Chodzi o to, czy transakcja miała miejsce poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość, czy też stacjonarnie. W każdym razie - nie w każdym przypadku kupujący może po prostu zwrócić towar i zażądać zwrotu pieniędzy. Choć z drugiej strony przedsiębiorca zawsze może zgodzić się na takie rozwiązanie. Kiedy zaś ma taki obowiązek?

Sprawdź w LEX: Reklamacja z tytułu rękojmi za wady fizyczne - PROCEDURA krok po kroku >>>

Specyficzne zasady sprzedaży poza lokalem

Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tj. Dz.U. z 2020 r., poz. 287) konsument, który zawarł umowę na odległość lub poza lokalem przedsiębiorstwa, może w terminie 14 dni odstąpić od niej bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów. Jednak zasada ta nie dotyczy takich kosztów, jak:

  • wybrane przez samego konsumenta, inne niż najtańsze koszty dostawy;
  • bezpośrednie koszty zwrotu rzeczy (choć tu przedsiębiorca ma prawo sam je ponieść oraz musi to zrobić, gdy nie poinformował konsumenta o tym, że jego obowiązkiem jest pokryć koszty zwrotu rzeczy);
  • obowiązek zapłaty za świadczenia spełnione do chwili odstąpienia od umowy. Wyjątek ten stosuje się, jeżeli konsument żądał wykonania, przed upływem terminu do odstąpienia od umowy, usługi albo dostarczenia wody, gazu, energii elektrycznej, gdy nie są one dostarczane w ograniczonej objętości lub w ustalonej ilości lub energii cieplnej.

Niedopuszczalne jest zastrzeganie przez przedsiębiorcę – w przypadku, gdy konsument chce skorzystać ze wskazanego tu uprawnienia – odstępnego czy nakładania na niego obowiązku naprawienia szkody wynikającej z odstąpienia. Gdyby takie klauzule znalazły się umowie, to są one po prostu nieważne.

Czytaj w LEX: Obowiązki przedsiębiorcy przy sprzedaży przez Internet >>>

W ten sposób ustawodawca chroni konsumenta, który kupując dany towar na odległość – najczęściej przez Internet – lub poza lokalem przedsiębiorstwa (np. podczas różnego rodzaju pokazów), nie ma możliwości dokładnie się z nim zapoznać. Konsument nie musi w żaden sposób uzasadniać swojej decyzji o odstąpieniu od umowy. Nie ma tu znaczenia także jakość towaru.

 

Co zrobić, gdy rzecz ma wady?

Inaczej sprawa się w przypadku zakupów stacjonarnych. Tutaj konsumentowi nie przysługuje prawo swobodnego odstąpienia od zawartej umowy sprzedaży, choć oczywiście przedsiębiorca może zgodzić się na takie rozwiązanie. Dlatego zgodne z prawem są – zamieszczane czasami w sklepach – zarówno informacje, że „po odejściu od kasy zwrotów się nie przyjmuje”, jak i wprowadzana niekiedy możliwość zwrotu towaru we wskazanym okresie czasu.

PROCEDURA krok po kroku: Odstąpienie od umowy zawartej na odległość >>>

PROCEDURA krok po kroku: Odstąpienie od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa >>>

Jednak sprawa przedstawia się inaczej, gdy okaże się, że sprzedany towar ma wady. Wówczas w grę wchodzą przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące rękojmi i gwarancji. Zgodnie z art. 560 par. 1 k.c., jeżeli rzecz sprzedana ma wadę, to każdy kupujący – zarówno przedsiębiorca, jak i konsument – może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy. Przy czym warto pamiętać, że kupujący nie może skorzystać z tego uprawnienia, gdy sprzedający sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Jednak rozwiązanie to nie stosuje się w przypadkach, gdy rzecz była wymieniana lub naprawiana przez sprzedawcę, a także wtedy, gdy sprzedawca nie wywiązał się z obowiązku wymiany lub naprawy.

Czytaj w LEX: Ustawowe odstąpienie od umowy sprzedaży rzeczy ruchomej - linia orzecznicza >>>

Czytaj w LEX: Przejście uprawnień z tytułu rękojmi, niezgodności towaru konsumenckiego z umową i gwarancji na dalszych nabywców - rozważania na podstawie prawa polskiego i wybranych systemów europejskich >>>

Ponadto dodatkowe uprawnienia – w przypadku stacjonarnego zakupu wadliwej rzeczy – ma konsument. Stanowi o tym art. 560 par. 2 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym jeżeli kupującym jest konsument, może zamiast zaproponowanego przez sprzedawcę usunięcia wady żądać wymiany rzeczy na wolną od wad albo zamiast wymiany rzeczy żądać usunięcia wady, chyba że doprowadzenie rzeczy do zgodności z umową w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów w porównaniu ze sposobem proponowanym przez sprzedawcę. 

Autor: Konrad Dyda, prawnik, autor Legal Alert.