Od 4 kwietnia 2023 r., gdy zaczęła obowiązywać nowelizacja Kodeksu pracy wdrażająca unijne prawo (Dz.U. z 2023 r., poz. 641), pracownicy mają możliwość korzystania z nowego urlopu opiekuńczego. Jego wymiar to 5 dni w roku kalendarzowym. Ale co ważne, osoby, które mają prawo do urlopu opiekuńczego , mogą też skorzystać z elastycznej organizacji pracy, a w ramach niej - np. z pracy zdalnej. Szkopuł w tym, że nie wiadomo, jakie dokumenty potwierdzające prawo do wnioskowania o tę formę wykonywania pracy, powinien przedstawić pracodawcy pracownik.
- Mało kto dostrzega, że osoby mające prawo do urlopu opiekuńczego mają też prawo do elastycznej organizacji pracy. Pracodawcy zgłaszają nam pewne wątpliwości, ponieważ przepisy nie stanowią jednoznacznie, jakie informacje pracownik powinien przedstawić, w szczególności w sytuacji, kiedy nie korzystał wcześniej z urlopu opiekuńczego – mówi Robert Lisicki, radca prawny, dyrektor Departamentu Prawnego Konfederacji Lewiatan.
Czytaj też: Urlop opiekuńczy - komentarz praktyczny >>
Czytaj również: Mieszkanie pod jednym dachem wystarczy, by wziąć urlop opiekuńczy na dziadka i konkubenta
Co mówią przepisy?
Zgodnie z art. 173(1) par. 1 K.p., pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni, w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlopu tego - jak stanowi par. 3 - udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, na wniosek pracownika złożony – w myśl par. 4 - w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. We wniosku, jak mówi z kolei par. 5 - wskazuje się imię i nazwisko osoby, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia przez pracownika oraz w przypadku członka rodziny - stopień pokrewieństwa z pracownikiem lub w przypadku osoby niebędącej członkiem rodziny - adres zamieszkania tej osoby.
WZORY DOKUMENTÓW:
- Wniosek pracownika o urlop opiekuńczy >
- Informacja o zasadach przetwarzania danych osobowych w związku z korzystaniem z urlopu opiekuńczego przez pracownika >
Co ważne, osoby, które spełniają warunki, by skorzystać z urlopu opiekuńczego, mogą też wystąpić do pracodawcy o elastyczną organizację pracy. Zezwala na to art. 173(3) K.p., który mówi, że do pracownika, o którym mowa w art. 173(1) par. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art. 177 par. 1, 1(1), 4 i 4(1) (czyli przepisy dotyczące zakresu ochrony w związku z macierzyństwem), art. 186(4) (przepis dotyczący zatrudnienia po powrocie z urlopu) i art. 188(1) dotyczący elastycznej organizacji pracy.
W tym ostatnim przypadku (tj. elastycznej organizacji pracy), we wniosku – jak mówi art. 188(1) par. 3 – wskazać więc należy:
- imię i nazwisko oraz datę urodzenia dziecka;
- przyczynę konieczności skorzystania z elastycznej organizacji pracy;
- termin rozpoczęcia i zakończenia korzystania z elastycznej organizacji pracy;
- rodzaj elastycznej organizacji pracy, z której pracownik planuje korzystać.
Nie może dziwić zakres danych, jakie mają być przekazane pracodawcy we wniosku o elastyczną organizację pracy, skoro wnioskować o nią mogą pracownicy wychowujący dziecko, do ukończenia przez nie 8 roku życia. Ustawodawca najwyraźniej zapomniał o osobach opiekujących się członkiem rodziny nie będącym dzieckiem w wieku do lat 8 lub osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Inna rzecz, że nie wiadomo, jak należy rozumieć owe poważne względy medyczne, bo ustawodawca nie pokusił się o ich zdefiniowanie.
Czytaj też: Elastyczna organizacja pracy w związku z rodzicielstwem - komentarz praktyczny >>
Nie ma wyraźnego przepisu, są tylko wątpliwości
Teraz pracodawcy zastanawiają się nie tylko nad tym, jakie informacje powinny być przedstawione przez pracownika opiekującego się członkiem rodziny lub osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych do wniosku o elastyczną organizację pracy – czy powinny być takie same, jak w przypadku wniosku o urlop opiekuńczy. A co jeśli pracownik uprawniony do urlopu opiekuńczego nie będzie z niego korzystał, a zawnioskuje tylko o elastyczną organizację pracy?
Zdaniem Roberta Lisickiego, w tym względzie wskazany byłby wyraźny przepis określający, jakie informacje o osobie, którą opiekuje się pracownik, należy przedstawić wraz z wnioskiem o elastyczną organizację pracy. - Obowiązujące przepisy jednoznacznie wskazują dane, jakie może przetwarzać pracodawca w związku ze złożeniem wniosku o urlop opiekuńczy. Natomiast pracodawcy mają wątpliwości, jak postępować przy wniosku o elastyczną organizację pracy – podkreśla.
Jak zauważa Katarzyna Siemienkiewicz, ekspert ds. prawa pracy Pracodawców RP, zarówno urlop opiekuńczy, jak i np. praca zdalna w ramach elastycznej organizacji pracy, odbywa się na podstawie wniosku i oświadczenia pracownika. - Pracodawca, biorąc pod uwagę przepisy RODO, nie ma podstaw do żądania dodatkowych informacji czy dokumentacji medycznej ponad to, co pracownik przekaże – mówi Katarzyna Siemienkiewicz. I dodaje: - Poza tym, podobnie jak w przypadku przerwy na karmienie dla matek, pracodawca nie jest w stanie nawet zweryfikować takiego wniosek czy oświadczenie.
Sprawdź w LEX: Gdzie powinien być przechowywany wniosek nauczyciela o udzielenie bezpłatnego urlopu opiekuńczego? >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
