Zgodnie z raportem Pitchbook–European Venture Report 2024, w ubiegłym roku odnotowano wzrost wyjść z inwestycji VC na rynku europejskim w porównaniu z poprzednim rokiem, z czego drugi kwartał okazał się być najaktywniejszym. Odnotowano wówczas wyjścia o wartości 14,9 mld euro. Był to najwyższy kwartalny wynik od początku 2022 r. Niemniej jednak należy zauważyć, że znaczną część wartości exitów stanowiła transakcja wyjścia na giełdę spółki Puig - 12,7 mld euro.
Scenariusze wyjścia z inwestycji
Ponad 70 proc. wyjść z inwestycji VC w roku 2024 na rynku europejskim stanowiły akwizycje. Natomiast 43,5 proc. wartości wszystkich exitów na rynku europejskim w 2024 stanowiły wyjścia na giełdę (IPO).
Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Jedlińska Marta, Co reguluje SFDR i jakie skutki praktyczne ze sobą niesie?>
Istnieje kilka głównych strategii wyjścia z inwestycji, które inwestorzy VC mogą rozważać:
- IPO (Initial Public Offering). Jednym z najbardziej pożądanych sposobów wyjścia z inwestycji jest przeprowadzenie oferty publicznej i wyjcie spółki na giełdę. IPO pozwala spółce na pozyskanie kapitału od szerokiego grona inwestorów, a aktualni inwestorzy VC mają możliwość sprzedaży swoich akcji na rynku publicznym. To rozwiązanie może przynieść zarówno spółce, jak i inwestorom duże zyski, ale jest czasochłonne i obarczone wieloma wymogami regulacyjnymi i proceduralnymi.
- Akwizycje (M&A - Mergers and Acquisitions). Najczęstszym sposobem wyjścia z inwestycji na rynku VC są akwizycje (M&A), zazwyczaj polegające na wykupie startupu przez większą spółkę branżową w celu uzyskania dostępu do jego technologii i know-how. Akwizycje są atrakcyjną strategią wyjścia z kilku powodów, m.in. są szybszą opcją w porównaniu do IPO, a także są elastyczniejszą opcją dzięki negocjowalnym warunkom.
-
Alternatywne ścieżki wyjścia. Oprócz IPO i akwizycji, istnieją inne alternatywne ścieżki wyjścia, które mogą pasować do danej strategii inwestycji VC. Są to między innymi:
- Sprzedaż na rzecz inwestora finansowego (tzw. secondary sale/secondaries). Sprzedaż udziałów/akcji na rzecz innego inwestora finansowego/funduszu pozwala zachować spółce płynność bez czekania na główne wydarzenie związane z wyjściem. Sytuacja ta może okazać się korzystna, gdy spółka nie jest jeszcze gotowa na IPO ani akwizycję. Tego typu transakcje umożliwiają nowym inwestorom zakup udziałów w obiecujących startupach. Co ciekawe, według analiz przeprowadzanych przez Caplight, udział finansowania startupów poprzez transakcje secondaries w globalnym finansowaniu VC wzrósł z 14 proc. w 2021 roku do 29 proc. w 2024 roku i prognozowany jest dalszy wzrost tego typu inwestycji.
- Wykup menadżerski (Management Buy Out). Wykupy menedżerskie (MBO) to kolejna realna opcja wyjścia z inwestycji przez fundusz VC, w której zespół zarządzający startupu nabywa udziały/akcje w spółce. Strategia ta sprawdza się, gdy założyciele chcą zachować kontrolę nad spółką lub gdy zainteresowanie zewnętrzne jest ograniczone. Często są to wykupy lewarowane długiem (tzw. LMBO, leveraged management buy out), zabezpieczane przez aktywa i udziały/akcje przejmowanej spółki.
- Opcje Call/Put, Tag Along/Drag Along. Warto zwrócić uwagę na opcje wyjścia z inwestycji VC poprzez zastosowanie klauzul Call/Put oraz Tag Along/Drag Along, które coraz częściej pojawiają się w dokumentacji transakcyjnej VC. Zapisy opcji Call/Put umożliwiają, przy ziszczeniu się określonych w umowie okoliczności, skorzystanie przez fundusz ze złożonych nieodwołanych ofert zakupu/sprzedaży akcji/udziałów na określonych z góry warunkach. Scenariusz ten charakteryzuje się praktycznie automatycznością wykonania, natomiast warunki sprzedaży udziałów/akcji funduszu odbywają się na z góry określonych zasadach wyceny, a wypłacalność oferenta może być wątpliwa. Natomiast klauzule Tag Along/Drag Along umożliwiają funduszowi wyjście z inwestycji w przypadku, gdy ktoś inny wychodzi (np. większość wspólników, czy główni założyciele). Takie wspólne wyjście odbywa się na takich samych warunkach dla wszystkich wychodzących udziałowców/wspólników. - Likwidacja. Ostatnim scenariuszem wyjścia z inwestycji VC (zarówno w kontekście niniejszego artykułu, jak i istnienia spółki) jest przeprowadzenie likwidacji startupu. Jest to scenariusz, który pisany jest co do zasady na wypadek niepowodzenia przedsięwzięcia. Jako zabezpieczenie takiej sytuacji, umowy inwestycyjne zawierają klauzulę preferencji likwidacyjnej (tzw. liqudation preference), na podstawie której w razie zaistnienia zdarzenia likwidacyjnego (rozumianego szerzej aniżeli likwidacja sensu stricto; w tym pojęciu mieszczą się również sprzedaż kluczowych aktywów przedsiębiorstwa, sprzedaż większościowego pakietu udziałów/akcji, czy udzielenie licencji wyłącznej na kluczowe IP), inwestorzy otrzymują zwrot zainwestowanych środków w pierwszej kolejności, przed innymi udziałowcami/akcjonariuszami, powiększony o określony procent (ROI, return of investment).
Cena promocyjna: 177.8 zł
|Cena regularna: 254 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 177.8 zł
Czytaj także komentarz w LEX: Serzysko Agnieszka, Taksonomia w sektorze finansowym – jak przygotować się do nowych obowiązków>
Znaczenie strategii wyjścia
Wyjścia z inwestycji to moment, w którym inwestorzy realizują swoje zyski, a przedsiębiorstwa mogą zyskać nowe możliwości rozwoju. Dlatego wybór odpowiedniej strategii wyjścia jest kluczowy dla sukcesu inwestycji VC.
Wyjście z inwestycji pozwala inwestorom na zrealizowanie zysków, które mogą być reinwestowane w inne projekty. Bez skutecznego wyjścia, inwestycje mogą pozostać zamrożone przez długi czas, co ogranicza możliwości dalszego rozwoju portfela inwestycyjnego. Dodatkowo, strategie wyjścia pomagają w ocenie wartości spółki. Proces przygotowania do IPO lub M&A wymaga dokładnej analizy finansowej i operacyjnej, co może ujawnić mocne i słabe strony przedsiębiorstwa. Wyzwania związane z wyjściem z inwestycji VC.
Wyjścia z inwestycji mogą wiązać się z różnymi wyzwaniami. Niektóre strategie wyjścia, takie jak IPO, mogą zająć dużo czasu i wymagać znacznych zasobów. Inwestorzy muszą zatem być gotowi na długoterminowe zaangażowanie.
Ponadto warto wziąć pod uwagę zmienne warunki rynkowe, które mogą wpływać na możliwość przeprowadzenia IPO lub innej strategii wyjścia z inwestycji. W okresach niepewności gospodarczej, realizacja wyjścia może być trudniejsza lub mniej korzystna.
Nie możemy oczywiście zapomnieć, że inwestycje w spółki na wczesnym etapie rozwoju są inwestycjami wysokiego ryzyka i czasami wartość firmy może nie być po prostu wystarczająco wysoka, aby przyciągnąć inwestorów lub nabywców. W takich przypadkach inwestorzy muszą rozważyć alternatywne strategie lub poczekać na lepsze warunki.
Czytaj także w LEX: Kiedyk Małgorzata, Plan inwestycyjny>
Czytaj także: Łatwo kupić udziały i akcje spółek przez internet, dużo trudniej sprzedać
Podsumowanie i prognozy na przyszłość
Wyjścia z inwestycji na rynku VC są kluczowym elementem strategii inwestycyjnej, który może znacząco wpłynąć na sukces inwestorów oraz rozwój startupów. Wybór odpowiedniej strategii wyjścia — czy to IPO, akwizycję, czy sprzedaż udziałów/akcji innym inwestorom — wymaga starannego przemyślenia i analizy.
Inwestorzy muszą być świadomi zarówno potencjalnych zysków, jak i wyzwań związanych z realizacją wyjścia. Kluczowe jest również monitorowanie warunków rynkowych oraz gotowości firmy do podjęcia kroków w kierunku wyjścia.
Warto pamiętać, że skuteczne wyjście z inwestycji nie tylko przynosi korzyści finansowe, ale także może przyczynić się do dalszego rozwoju firmy oraz motywacji zespołu. Dlatego inwestorzy VC powinni być aktywni w planowaniu strategii wyjścia już na etapie inwestycji, aby maksymalizować swoje szanse na sukces.
Jak wynika z ankiety przeprowadzonej przez European Investment Fund i Invest Europe, wyjścia z inwestycji i pozyskiwania funduszy mają ulec poprawie w 2025 roku. Badanie wykazało, że większość zarządzających kapitałem VC spodziewa się wzrostu aktywności w zakresie wyjść i pozyskiwania funduszy w miarę poprawy warunków sprzedaży spółek portfelowych.
Patrząc na pierwsze dane dotyczące pierwszego kwartału 2025 r. na rynku europejskim, możemy zauważyć spadek wartości exitów w porównaniu do tego okresu w roku ubiegłym (zgodnie z raportem Q1 2025 European VC First Look-Pitchbook). Należy jednak pamiętać, że styczeń i luty są zazwyczaj najwolniejszymi miesiącami w roku pod względem transakcji VC (zgodnie z danymi Carta).
Oczekiwany wzrost zarówno wyjść z inwestycji VC, jak i transakcji finansowania VC, powinien zatem pojawić się w dalszej części roku.
Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Rogowski Waldemar, Pośrednie metody analizy ryzyka inwestycji>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
