Stan faktyczny był bezsporny: przez działkę wnioskodawcy Mirosława O. przedsiębiorstwo przesyłowe przeprowadziło energetyczna linie napowietrzną. Właściciel zgodził się na jej posadowienie wraz ze słupem energetycznym.

Wniosek o zasiedzenie służebności

Sporne było jedynie zasiedzenie służebności przesyłu w warunkach dobrej wiary przedsiębiorstwa energetycznego jako uczestnika. W myśl art. 305(1) i art. 305(2) kc nieruchomość można obciążyć prawem do korzystania z urządzeń na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia służące do przesyłu energii, pary itd. Gdy właściciel gruntu odmawia ustanowienia służebności, to zakład może ustalić wynagrodzenie.

Czytaj: SN: niesłuszne oddalenie wniosku o zasiedzenie służebności przesyłu>>

Zdaniem sądu rejonowego zakład wykazał, że jest następcą prawnym poprzednich użytkowników i przeniesienie posiadania urządzeń. Mógł wiec zaliczyć okres posiadania przez swoich poprzedników prawnych.

 

Uczestnik, czyli zakład energetyczny, aby nabyć przez zasiedzenie służebność gruntową musi wykazać, że był jej posiadaczem w dobrej wierze przez 20 lat. Przyjmując za początek zasiedzenia rok 1991. sąd rejonowy uznał, że zasiedzenie służebności nastąpiło z końcem 2011 r., po 20 latach.

Czytaj: SN: nie można zasiedzieć sieci energetycznej, gdy był wydany tytuł prawny>>
 

Apelację od tego orzeczenia złożyli wnioskodawcy, kwestionując twierdzenie, że wiedza o prawowitym właścicielu przesądza o dobrej wierze posiadacza sieci przesyłowej.

Sprawdź: Służebność przesyłu w praktyce notarialnej >

Urządzenie musi być widoczne

Sąd okręgowy powziął zatem wątpliwość co do prawidłowej wykładu art. 292 kc przez sąd I instancji. Według tego przepisu służebność gruntowa może być nabyta przez zasiedzenie tylko w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia. Przepisy o nabyciu własności nieruchomości przez zasiedzenie stosuje się odpowiednio.

Sąd okręgowy przedstawił zatem Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne: Czy można uznać, że przedsiębiorstwo przesyłowe, które posadowiło urządzenia przesyłowe na gruncie osoby trzeciej za jej wyraźną zgodą wyrażoną tylko w formie pisemnej w trakcie procesu budowlanego, mogło nabyć służebność przesyłu w dobrej wierze?​

Sprawdź procedurę: Postępowanie z wniosku o stwierdzenie zasiedzenia służebności przesyłu >

Dwie możliwości

SO dodał, ze sprawa ma istotne znaczenie ze względu na rozbieżności w orzecznictwie i dużą liczbę podobnych spraw. Do rozstrzygnięcia też pozostaje dobra wiara zakładu energetycznego w 1991 r. Są dwa warianty rozstrzygnięcia tej sprawy:

  • Jeśli przyjąć dobrą wiarę zakładu już w 1991 r., to zasiedział on urządzenia w 14 listopada 2012 r.
  • Jeżeli zakład działa w złej wierze, to zasiedzenie nastąpiłoby dopiero 14 listopada 2021 r.

Jednak sąd musi brać pod uwagę, ze złożenie wniosku o ustanowienie służebności przesyłu przerywa bieg terminu zasiedzenia.

Sprawdź: Roszczenia przysługujące właścicielowi nieruchomości, na której posadowione są słupy oraz linie wysokiego napięcia >

Problem dotyczy wyjaśnienia, czy zgoda pisemna właściciela gruntu przy rozpoczęciu budowy sieci jest równoznaczna z dobrą wiarą i czy dotyczy kolejnych następców prawnych zakładu energetycznego.

Sąd Najwyższy odpowiedział następująco: Wybudowanie urządzeń przesyłowych na gruncie osoby trzeciej za jej zgodą wyrażoną bez zachowania formy aktu notarialnego świadczy o złej wierze posiadacza służebności.  Wynika z tego, że zasiedzenie linii energetycznej mogłoby nastąpić dopiero za dwa lata.

Sygnatura akt III CZP 110/18, uchwałą trzech sędziów SN z 16 maja 2019 r.