Rok 2022 będzie kolejnym rokiem wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę. Kolejnym, w którym nie udało się osiągnąć porozumienia przy jej ustalaniu w Radzie Dialogu Społecznego i rząd sam zmuszony był określić jego wysokość w drodze rozporządzenia. I tak, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 14 września 2021 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2022 r. (Dz.U. z 2021 r., poz. 1690), minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie od 1 stycznia 2022 roku z obecnych 2800 zł do 3010 zł, a minimalna stawka godzinowa – z obecnych 18,30 zł do 19,70 zł.
Czytaj również: Rząd zdecydował - w 2022 roku płaca minimalna wzrośnie o 7,5 proc. do kwoty 3010 zł>>
Płaca i zależne od niej świadczenia
- Podniesienie minimalnego wynagrodzenia za pracę powoduje, iż każdy pracodawca powinien dokonać weryfikacji płac w swoim zakładzie pracy, w celu wyrównania wypłacanego wynagrodzenia w 2022 roku do minimalnego wynagrodzenia. Jednocześnie wzrost minimalnego wynagrodzenia w 2022 roku skutkuje wzrostem innych świadczeń, które są związane ze stosunkiem pracy i są uzależnione od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym – podkreśla radca prawny Renata Kulpa, of counsel z kancelarii prawnej D.Dobkowski sp.k., stowarzyszonej z KPMG w Polsce.
Przy tej okazji warto też przypomnieć, że wzrost płacy minimalnej ma wpływ na świadczenia, jakie są od niej uzależnione. Najważniejsze to:
- odprawa pieniężna z tytułu zwolnień grupowych;
- dodatek za pracę w porze nocnej;
- odszkodowanie za nierówne traktowanie;
- odszkodowanie za mobbing lub za rozwiązanie umowę o pracę przez pracownika wskutek mobbingu;
- wynagrodzenie za przestój;
- wynagrodzenie gwarancyjne.
Jak zatem będą wyglądały te świadczenia w 2022 roku?
Anna Panek, junior associate z kancelarii Prawna D.Dobkowski Sp.k. stowarzyszona z KPMG w Polsce, podkreśla, że co do zasady, wysokość odprawy nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że od 1 stycznia 2022 roku maksymalna ustawowa wysokość odprawy będzie wynosiła 45 150 zł.
Ale uwaga, obowiązujące przepisy covidowe przewidują ograniczenie maksymalnej wysokości odpraw (u pracodawców spełniających warunki określone w ustawie z 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych). Oznacza to, iż jeśli przepisy te będą obowiązywały nadal w 2022 roku, wysokość odprawy nie może przekroczyć 10-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. kwoty 30 100 zł.
A ponadto, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy:
- pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20 proc. stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę;
- osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, tj. 3 010 zł;
- pracownik, który doznał mobbingu lub wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, tj. 3 010 zł;
- pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60 proc. wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. 3 010 zł;
- jeżeli w danym miesiącu, ze względu na rozkład czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, pracownik nie ma obowiązku wykonywania pracy, przysługuje mu wynagrodzenie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę tj. 3 010 zł, a w przypadku pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy wysokość tego wynagrodzenia ustala się proporcjonalnie do tego wymiaru czasu pracy.
Kwota minimalnej płacy to dolna wysokość wynagrodzenia
Kwestia minimalnego wynagrodzenia za pracę była ostatnio przedmiotem interpelacji poselskiej (nr 28268). Odpowiedź Marleny Maląg, ministra rodziny i polityki społecznej, stanowi reakcję na wystąpienie poseł Anny Dąbrowskiej-Banaszek, która chciała wiedzieć m.in., czy kwota minimalna wynagrodzenia może być wypłacana w formie rozbitej, np. obecnie 2400 zł plus dodatek wyrównawczy 400 zł (w 2021 r. płaca minimalna wynosi bowiem 2800 zł) i czy kwota przysługująca z tytułu wysługi lat może być wliczana do minimalnego wynagrodzenia, i czy dodatek ten powinien być wypłacony od całej kwoty, czy może od kwoty pomniejszonej o wykazany dodatek wyrównawczy.
Pobierz wzór dokumentu w LEX: Aneks do umowy o pracę podwyższający wynagrodzenie >
Minister Maląg przypomniała, że problematykę dotyczącą minimalnego wynagrodzenia za pracę reguluje ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207). Ustalona na warunkach określonych w niej kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę wyznacza dolną granicę wysokości wynagrodzenia przysługującą każdemu pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, niezależnie od posiadanych kwalifikacji, zaszeregowania osobistego, a także składników wynagrodzenia, sytemu i rozkładu czasu pracy stosowanych u danego pracodawcy, jak również szczególnych właściwości i warunków pracy. I podkreśliła, że ma ona formę zarówno stawki miesięcznej, jak i godzinowej, ustalonej w zależności od nominalnego czasu pracy w danym miesiącu.
- Minimalne wynagrodzenie za pracę nie ma charakteru wyłącznie wynagrodzenia zasadniczego. Jest to łączne wynagrodzenie pracownika za nominalny czas pracy w danym miesiącu, a więc poza wynagrodzeniem zasadniczym obejmuje również inne składniki wynagrodzenia i świadczenia pracownicze zaliczone do wynagrodzeń osobowych, w tym m.in. dodatek funkcyjny, premie, nagrody oraz dodatki do wynagrodzenia z wyjątkami określonymi w ustawie. W świetle bowiem art. 6 ust. 5 ww. ustawy, przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się: nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej oraz dodatku za staż pracy – czytamy w odpowiedzi MRiPS.
Według resortu, wynagrodzenie pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy powinno być ustalone w taki sposób, aby jego wysokość nie była niższa od obowiązującej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (od dnia 1 stycznia 2021 r. – 2800 zł). Ustawa przewiduje wypłacenie pracownikowi wyrównania wynagrodzenia do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę tylko w ściśle określonych przypadkach, tj. gdy w danym miesiącu wynagrodzenie pracownika jest niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwagi na termin wypłat niektórych składników wynagrodzenia (np. premii, nagrody) lub rozkład czasu pracy. W takim przypadku wyrównanie wypłaca się za okres każdego miesiąca łącznie z wypłatą wynagrodzenia (art. 7 ust. 1 i 2 ustawy).
Sprawdź również książkę: Autonomiczne źródła prawa pracy >>
Dodatek za wysługę lat
Dodatek za wysługę lat nie jest składnikiem wynagrodzenia powszechnie obowiązującym dla ogółu pracowników, nie przewidują go powszechnie obowiązujące przepisy Kodeksu pracy. Jest to uprawnienie fakultatywne, które może być przewidziane przez konkretnego pracodawcę, np. w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub w przypadku pracowników sfery budżetowej, w aktach prawnych regulujących status prawny danej grupy pracowników, np. nauczycieli czy pracowników samorządowych. Zatem prawo pracownika do dodatku za wysługę lat, jego wysokości oraz zasady ustalania i wypłacania, należy rozpatrywać w kontekście przepisów ustanawiających takie prawo dla danej grupy pracowników.
W odniesieniu do pracowników sfery budżetowej dodatek za staż pracy liczony jest w relacji do wynagrodzenia zasadniczego. Dla przykładu, jak wskazuje ministerstwo, art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 537) stanowi, że urzędnikowi państwowemu przysługuje dodatek za wieloletnią pracę w urzędach państwowych, w wysokości wynoszącej po pięciu latach pracy 5 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 1 proc. za każdy dalszy rok pracy aż do osiągnięcia 20 proc. miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
- Na podstawie art. 18 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423, z późn. zm.), podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w przypadku pracowników - stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników stanowi zatem uzyskana w danym miesiącu kalendarzowym kwota wynagrodzenia ze stosunku pracy. Jednocześnie miesięczne wynagrodzenie ze stosunku pracy stanowiące podstawę wymiaru składek dla pracowników zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższe od ustalanego corocznie minimalnego wynagrodzenia – przypomina na koniec Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
