Wnikliwa analiza stosownych przepisów Kodeksu spółek handlowych, które na dodatek mogą być odpowiednio modyfikowane przez umowę spółki kapitałowej oraz przepisów ustaw podatkowych dotyczących opodatkowania dywidendy, nasuwa wiele wątpliwości.

Istotnymi zagadnieniami, wymagającymi stosownego komentarza, są: moment powstania prawa do udziału w zysku, tzw. dzień dywidendy, dzień wypłaty dywidendy, roszczenie z tytuły dywidendy, obowiązki podatkowe. 

Czytaj też: "Ukryta dywidenda” – czy przedsiębiorcy mają się obawiać zmian w Polskim Ładzie?>>

Komu przysługuje dywidenda

Uprawnionymi do wypłaty dywidendy za poszczególny rok obrotowy – co do zasady trwający od 1 stycznia do 31 grudnia - są wspólnicy spółki kapitałowej, którym przysługiwał status wspólnika na dany dzień w roku. Zasadą jest, że uprawnionymi są wspólnicy, którym udziały przysługiwały na dzień powzięcia uchwały o podziale zysku, która to uchwała w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podejmowana jest na zwyczajnym zgromadzeniu wspólników, o czym stanowi art. 231 Kodeksu spółek handlowych (które to zgromadzenie co do zasady powinno odbyć się nie później niż w terminie do 30 czerwca roku następującego po roku obrotowym, który jest zatwierdzany – przy czym tzw. rozporządzenia mające przeciwdziałać skutkom pandemii COVID-19 m.in. wydłużyły niniejszy termin w roku 2021, tj. do dnia 30 września br.).

Sprawdź w LEX: Czy aby wypłacić dywidendę z kapitału zapasowego spółka powinna złożyć uchwałę do KRS?  >

Ponadto, ustawodawca dopuszcza wyznaczenie dnia dywidendy na inny termin, przy czym nie może być on dłuższy niż 2 miesiące, liczone od dnia powzięcia przez zgromadzenie wspólników spółki uchwały o podziale zysku. Należy mieć również na uwadze, że umowa spółki może także modyfikować powyższe aspekty, m.in. może określać dzień dywidendy lub wskazywać podmiot, który uprawniony jest do wskazania dnia dywidendy. Podsumowując niniejsze, wspólnik nabywa prawo do udziału w zysku w przypadku spełnienia się kumulatywnego następujących przesłanek:

  • sprawozdanie finansowe za dany rok obrotowy musi wykazywać zysk
  • zysk musi być przeznaczony do podziału uchwałą
  • przysługuje mu status wspólnika w dniu dywidendy (problemy może niekiedy stwarzać określenie wspólników spółki, w sytuacji gdy udziały były zbywane, szczególnie w terminie nieodległym od dnia dywidendy – wówczas, co do zasady, która może zostać zmodyfikowana, należy przyjąć że wspólnikiem, któremu przysługuje prawo do udziału w zysku jest ten, kto nabył udziały oraz powiadomił o tym spółkę (zarząd) w trybie wskazanym w art. 187 par. 1 KSH , nie później niż na moment chwili powzięcia uchwały o podziale zysku).

Sprawdź w LEX: Czy można wypłacić dywidendę z zysków lat ubiegłych? >

 


Dzień wypłaty dywidendy i roszczenie z tytułu dywidendy

Od tzw. dnia dywidendy należy odróżnić dzień związany z wymagalnością dywidendy. Mianowicie, praktyką jest że w uchwale o podziale zysku podjęto przez zgromadzenie wspólników określony jest termin w jakim zostanie wypłacona dywidenda na rzecz wspólników. Zgromadzenie wspólników może również upoważnić zarząd do wskazania niniejszego terminu, przy czym w takim wypadku uchwała powinna określać ostateczny termin w jakim wypłata dywidendy powinna zostać dokonana. W przypadku braku określenia w uchwale terminu wypłaty dywidendy, staje się ona wymagalna po dokonaniu wezwania spółki przez wspólnika do jej wypłaty i uchybieniu terminowi zapłaty przez spółkę wskazanemu w stosownym wezwaniu.

Dzień dywidendy nie jest równoznaczny z dniem wymagalności dywidendy. Dywidenda wymagalna jest w dniu określonym w uchwale wspólników, a jeżeli uchwała wspólników takiego dnia nie określa, dywidenda staje się wymagalna po wezwaniu spółki przez wspólnika. Dzień wypłaty dywidendy powinien być tożsamy, dla wszystkich wspólników, mając na uwadze zasadę równości wyrażoną w art. 20 Kodeksu spółek handlowych.

Zobacz procedurę w LEX:  Ziółkowski Paweł, Wypłata dywidendy osobom fizycznym >

Brak uiszczenia dywidendy przez spółkę na rzecz wspólników w terminie wypadającym na dzień wypłatę dywidendy, powoduje że wspólnicy mogą dochodzić na tzw. zasadach ogólnych  (art. 481 par. 1 Kodeksu cywilnego) odsetek za zwłokę. Roszczenia o wypłatę dywidendy podlega co do zasady 6 letniemu okresowi przedawnienia, a koniec terminu przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. W niektórych przypadkach będzie obowiązywał 3 letni okres przedawnienia, przy czym wówczas wspólnik powinien prowadzić profesjonalną działalność, których przedmiotem jest np. zarządzanie udziałami w spółkach kapitałowych.

Zobacz procedurę w LEX: Niewęgłowski Adrian, Prawo do dywidendy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością >

Opodatkowanie dywidendy

Dywidenda jest dochodem z tytułu posiadanych udziałów lub akcji w spółce kapitałowej i w przypadku wspólnika będącego osobą fizyczna stanowi u niej przychód z kapitałów pieniężnych (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT). Podlega ona opodatkowaniu z chwilą jej faktycznego otrzymania przez wspólnika. Niniejsza kwestia jest o tyle istotna, że jeszcze kilka lat wcześniej dominowało orzecznictwo i wykładnia, że moment powstania obowiązku podatkowego z tytułu dywidendy (zapłaty podatku) powstawał w momencie powzięcia uchwały, a nie w pozostawienia jej do dyspozycji wspólnika (tj. wypłaty).

Czytaj w LEX: Krywan Tomasz, Strzelec Dariusz, Opodatkowanie dywidend na poziomie wspólników spółki kapitałowej >

Płatnikiem podatku dochodowego jest spółka, która wypłaca dywidendę wspólnikowi pomniejszoną o niniejszy podatek, a następnie pobrany podatek wpłaca na rachunek urzędu skarbowego właściwego według siedziby spółki, w terminie 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatek został pobrany. Spółka jako płatnik podatku obowiązana jest też przesłać do urzędu skarbowego deklarację roczną o zryczałtowanym podatku dochodowym PIT-8AR przy wypłatach do osób fizycznych lub CIT – 6 R przy osobach prawnych, w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym.

Pokrótce należy również przedstawić zdarzenia prawne, które zgodnie z art. 22 ust. 4 ustawy o CIT powodują, że dochód z dywidendy , podlega zwolnieniu od tego podatku, tj.:

  • wypłacającym dywidendę jest spółka mająca siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
  • uzyskującym dochody (przychody) z dywidend oraz inne przychody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, jest spółka podlegająca w Polsce lub w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub w innym państwie należącym do EOG, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania
  • spółka uzyskująca dochody z dywidend posiada bezpośrednio nie mniej niż 10 proc.  udziałów (akcji) w kapitale spółki wypłacającej dywidendy – nieprzerwanie przez okres 2 lat, a posiadanie to wynika z tytułu własności,
  • spółka uzyskująca dochody z dywidend nie korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od całości swoich dochodów, bez względu na źródło ich osiągania.

Czytaj w LEX: Postrzech Łukasz, Opodatkowanie podatkiem CIT dywidend i innych udziałów w zyskach osób prawnych >

Piotr Aleksiejuk, radca prawny w kancelarii prawnej Wojarska Aleksiejuk i Wspólnicy