało wliczone do niemieckich świadczeń ustalanych na podstawie par. 31 ustawy o rentach obcych. Odnosząc się do podniesionej w oświadczeniu kwestii podwójnego opodatkowania wypłacanego przedmiotowego świadczenia pieniężnego, niemieckie ministerstwo uznało, iż kwestia ta powinna być przedmiotem konsultacji ministrów finansów Polski i Niemiec, zgodnie z art. 26 ust. 3 Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku - z 14 maja 2003 r. – poinformował Stanisław Szwed.

 

Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 6/2023 >>


Podwójne opodatkowanie niemieckich rezydentów

Z kolei Ministerstwo Finansów przedstawiło tę kwestię niemieckim organom podatkowym. Wskazało na zasadność objęcia świadczeń wypłacanych z polskiego systemu ubezpieczeń socjalnych przepisem art. 18 ust. 2 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartej między Polską a Niemcami (dalej: Umowy PL- DE) z uwagi na to, że wyłącza on prawo państwa rezydencji (tu Niemiec) do opodatkowania przedmiotowych świadczeń. - Do chwili obecnej strona niemiecka nie potwierdziła jednak wystąpienia takiego ryzyka – przekazał w odpowiedzi na oświadczenie senatora Libickiego Artur Soboń, wiceminister finansów.

Według MF, na gruncie umowy PL-DE zasady opodatkowania emerytur i innych podobnych świadczeń lub rent określone zostały w art. 18. Zarówno emerytura opodatkowana zgodnie z art. 18 ust. 1 umowy, jak i art. 18 ust. 2 Umowy PL-DE, podlega opodatkowaniu w zależności od spełnienia warunków wynikających z tych przepisów, tylko w jednym państwie, tj. w państwie, w którym ma miejsce zamieszkania lub w państwie wypłaty świadczenia.

Czytaj również: 14 emerytura na stałe - Sejm uchwalił rządowy projekt

Co dalej?

Według wiceministra Sobonia, dokonanie oceny, a w konsekwencji podjęcie ewentualnych działań w celu zmiany sytuacji emerytów zamieszkałych w Niemczech, którzy na mocy decyzji niemieckich organów emerytalno-rentowych nie otrzymują tzw. trzynastej i czternastej emerytury w pełnej wysokości przysługującej zgodnie z ustawą z 9 stycznia 2020 r. o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym oraz na podstawie ustawy z 21 stycznia 2021 r. o kolejnym w 2021 r. dodatkowym świadczeniu pieniężnym jest poza właściwością Ministerstwa Finansów.

Z kolei Stanisław Szwed poinformował, że niemieckie instytucje ubezpieczeniowe, powołując się na wewnętrzne przepisy prawa niemieckiego, nie zmieniły trybu postępowania w omawianym zakresie. Jak jednak przekazał, obecnie trwają analizy przedstawionego problemu podwójnego opodatkowania przedmiotowego świadczenia, wypłacanego niektórym osobom zamieszkałym w Niemczech, uprawnionym do polskich emerytur i rent.

- Nie przypominam sobie, żeby na posiedzeniu senackiej Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej rząd prezentował jakieś stanowisko i rozwiązania w tej sprawie – powiedział serwisowi Prawo.pl senat Jan Filip Libicki. 

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.